Produkty rozgrzewające i wychładzające organizm [LISTA]

2019-10-15 13:37

Medycyna chińska dzieli potrawy na wyziębiające, wychładzające, obojętne, rozgrzewające i gorące. Dieta powinna być dopasowana do klimatu, w którym żyjemy oraz pory roku. Przestrzeganie tej zasady ma nam zapewnić zdrowie i prawidłową masę ciała. Zobacz listę produktów rozgrzewających oraz wychładzających organizm.

Produkty rozgrzewające i wychładzające organizm — Autor: thinkstockphotos.com

Spis treści

TABELA: które produkty działają rozgrzewająco, a które wychładzająco?
Rozgrzewające przyprawy polecane w sezonie jesienno-zimowym
Dieta rozgrzewająca w praktyce

Medycyna chińska przedstawia organizm jako mikrokosmos wypełniony energią życiową Czi, która daje siłę, a jej prawidłowe krążenie jest gwarancją zdrowia i witalności. Według tych wierzeń kluczowe jest zachowanie równowagi między pierwiastkiem Yin i Yang we wszystkich obszarach życia, również w odżywianiu. Z medycyny chińskiej wywodzi się także podział wszystkich produktów żywnościowych na rozgrzewające i wychładzające organizm, a odpowiednie ich spożywanie według wyznawców tej filozofii gwarantuje zdrowie i prawidłową masę ciała.

Czytaj też: Wzory na idealną masę ciała

Według medycyny chińskiej dieta powinna być dopasowana do klimatu, w którym żyjemy. Strefy klimatyczne dzielone są na gorące, ciepłe, umiarkowane, chłodne i zimne. Podobnie na pięć kategorii podzielona jest żywność. Wyróżnia się potrawy wyziębiające – Han, wychładzające Liang, obojętne – Ping, ogrzewające – Wen i gorące – Re. Mieszkańcy Polski żyją w klimacie umiarkowanym chłodnym, dlatego powinni spożywać jedzenie natury rozgrzewającej i obojętnej, a unikać produktów wychładzających i wyziębiających. W praktyce oznacza to wykluczenie z diety surowych warzyw i owoców, a także surowej wody.

TABELA: które produkty działają rozgrzewająco, a które wychładzająco?

Podział produktów żywnościowych według ich natury energetycznej
wyziębiające	wychładzające	neutralne	ogrzewające	gorące
warzywa
pędy fasoli mung, wodorosty,kasztan wodny	kiełki lucerny, szparagi,pędy bambusa,burak, brokuły, grzyby,kapusta,marchew, kalafior,seler, kukurydza, ogórek, rzepa,bakłażan, sałata, cykoria,ziemniaki,dynia, szpinak, kabaczek, cukinia, pomidor	botwinka, bataty	papryka, szczypior, fasola,jarmuż, por, cebula, pietruszka, pasternak	czosnek, młoda cebula
owoce
banany, melon,grejpfrut, morwa,gruszka, arbuz	jabłko, morela, figa,cytryna,pomarańcza, brzoskwinia,śliwka,truskawka	daktyl, mango,oliwka, papaja	wiśnie, kokos, suszona papaja, winogrono, głóg,liczi, ananas, malina, mandarynka
ziarna
	proso, jęczmień perlisty, ryż biały, pszenica	gryka, ryż brązowy, mąka kukurydziana, otręby ryżowe, żyto	owies, otręby pszenne, zarodki pszenicy
nasiona i rośliny strączkowe
nasiona dyni	fasola mung, fasola sojowa, nasiona zimowego melona	migdał, czarny sezam, orzech laskowy, orzech ziemny, groch, nasiona słonecznika	czarna fasola, brązowy sezam, kasztan, soczewica, orzech sosny,orzech włoski
produkty zwierzęce
wieprzowina	jaja kurze, małże, kraby	ryby morskie, żelatyna, nabiał, ostrygi	wołowina, kurczak, ryby słodkowodne, krewetka, indyk	baranina
zioła
	żeńszeń amerykański, kolendra, mięta	korzeń lukrecji	anyż, bazylia, kardamon, skórki owoców cytrusowych, goździki, nasiona kolendry, koper, świeży imbir, żeńszeń orientalny	czarny pieprz, kora drzewa cynamonowego, suszony imbir
inne
sól,witamina C, biały cukier	herbata	słód jęczmienny, miód	cukier nieoczyszczony, kawa, melasa, ocet ryżowy, wino

Według chińskich zaleceń żywieniowych jadłospis powinien składać się w 40% z lekko obgotowanych i gorących warzyw i owoców, w 40% z produktów zbożowych i w 20% z mięsa, nabiału, tłuszczu i cukru. Posiłki powinno się komponować na podstawie energetycznego podziału produktów, aby produkty gorące Yang i zimne Yin pozostały w równowadze. Nadmiar produktów gorących (np. masła, ryb wędzonych, cebuli, pieprzu, kawy, chilli) lub zimnych (np. lodów, ogórków, pomidorów, sałaty, jogurtów, bananów, tofu) w konsekwencji prowadzi do zaburzenia równowagi energetycznej i problemów zdrowotnych. Spożywane posiłki powinny być ciepłe, ponieważ organizm nie musi zużywać dodatkowo energii na ich ogrzanie przed trawieniem. Dzięki temu narządy wewnętrzne nie wychładzają się i nie zostają pozbawione życiodajnej energii.

Według medycyny chińskiej dietę należy dostosować również do pory roku. Zimą należy jadać głównie produkty rozgrzewające i ocieplające oraz neutralne, a latem ocieplające, neutralne i od czasu do czasu wychładzające. W chłodnych miesiącach należy postawić na ciepłe posiłki, głównie gotowane, z dodatkiem rozgrzewających przypraw, takich jak imbir, goździki, cynamon, kardamon, gałka muszkatołowa, wanilia, chili, kurkuma. Latem dwa posiłki jedzone w ciągu dnia również powinny być gotowane.

Rozgrzewające przyprawy polecane w sezonie jesienno-zimowym

imbir	Jego ostry smak i cytrynowy zapach nie każdemu odpowiada, warto się jednak do niego przekonać. Przyspiesza krążenie, dzięki czemu robi nam się cieplej, i skutecznie chroni przed infekcjami. Ma szerokie zastosowanie, pasuje między innymi do potraw słodkich i pikantnych, zup, pieczonej wieprzowiny, ryżu, a także deserów. Pokrojony świeży imbir możemy dodać do herbaty zamiast cytryny lub do przegotowanej wody z odrobiną miodu. Taka mikstura działa rozgrzewająco na organizm i wspomaga jego odporność.
goździki	Nadają się idealnie jako dodatek do kawy, herbaty, niektórych zup oraz pasują do potraw mięsnych. Mielone goździki podbijają smak pierników i ciast. Skutecznie zwalczają wolne rodniki i oczyszczają organizm z toksyn. Dzięki właściwościom bakteriobójczym wzmacniają układ odpornościowy i zwalczają infekcje.
cynamon	Hamuje rozwój bakterii, ma działanie antyseptyczne, czyli odkażające. Napój ze szczyptą cynamonu skutecznie zwalcza np. infekcje gardła. Stanowi doskonałe źródło manganu, żelaza i wapnia. Doskonale podkreśla smak deserów, np. szarlotki. Można go dodawać do kawy lub herbaty, a także do dań mięsnych.
kardamon	Ma kamforowy zapach i wyrazisty smak. Działa przeciwzapalnie na układ oddechowy, może zahamować rozwój przeziębienia, jeśli będzie zastosowany przy pierwszych objawach. Pobudza apetyt i kojąco działa na układ nerwowy. Dodany do herbaty lub kawy nie tylko poprawia ich smak, ale również neutralizuje toksyczne składniki.
gałka muszkatołowa	Ma gorzko-słodki aromat. Poprawia krążenie i korzystnie wpływa na procesy trawienne. Komponuje się z daniami mięsnymi, dynią, sosem beszamelowym, a także niektórymi owocami morza.
wanilia	Doskonale aromatyzuje desery, komponuje się z owocami i serem. Stanowi dobry środek pobudzający i rozgrzewający organizm. Ponadto wpływa kojąco na system nerwowy.
chili	Ta pikantna przyprawa, dzięki kapsaicynie, którą ma w składzie, działa zbawiennie na układ immunologiczny. Oczyszcza drogi oddechowe i rozgrzewa. Pasuje do potraw z fasoli, soczewicy, drobiu, mięs, a także czekolady.
kurkuma	Jej lekko pikantny smak i korzenny zapach kojarzą się przede wszystkim z kuchnią indyjską. Potrawom nadaje złocisty kolor. Kurkuma doskonale sprawdza się w daniach z soczewicy i fasoli. Działa rozgrzewająco, dzięki czemu pobudza procesy trawienne.

Dieta rozgrzewająca w praktyce

Podział na pięć grup produktów spożywczych nie znajduje potwierdzenia naukowego i nie należy traktować go dosłownie. Może to prowadzić do pewnych skrajności, jak wykluczenie z diety surowych warzyw, których jedzenie przynosi same korzyści zdrowotne, dostarcza błonnika, antyoksydantów, witamin i składników mineralnych. Ciężko jest znaleźć osobę otyłą z licznymi chorobami, która żywiłaby się np. według modelu diety śródziemnomorskiej lub wegetariańskiej. Oczywiście warto zastosować się do pewnych zaleceń co do sezonowości, latem jeść więcej produktów chłodnych, a zimą gorących, jednak codzienne odżywianie nie powinno być planowane na podstawie podziału produktów według ich energii Czi.

Jeżeli chodzi o posiłki spożywane zimą, zalecenia medycyny chińskiej idą w parze z obserwacją i logicznym myśleniem. W sezonie jesienno-zimowym organizm potrzebuje więcej energii na utrzymanie prawidłowej ciepłoty ciała, dlatego wskazane jest spożywanie posiłków podawanych na ciepło. Organizm nie zużywa wtedy energii na podgrzanie pokarmów w żołądku, a ciepłe danie podnosi temperaturę ciała i termogenezę poposiłkową, a co za tym idzie, przyspiesza metabolizm.

Polecamy: Napar z imbiru - jak go przygotować?

Warto wiedzieć

Nadmiar produktów wyziębiających a otyłość

Zdaniem wyznawców chińskiej medycyny nadmiar produktów wychładzających i wyziębiających w diecie prowadzi do powstania śluzu TAN, który odpowiada za otyłość i liczne choroby. Śluz TAN odkłada się w narządach wewnętrznych, wywołując np. kamienie żółciowe i w tkance łącznej, powodując cellulit. Według tej teorii za otyłość i zły stan zdrowia odpowiada zatem nadmierne spożycie surowych warzyw i owoców, mleka i jajek, wody mineralnej czy chłodnych potraw.

Nie ma naukowych dowodów potwierdzających tę teorię. Jedyne z czym można się zgodzić, to to, że za otyłość odpowiada jedzenie zbyt dużej ilości cukru zaliczanego do produktów wyziębiających. O tym, że otyłość bierze się z długotrwałego wychłodzenia organizmu i występowania śluzu TAN, przekonani są zwolennicy medycyny chińskiej, natomiast nie naukowcy, badający przyczyny otyłości i zajmujący się jej leczeniem i zapobieganiem.

Aleksandra Żyłowska-Mharrab