Pestki arbuza: właściwości zdrowotne i zastosowania kulinarne
Pestki arbuza są produktem zaliczanym do grona superfoods – pełnym wartości odżywczych i wykazującym korzystny wpływ na zdrowie. Pestki dostarczają dużo białka i zdrowego tłuszczu, a także magnezu, żelaza, witamin z grupy B i przeciwutleniaczy. Mają bardzo szerokie działanie prozdrowotne – obniżają poziom cukru we krwi, działają przeciwzapalnie i przeciwbólowo, leczą wrzody żołądka i chronią wątrobę przed toksynami. Pestki arbuza można jeść jako przekąskę, prażone i z przyprawami.
Spis treści
- Wartość odżywcza pestek arbuza
- Właściwości lecznicze pestek arbuza
- Jakim owocem egzotycznym jesteś? [QUIZ]
- Korzyści ze stosowania pestek arbuza
- Zastosowania kulinarne pestek arbuza
- Jak prażyć pestki arbuza?
Pestki arbuza są tym, czego w trakcie jedzenia owocu pieczołowicie się pozbywamy lub przynajmniej staramy się nie rozgryzać. Często można natknąć się na pytanie, czy połykanie pestek arbuza jest bezpieczne, a dzieciom mówi się, że nie wolno ich jeść, bo w brzuchu wyrośnie im właśnie arbuz.
Tymczasem okazuje się, że pestki arbuza nie tylko są bezpieczne, ale wręcz bardzo korzystne dla zdrowia. Suszone i prażone nasiona stanowią smaczną przekąską pełną wartości odżywczych, która z powodzeniem zastąpi chipsy i słone paluszki.
Pestki arbuza w smaku przypominają nasiona słonecznika, jednak są nieco bardziej orzechowe. Tradycyjnie są wykorzystywane w kuchniach Bliskiego Wschodu i azjatyckich, a także w Sudanie, Egipcie i Nigerii. Najczęściej nasiona są jedzone bez skórki jako przekąska, ale robi się z nich także mąkę i tłoczy olej.
Wartość odżywcza pestek arbuza
Pestki arbuza mają zbliżoną wartość odżywczą do innych nasion i pestek i znacznie przewyższają walory odżywcze miąższu owocu. Są dosyć kaloryczne. 100 g suszonych nasion dostarcza 557 kcal, dużo tłuszczu i białka - zawierają go blisko dwa razy więcej niż nasiona słonecznika i migdały.
Dostarczają przy tym dużo argininy – aminokwasu, który wspomaga regulację ciśnienia krwi i zmniejsza ryzyko choroby wieńcowej. Tłuszcze zawarte w nasionach arbuza to nasycone, jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz kwasy omega-6.
Nienasycone tłuszcze wpływają pozytywnie na układ krążenia. Kwasy z rodziny omega-6 są niezbędne do właściwego funkcjonowania organizmu, jednak należy pamiętać o zachowywaniu właściwej proporcji spożycia do kwasów omega-3.
Nadmiar omega-6 może oddziaływać negatywnie na zdrowie. Pestki arbuza dostarczają znaczących ilości magnezu. 30 g dodane np. do owsianki pokrywają zapotrzebowanie na ten składnik w 38 procentach.
Są też istotnym źródłem żelaza, cynku, miedzi i manganu oraz witamin z grupy B, które kontrolują przemiany energetyczne organizmu i wpływają na funkcjonowanie układu nerwowego.
W pestkach arbuza odkryto bardzo duże ilości związków o charakterze przeciwutleniaczy, które chronią komórki, białka i DNA przed atakami wolnych rodników, dzięki czemu zmniejszają ryzyko nowotworów, cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia, neurodegeneracyjnych i ograniczają przedwczesne starzenie.
Antyoksydanty obecne w nasionach to saponiny, alkaloidy, taniny, flawonoidy i związki fenolowe. Stwierdzono także obecność niewielkich ilości szczawianów i fitynianów, które utrudniają wchłanianie składników mineralnych.
Wartość odżywcza 100 g suszonych pestek arbuza
| Energia | 557 kcal |
| Białko | 28,3 g |
| Tłuszcz | 47,4 g |
| Węglowodany | 15,3 g |
| Tiamina | 0,2 mg (13% dziennego zapotrzebowania) |
| Ryboflawina | 0,1 mg (9% dziennego zapotrzebowania) |
| Niacyna | 3,6 mg (18% dziennego zapotrzebowania) |
| Witamina B6 | 0,1 mg (4% dziennego zapotrzebowania) |
| Kwas foliowy | 58 µg (14% dziennego zapotrzebowania) |
| Wapń | 54 mg (5% dziennego zapotrzebowania) |
| Żelazo | 7,3 mg (40% dziennego zapotrzebowania) |
| Magnez | 515 mg (129% dziennego zapotrzebowania) |
| Fosfor | 755 mg (76% dziennego zapotrzebowania) |
| Potas | 648 mg (19% dziennego zapotrzebowania) |
| Sód | 99 mg (4% dziennego zapotrzebowania) |
| Cynk | 10,2 mg (68% dziennego zapotrzebowania) |
| Miedź | 0,7 mg (34% dziennego zapotrzebowania) |
| Mangan | 1,6 mg (81% dziennego zapotrzebowania) |
| Saponiny | 2,93 mg |
| Alkaloidy | 1,42 mg |
| Taniny | 1,15 mg |
| Kwas fitynowy | 0,43 mg |
| Kwas szczawiowy | 0,07 mg |
| Kwasy fenolowe | 0,45 mg |
| Flawonoidy | 2,63 mg |
Olej z pestek arbuza
Olej z pestek arbuza wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, co potwierdzono w badaniu na szczurach. Ekstrakt maksymalnie w ciągu 3 godzin powoduje znaczącą redukcję obrzęku łapy wywołanego u zwierząt.
Jego skuteczność jest porównywalna z efektem uzyskanym przy zastosowaniu diclofenacu – znanego środka przeciwzapalnego. Pestki arbuza hamują syntezę serotoniny, histaminy i prostaglandyn - głównych mediatorów stanu zapalnego.
Co więcej, olej z pestek arbuza działa ochronnie na komórki wątroby. Po podaniu szczurom toksycznego dla wątroby związku czterochlorku węgla, a następnie dawek oleju przez 10 dni, zaobserwowano wyraźny spadek we krwi poziomu enzymów wątrobowych, które są wskaźnikiem niewydolności narządu.
Aktywność oleju z pestek arbuza jest porównywalna do działania sylimaryny – związku znanego z ochronnego działania na wątrobę.
Właściwości lecznicze pestek arbuza
Pestki arbuza stosuje się do leczenia infekcji układu moczowego i przy nocnym moczeniu. Są też skuteczne w robaczycach przewodu pokarmowego.
Tradycyjnie pestki arbuza wykorzystuje się do leczenia kamieni przewodu pokarmowego, obrzęków, zatrucia alkoholem, regulacji ciśnienia krwi, obniżania poziomu cukru, w biegunkach i rzeżączce. Z pestek arbuza można przygotować zdrowotną herbatkę. 20-30 nasion należy wysuszyć, zmielić i gotować przez 15 minut w 2 litrach wody.
Napój należy wypić w ciągu 2 dni, następnie zrobić dzień przerwy. Picie herbatki przez kilka tygodni ma za zadanie wspomóc funkcjonowanie nerek. Według medycyny ajurwedyjskiej jedzenie codziennie przez 3-4 tygodnie rano i wieczorem po 1 łyżeczce pestek arbuza obniża ciśnienie krwi.
W lecznictwie ludowym pestki arbuza wykorzystuje się jako środek łagodzący i tonizujący.
Bardzo szerokie spektrum działania nasion znajduje coraz więcej potwierdzeń również w badaniach naukowych. Obecnie stwierdza się, że pestki arbuza mają działanie przeciwbakteryjne, przeciwpasożytnicze, przeczyszczające, antyutleniające, przeciwzapalne, przeciwbólowe, hamujące rozrost prostaty, przeciwcukrzycowe, obniżające ciśnienie krwi, wspierające pracę nerek i regenerację wątroby.
Działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze
Ekstrakt z pestek arbuza jest skuteczny w zwalczaniu bakterii i grzybów, m.in. Escherichia coli i Candida albican. Jego aktywność porównuje się do leków, np. klotrimazolu i gentamycyny.
Działanie antyoksydacyjne
Silny potencjał przeciwutleniający ekstraktów z pestek arbuza wykazano w badaniach z zastosowaniem wolnych rodników – DPPH i nadtlenku wodoru.
Działanie przeciwcukrzycowe
Pestki arbuza działają ochronnie na komórki trzustki i zapobiegają ich obumieraniu. Dzięki temu mogą mieć istotne znaczenie w leczeniu cukrzycy typu 1.
Wpływają na obniżenie poziomu glukozy we krwi i wzrost poziomu insuliny. Za to działanie prawdopodobnie odpowiedzialne są taniny, saponiny i flawonoidy, a także błonnik rozpuszczalny.
Wpływ pestek arbuza na leczenie wrzodów przewodu pokarmowego
Badania na szczurach wykazały, że ekstrakt z pestek arbuza jest skuteczny w leczeniu wrzodów żołądka porównywalnie do standardowych leków.
Jego pozytywny wpływ może być spowodowany hamowaniem wydzielania soków i enzymów trawiennych oraz działaniem ochronnym na komórki.
Hamowanie przerostu prostaty
Wpływ na zmniejszanie rozmiaru prostaty przez ekstrakt z pestek arbuza wykazano w badaniach na szczurach. Badania histologiczne pokazały jasno, że metanolowy ekstrakt z nasion to potencjalny kandydat w leczeniu zaburzeń wywołanych przez męskie hormony płciowe, m.in. przerostu prostaty.
Jakim owocem egzotycznym jesteś? [QUIZ]
Korzyści ze stosowania pestek arbuza
Oprócz prozdrowotnych właściwości potwierdzonych badaniami naukowymi pestki arbuza mogą wykazywać także inne działania wynikające z obecności w nich witamin, składników mineralnych i przeciwutleniaczy. Do potencjalnych korzyści ze spożywania pestek arbuza należy:
- Wzmacnianie włosów – obecne w pestkach arbuza żelazo sprzyja szybszemu wzrostowi włosów, a magnez i miedź odpowiadają za ich zdrowy wygląd i intensywny kolor. Kwasy tłuszczowe natomiast nawilżają włosy, zapobiegają ich przesuszaniu, łamaniu i rozdwajaniu.
- Lśniąca skóra – nienasycone kwasy tłuszczowe zapobiegają przesuszaniu skóry i wypryskom, sprawiają, że przestaje być szara i wygląda zdrowo. Antyoksydanty dbają o ochronę przed zmarszczkami, przebarwieniami i przedwczesnym starzeniem.
- Poprawa potencji u mężczyzn – dzięki zawartości argininy i innych ważnych aminokwasów pestki arbuza mogą wpływać pozytywnie na potencję.
- Pozytywny wpływ na układ krążenia – magnez, potas i żelazo są niezbędne do właściwego funkcjonowania serca i układu krążenia, a aminokwas arginina pomaga obniżać poziom ciśnienia krwi.
- Pozytywny wpływ na układ nerwowy dzięki zawartości magnezu i witamin z grupy B.
- Uzupełnianie zapotrzebowania na białko w diecie wegańskiej – pestki arbuza są doskonałym źródłem białka i mogą stanowić cenny element diety wegańskiej.
Zastosowania kulinarne pestek arbuza
W Afryce Zachodniej popularne jest stosowanie mąki z pestek arbuza, która służy do zagęszczania zup. Pestki poddaje się też fermentacji i uzyskuje w ten sposób słodzik o nazwie "ogiri". Inny słodzik ("igbalo") powstaje z prażonych ziaren owiniętych w liście i gotowanych.
Jedzenie nie tylko miąższu arbuza, ale także pestek i skórek ma też długą tradycję w krajach azjatyckich i afrykańskich.
Najbardziej powszechne zastosowanie to zjadanie prażonych i przyprawionych pestek arbuza jako przekąski. Pestki najlepiej uprażyć i obrać z łupinki. Można je jeść również w łupinie, ale należy wtedy dokładnie przeżuwać, aby umożliwić wykorzystanie cennych składników odżywczych ukrytych w nasionach.
Inaczej pestki przechodzą w całości przez przewód pokarmowy i mogą jedynie wpłynąć na ułatwienie wypróżnień. Pestki arbuza można jeść samodzielnie, dodać do mieszanki orzechów oraz suszonych owoców i wsypywać np. do owsianki lub posypywać nimi zupy i sałatki.
Jak prażyć pestki arbuza?
Prażenie pestek arbuza w domu jest bardzo proste. Należy rozłożyć nasiona na blasze przykrytej papierem do pieczenia i wstawić do piekarnika nagrzanego do 160 stopni Celsjusza na 15 minut.
Suszone pestki arbuza można kupić w sklepie. Za 300 g trzeba zapłacić ok. 12 zł.
Pestki można prażyć nieco dłużej, aby były bardziej chrupiące. Warto przyprawić je do smaku, np. oliwą z oliwek i odrobiną soli, sokiem z limonki i ostrą papryką lub na słodko z cynamonem i szczyptą cukru. Prażone pestki arbuza to idealna przekąska zamiast chipsów czy krakersów.
Co prawda dostarczają podobnej ilości kalorii, jednak wartość odżywcza nasion jest nieporównywalnie wyższa niż słonych przekąsek. Ponadto 30 g chipsów, które dostarczają ok. 160 kcal, to jedynie 15 sztuk, a 30 g pestek arbuza o takiej samej kaloryczności – około 400, co sprawia, że pestki je się dużo dłużej i można zjeść ich mniej.
Pestki arbuza, które chcemy dodawać do sałatek, warto skiełkować. Sprawia to, że składniki odżywcze zawarte w nich są łatwiej dostępne dla organizmu, lepiej strawne, a kwas szczawiowy i fitynowy, które utrudniają wchłanianie składników mineralnych przechodzą do wody, w której nasiona były moczone.
Polecany artykuł:
![Zmiany na ustach - krostki, grudki, pęcherzyki. 8 najczęstszych przyczyn [ZDJĘCIA]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-soBw-u4ou-qebe_zmiany-na-ustach-krostki-grudki-pecherzyki-8-najczestszych-przyczyn-zdjecia-320x213.jpg)
