Garcinia cambogia - właściwości odchudzające suplementów z HCA

Wraz z rosnącą popularnością suplementów diety z garcinia cambogia rosną też kontrowersje wokół tego składnika. Podczas gdy jedni twierdzą, że jego właściwości wspomagające odchudzanie są mocno przereklamowanie, inni uważają go za środek czyniący cuda. A jakie są fakty?

Spis treści

1. Garcinia cambogia - pochodzenie
2. Właściwości kwasu hydroksycytrynowego (HCA)
3. Czy suplementy z garcinia cambogia są bezpieczne?
4. Dawki i sposób przyjmowania garcinia cambogia
5. Przykłady preparatów zawierających garcinia cambogia, dostępnych w polskich aptekach:

Jednym z „odkryć” na rynku suplementów diety wspomagających odchudzanie w ostatnim czasie stała się garcinia cambogia. Egzotyczna nazwa i przypisywane jej rewelacyjne właściwości dość szybko sprawiły, że zawierające ją suplementy diety zyskały na popularności. Równocześnie narastały i nadal narastają też kontrowersje wokół tego składnika. Podczas gdy jedni twierdzą, że jego właściwości wspomagające odchudzanie są mocno przereklamowanie, inni uważają garcinię za środek czyniący cuda. A jakie są fakty?

Garcinia cambogia - pochodzenie

Garcinia cambogia to roślina, która naturalnie występuje w Indonezji, a uprawiana jest w całej Azji południowo-wschodniej, a także w zachodniej i centralnej Afryce. Znana jest pod nazwami malabar tamarind, brindal berry, gambooge i vrikshamla, a w Polsce również jako tamaryndowiec malabarski. Jej owoce mają kształt małych, żółtych dyni. Od tysięcy lat są traktowane jako przyprawa oraz wykorzystywane w medycynie naturalnej jako ważny składnik wielu leków. Hindusi przypisują tym owocom właściwości leczenia reumatyzmu, wielu przypadłości związanych z układem pokarmowym, a nawet działanie wzmacniające mięsień sercowy.

Na temat odkrycia właściwości odchudzających garcinia cambogia krąży wiele historii i anegdot. Jedna z nich mówi, że w owoce tamaryndowca zaopatrywali się marynarze przepływając przez Kanał Sueski (roślina występuje w Egipcie). Miały one chronić przed szkorbutem. Co prawda nie była to zbyt apetyczna przekąska, ze względu na kwaśny smak, ale przynajmniej owoce były łatwo dostępne. Przy okazji podawano je także przewożonym na statkach zwierzętom. I to właśnie wtedy zaobserwowano, że podczas dłuższych rejsów trzoda karmiona nimi chudła. Według anegdoty to właśnie lekarze z okrętów, na których stosowano dietę z tamaryndowca, po zejściu na ląd otwierali własne praktyki leczenia otyłości, a garcinia cambogia była sekretnym składnikiem ich terapii. W tej sytuacji tylko kwestią czasu było, kiedy właściwościami tych owoców zainteresuje się świat nauki. W rezultacie w latach 60. ubiegłego wieku badacze odkryli, że tamaryndowiec jest bogatym źródłem kwasu hydroksycytrynowego – substancji spotykanej również w pomarańczach czy cytrynach. I to właśnie ona miała odpowiadać za odchudzające właściwości garcinia cambogia.

Właściwości kwasu hydroksycytrynowego (HCA)

Hamuje apetyt, przyspiesza spalanie tłuszczów i obniża cholesterol – tak w wielkim skrócie można opisać właściwości przypisywane kwasowi hydroksycytrynowemu (w skrócie HCA). Jego działanie w organizmie odbywa się na poziomie komórkowym, gdzie w mitochondriach wbudowywany jest, zamiast kwasu cytrynowego, w cyklu Krebsa. Nasila także transport kwasów tłuszczowych do mitochondriów, co prowadzi do powstania związków ketonowych, znanych z hamującego wpływu na apetyt. Jedna z teorii na temat HCA mówi też, że wysyła do mózgu sygnał za pomocą 5-hyroksytryptofanu, który jest bezpośrednim prekursorem serotoniny – nazywanej „hormonem szczęścia” (niektóre źródła sugerują wręcz, że stosowanie garcinia cambogia może poprawiać humor).

Kwasowi hydroksycytrynowemu przypisuje się również wpływ na termogenezę – a więc proces podnoszenia temperatury ciała, sprzyjający spalaniu tkanki tłuszczowej. Brak jednak dokładnych danych potwierdzających tę właściwość HCA czy też opisujących możliwy mechanizm takiego działania. Istnieją za to badania stwierdzające, iż kwas hydroksycytrynowy blokuje liazę cytrynianową – enzym przyczyniający się do zamiany cukrów i skrobi w tłuszcz. W efekcie tego działania nie następuje dalsze odkładanie się tkanki tłuszczowej, a dostarczane do organizmu węglowodany są wykorzystywane do produkcji energii.

Z kolei w innym badaniu przyjmowaniu HCA przez 8 tygodni towarzyszył spadek stężenia cholesterolu rzędu aż 18%. Jeszcze bardziej znacząco w grupie badanej obniżyło się stężenie trójglicerydów (26%). U pacjentów biorących udział w badaniu zaobserwowano także działanie hipotensyjne (obniżające ciśnienie tętnicze), choć nie można wykluczyć, że wynikało ono z redukcji masy ciała.

Czy suplementy z garcinia cambogia są bezpieczne?

Skuteczność oraz bezpieczeństwo spożywania garcinia cambogia jest od dłuższego czasu przedmiotem kontrowersji i licznych dyskusji. Przeciwnicy szerokiego zastosowania tego składnika w terapiach odchudzających wskazują, że zdecydowana większość badań nad tamaryndowcem lub HCA była do tej pory przeprowadzana na... szczurach. Z kolei wyniki tych nielicznych z udziałem ludzi są niejednoznaczne. Co więcej, badania z 2005 roku, opisane w „Food and Chemical Toxicology”, wykazały, że wysokie dawki ekstraktu z garcinia cambogia powodują zanik jąder oraz zatrucia u myszy. Co jednak należy rozumieć pod pojęciem „wysokiej dawki”? Czy surowiec ten faktycznie może być niebezpieczny?

Amerykańskie FDA (Food and Drug Administration) zakwalifikowało garcinia cambogia do kategorii bezpieczeństwa GRAS (Generally Recognized as Safe), co oznacza, że jako składnik suplementów surowiec ten jest uznawany generalnie za bezpieczny. W trakcie kontrolowanych badań nad działaniem odchudzającym tamaryndowca nie zanotowano przypadków wystąpienia działań niepożądanych czy zatruć. Według wyników metaanalizy wszystkich dostępnych badań nie stwierdzono znaczących efektów ubocznych przy stosowaniu dawek poniżej 2800 mg ekstraktu z owoców dziennie. Zażywanie garcinia cambogia jest zatem uznawane za bezpieczne, jednak nie zaleca się przyjmowania suplementów diety z tym surowcem kobietom w ciąży, karmiącym oraz osobom cierpiącym na demencję, chorobę Alzheimera, Parkinsona czy inne choroby psychiczne (wynika to ryzyka podniesienia poziomu serotoniny w mózgu).

Kupując suplementy z garcinia cambogia, należy unikać preparatów dostępnych tylko w internecie - istnieje duże ryzyko, że są sfałszowane.

Przez kilka ostatnich lat drastycznie wzrosła liczba suplementów diety zawierających garcinia cambogia lub kwas hydroksycytrynowy. Niestety nie wszystkie tego typu produkty są godne zaufania – głównie przez wzgląd na niepewną jakość wykorzystanych w nich surowców i zgodności ich składu z tym deklarowanym na opakowaniu. W rezultacie FDA wydało ostrzeżenie, o możliwości fałszowania suplementów diety z garcinia cambogia, polegającym na dodawaniu do nich substancji zakazanych - np. narkotyków lub sibutraminy (pochodnej amfetaminy o działaniu odchudzającym, która kilka lat temu została wycofana z obrotu). Celem tego jest zwiększenie efektu odchudzającego (a tym samym zwiększenia jego sprzedaży w konsekwencji reklamy szeptanej), ale jednocześnie rośnie też ryzyko niebezpiecznych efektów ubocznych.

Kontrola nad jakością i bezpieczeństwem suplementów diety w Polsce również pozostawia wiele do życzenia, czego dowodem jest raport przedstawiony na początku roku 2017 przez Najwyższą Izbę Kontroli. Jak zatem dokonać wyboru bezpiecznego preparatu z tamaryndowcem? Przede wszystkim należy unikać zakupów preparatów dostępnych wyłącznie w internecie i robić je w aptekach. Warto pytać też farmaceutę o jego zaufanie do producenta i opinie innych pacjentów.

Przykłady preparatów zawierających garcinia cambogia, dostępnych w polskich aptekach: