15 wynalazków, które zmieniły sport

Sport, tak jak wiele innych dziedzin życia, zmienia się razem z biegiem czasu. Z roku na rok mamy coraz więcej nowinek technologicznych, innowacji i przemian, a nowe wypiera stare. Nie ma się co dziwić – sport lubimy uprawiać, oglądać i oceniać. Dostarcza nam tyle emocji, co żadne inne zajęcie. Przygotowaliśmy dla was listę 15 wynalazków, które zmieniły sport – mogą cię nieźle zaskoczyć!

Spis treści

1. 1. Kosiarka: 1830 rok
2. 2. Piłka golfowa: 1899 rok
3. 3. Kauczukowe pokrycie: 1901 rok
4. 4. Kaski motocyklowe: 1929 rok
5. 5. Wkręcane korki: 1954 rok
6. 6. Tyczki z włókna szklanego i węglowego: lata 60.
7. 7. Buty sprinterskie: lata 60.
8. 8. Napoje, batony i żele sportowe: 1965 rok
9. 9. Drewniane kije baseballowe: lata 70.
10. 10. Technologia Fan/Pundit: 1997 rok
11. 11. Prędkościomierz Fitsense FS-1: 2000 rok
12. 12. System Challenge: 2010 rok
13. 13. GLT: 2014 rok
14. 14. System VAR: 2016 rok
15. 15. Google VR: 2016 rok

Sport to nie tylko emocjonujące zajęcie, ale także wspaniałe, dopracowane w najdrobniejszych szczegółach, profesjonalne widowisko. Tak jest teraz, ale nie zawsze tak było. Zapewne pamiętacie, czy to z własnych doświadczeń, czy z materiałów archiwalnych, jak dawniej wyglądała olimpiada lub mecze piłki nożnej. Zawodnikom bynajmniej nie brakowało pasji i zaangażowania, ale… technologii.

Na szczęście technika idzie naprzód także i w sporcie. Dzięki temu możemy dziś oglądać mecze na dużych telebimach, śledzić z biciem serca decyzje sędziów VAR, grać w ping-ponga wygodną paletką, czy śmiało grać w piłkę po skoszonej murawie, w deszczu i wygodnych butach… To niesamowite, jak na przestrzeni lat sportowy świat ewoluował i przyniósł nam tyle dobrego. Gotowi, żeby się o tym przekonać? Startujemy!

1. Kosiarka: 1830 rok

Dziwi was to, że na pierwszym miejscu listy wynalazków, które zmieniły sport, jest kosiarka? Nie powinno! Wyobraźcie sobie, jak wyglądały trawiaste boiska do gry przed wynalezieniem kosiarki – były niechlujne, wypasane przez owce lub koszone kosami. Ale na szczęście w 1830 roku wygląd, a przy tym też funkcjonalność boisk, uległy znacznej poprawie.

Na pomysł kosiarki wpadł inżynier Edwin Beard Budding, który dostosował technologię przycinania wełny tak, aby przycinać za jej pomocą także trawniki. Dzięki jego fantastycznemu wynalazkowi otworzyły się także możliwości nowych gier sportowych, wymagających równo przyciętych trawników, takich jak krykiet czy tenis.

2. Piłka golfowa: 1899 rok

Powstanie piłki golfowej w dzisiejszej formie to czysty przypadek. Pewnego razu przedsiębiorca z Ohio Coburn Haskell bawił się gumową piłką z lateksu i wpadł na pomysł, że dzięki dobremu odbiciu i ciężkości może doskonale nadać się do gry w golfa.

Swój pomysł wcielił w życie w 1899 roku, a pierwsze uderzenia piłki golfowej dawały mu wynik średnio o 18 metrów lepszy niż stosowaną dotychczas piłką, tzw. guttie ball (z gumy z soku drzewa Gutta - gutaperki). Dzięki wypukłościom, które w drodze ewolucji piłki do golfa stały się później dołeczkami, lot piłki był mniej skrętny i dużo łatwiej nadawało się jej zamierzony kierunek.

W 1902 roku Aleksander Herd wygrał zawody golfowe, właśnie dzięki takiej piłce. Wtedy rozpoczęła się nowa era gry w golfa.

Czytaj także: Rodzaje piłek - czy znasz je wszystkie?

3. Kauczukowe pokrycie: 1901 rok

Czego dokładnie? Paletki do ping-ponga. Grając w ping-ponga, raczej nie zastanawiamy się nad tym, jak to było, kiedy kauczuk nie pokrywał drewnianej paletki. W ping-ponga grano, czym popadnie: metalowymi blachami, deskami, a nawet lusterkami.

Rewolucja nastąpiła w grudniu 1901 roku, kiedy to producent sprzętu sportowego, Frank Bryan, wypuścił drewniane rakietki Atropos, które były pokryte grubą warstwą kauczuku.

To był strzał w dziesiątkę. I poskutkował innymi celnymi strzałami – tymi na stole do gry. Dzięki paletkom z kauczuku, zawodnicy mogli pozwolić sobie na błyskawiczne wymiany, podkręcanie celuloidowych piłek oraz nadawanie im rekordowych prędkości. I pomyśleć, że w ping-ponga grano już w XVII wieku…

4. Kaski motocyklowe: 1929 rok

Motocykl spalinowy został wynaleziony w 1885 roku, a skórzane pilotki były modne aż do 1929 roku, choć zmiana ich na kaski to nie kwestia mody, a bezpieczeństwa.

W 1929 roku Ernst Henne rozpędził się motocyklem do 215,48 km/h. Wtedy właśnie motocykliści zaczęli poważnie myśleć o zmianie nakrycia głowy. Pierwsze kaski były z grubej skóry, korka i stali, jednak to profesor Charles F. Lombard w 1953 roku opatentował kask, który był prototypem tych współczesnych. Kask ten miał wewnątrz wyściółkę połączoną z twardą skorupą i zaprojektowaną w takim sposób, by amortyzowała uderzenia. Dzięki temu dzisiejsze kaski motocyklowe ratują życie podczas wypadków!

5. Wkręcane korki: 1954 rok

Jest rok 1954, finał Mistrzostw Świata w Szwajcarii. Na murawę wchodzi reprezentacja Węgier – najlepsza drużyna piłkarska tamtych lat. Chwilę po nich wkraczają Niemcy, teoretycznie słabsza drużyna. W trakcie meczu następuje oberwanie chmury i zaczyna lać – piłkarze ślizgają się na trawie. Jednak nie wszyscy! Niemcy grają jakby trawa była sucha, a ich buty nie namokły od deszczu. Jak to możliwe?

Niemiecka drużyna ma na stopach nowy technologiczny wynalazek: korki firmy Adidas. Obuwie, które jest jednocześnie lekkie i nadzwyczajnie skutecznie wchodzi w nawierzchnię i daje piłkarzom doskonała przyczepność w czasie gry.

Czytaj:

• Piłka nożna – historia, zasady, rodzaje rozgrywek, najlepsi zawodnicy
• Ciekawostki z historii piłki nożnej, które was zaskoczą

Jaki jest wynik meczu? Niemcy wygrywają z Węgrami 3:2 i zostają mistrzami świata. Chyba nie trzeba nikogo przekonywać, że ten wynalazek był niezwykle potrzebny?

Czytaj też:

• Jak wybrać dobre buty na fitness?
• Jak wybrać buty na crossfit?
• Jakie cechy powinny mieć dobre buty rowerowe?

6. Tyczki z włókna szklanego i węglowego: lata 60.

Rewolucje technologicznie nie ominęły też lekkoatletów – w latach 60. skonstruowano tyczki z włókna szklanego i węglowego do skoków o tyczce. Ale zanim to, tyczkarze musieli się nieźle namęczyć…

W połowie XIX wieku zawodnicy skakali za pomocą tyczek z jesionu, a następnie z tyczek wykonanych z bambusa. Wzbijali się wówczas na wysokość 4,77 metrów – taki padł rekord ustanowiony przez Corneliusa Warmerdama w 1942 roku. Słabe strony naturalnych materiałów były takie, że bambus niezwykle często pękał, a zastąpienie go aluminium i stalą w latach 40. było nie tylko złym, ale także niosącym duże ryzyko wyborem – tyczki te, nieodpowiednio użyte, mogły poważnie uszkodzić ciało.

Prawdziwą rewolucją okazały się tyczki z włókna szklanego i węglowego w latach 60. Zawodnicy za ich pomocą zaczęli skakać o kilkadziesiąt centymetrów wyżej, a na tyczce nowej generacji w 1993 roku Siergiej Bubka osiągnął (niepobity do tej pory!) rekordowy wynik 6,15 m!

7. Buty sprinterskie: lata 60.

Dawniej bieganie nie było wcale takie proste – ciężkie, masywne i obcierające stopę buty znacząco utrudniały bieg, a co dopiero sprint. W 1896 roku na Igrzyskach nowożytnych w Atenach lekkoatleci nosili nawet buty ze stalowymi kolcami, które ograniczyły ślizganie się na torach.

Jednak gdy w latach 60. XX wieku wprowadzono nawierzchnie tartanowe, a kolce zmniejszono, obuwie mogło być dużo lżejsze i wygodniejsze. Wtedy wybuchła prawdziwa rewolucja obuwnicza i powstały największe dziś marki sportowe, takie jak Adidas, Nike, Puma, New Balance czy Reebok.

Czytaj też: Jak dobrać buty do biegania?

Dziś produkuje się nawet specjalnie przystosowane buty dla biegaczy, w których lewy różni się od prawego i każdy z nich ma inne zastosowanie, aby pomóc pochylić sylwetę biegacza i ułatwić mu szybkie wejście w ostre zakręty.

Czytaj: Historia buta sportowego – dlaczego każdy but sportowy w Polsce nazywamy adidasem

8. Napoje, batony i żele sportowe: 1965 rok

Pierwszy był napój Gatorade i pili go jedynie futboliści (1965 r.). Później – bo w roku 1983 roku, były batony Power-Bar, a pięć lat później żele energetyzujące Squeezy.

Żywność dla sportowców ewoluowała z dnia na dzień, a producenci wkładali wszelkie starania, aby to właśnie ich produkty były na topie. Z pewnością pomocne w tym były gwiazdy sportu i estrady, które ochoczo reklamowały dany produkt. Pojawiły się więc odżywki, zestawy witamin, dopalacze, batony, żele energetyczne. Dawniej dopalacze i batony proteinowe miały przeważnie jeden czy dwa smaki, obecnie tych smaków jest niezliczona ilość.

Sportowcy nie wyobrażają sobie diety bez tych wspomagaczy, a dzięki nim zadanie zawodników staje się o wiele prostsze – mają skupić się na treningach, a żywność dla sportowców załatwi resztę.

9. Drewniane kije baseballowe: lata 70.

Miejsce drewnianych kijów do baseballa wcześniej zajmowały metalowe kije, ale co ciekawe – nie poprzestano na ich metalowej wersji. W 1924 roku William Shroyer opatentował metalowe kije i już w latach 70. zawodnicy odbijali piłeczkę aluminium, a w latach 90. robili to nawet z pomocą tytanu.

Jednak zawodowcy doszli do wniosku, że metalowe kije są… zbyt skuteczne. Piłki posyłane przez graczy leciały z prędkością światła i nieraz wypadały za boisko. Z tego względu dziś w baseball zawodowo gra się tylko drewnianymi kijami. Jak widać, nie wszystko, co nowe, jest lepsze.

10. Technologia Fan/Pundit: 1997 rok

Technologia Fan/Pundit po raz pierwszy była wykorzystana w 1997 roku. To właśnie wtedy, na stadionach piłkarskich w Wielkiej Brytanii zostały zainstalowane pierwsze w historii duże ekrany LED. Dzięki temu możemy dziś oglądać mecz i jego najważniejsze fragmenty w przybliżeniach i z powtórkami, mimo słabej widoczności na trybunach.

Technologia rozwinęła się w 2017 roku i organizacja Sky Sports zainstalowała pierwszą na świecie interaktywną tablicę w swoim studio do analizy meczów. Dzięki temu możemy dziś obserwować schematy meczu, a trenerzy mogą lepiej szkolić swoich zawodników.

11. Prędkościomierz Fitsense FS-1: 2000 rok

Prędkościomierz Fitsense FS-1 to pierwszy tego typu wynalazek, który służy sprinterom (i nie tylko) do dziś. Firma wypuściła na rynek czujniki nożne, co raz na zawsze skończyło niepewność dotycząca przebiegniętego dystansu i prędkości odbytego biegu. Co ciekawe, niezależnie od Fitsense firma Nike w tym samym czasie wypuściła na rynek swoje prędkościomierze, ale jak się okazało, tym razem to nie Nike zawładnął sercami sportowców i sędziów, a właśnie Fitsense!

Dawne prędkościomierze analizowały długość kroku i kalkulowały na jego podstawie tempo oraz dystans – na takiej zasadzie działają obecnie krokomierze. Dziś, czujniki muszą nieco walczyć o siebie – firma Garmin w 2003 roku wprowadziła mierniki GPS, które również cieszą się niemałym powodzeniem.

12. System Challenge: 2010 rok

System Challenge to elektroniczny system, który umożliwia rozstrzyganie decyzji sędziów. Jest na tyle ogólny, że używa się go w różnych dyscyplinach sportowych, między innymi tenisie, badmintonie, krykiecie, siatkówce i piłce nożnej.

Po raz pierwszy system Challenge pojawił się w siatkówce w sezonie 2010/2011. Co ciekawe, początkowo kluby musiały płacić za system z własnej kieszeni, ale po czasie zarząd zgodził się, aby to on finansował to niewątpliwe udogodnienie sportowe.

System wideoweryfikacji testowano podczas Ligi Światowej w siatkówce w 2013 roku i jak widać zdał wtedy egzamin z na piątkę – teraz nie wyobrażamy sobie meczu bez możliwości challengu.

13. GLT: 2014 rok

GLT to technologia linii bramkowej (Goal Line Technology), która znacznie ułatwiła piłkarzom strzelanie goli. W 2012 roku Rada Międzynarodowego Związku Piłki Nożnej (IFAB) zatwierdza GLT i zmienia przepisy gry. Już dwa lata później technologia użyta jest po raz pierwszy w Pucharze Świata i pomaga strzelić gola Francji grającej przeciwko Hondurasowi.

Jak dokładnie działa GLT? Jest to metoda, która określa, kiedy piłka przekracza linię bramkową między słupkami oraz poniżej poprzeczki. System współpracuje z czternastoma szybkimi kamerami monitorującymi mecz umieszczonymi wokół boiska na dachu stadionu.

Technologia ta jest niezwykle przydatna. Dzięki niej sędziowie w milisekundach dostają sygnał do swoich zegarków sportowych o tym, czy padł gol czy nie. Celem Goal Line Technology jest wsparcie sędziów w podejmowaniu decyzji i… większa sprawiedliwość na boisku – teraz już nie trzeba domniemywać, czy bramka padła czy nie. Dzięki GLT wiadomo to na pewno!

Nic dziwnego, że od 2016 roku GLT jest używany w najlepszych europejskich ligach krajowych, między innymi Anglii, Włoch, Francji i Niemiec, a także podczas dużych międzynarodowych zawodów piłkarskich.

14. System VAR: 2016 rok

System VAR, inaczej wideoweryfikacja, to system pomocniczy stosowany w meczach piłki nożnej, który zapobiega błędom sędziowskim. System VAR został uruchomiony po raz pierwszy w sierpniu 2016 roku. System obsługiwany jest przez specjalnie przeszkolonych sędziów VAR, tj. asystentów wideo – AVAR.

Ile razy zdarzały się niejasności na boisku podczas rozgrywek, a system VAR pomagał w ich rozstrzygnięciu? Niemal podczas każdego meczu. To pokazuje, jak bardzo wynalazek ten zmienił życie graczy, sędziów, ale także i nas kibiców – nasze poczucie sprawiedliwości może spać spokojnie, system VAR panuje nad sytuacją!

15. Google VR: 2016 rok

Google VR mogą przenieść nas do wybranego, wirtualnego świata – wystarczy jedynie założyć je na nos i dać ponieść się wyobraźni. Sprzęt do wirtualnej rzeczywistości z pewnością zrewolucjonizował sport na dobre. Teraz nie trzeba już iść na salę fitness, żeby móc wziąć udział w zajęciach i nie trzeba zapisywać się na sztuki walki, aby móc sprawdzić się na ringu. Jednak nie do amatorskiego sportu Google VR zostały stworzone…

Sprzęt VR został wynaleziony w Anglii do… rugby. Aplikacja VR pozwalała fanom angielskich drużyn porównać czas reakcji z byłymi zawodnikami drużyn, m.in. Martinem Johnsonem i Lawrence’em Dallaglio.

W 2019 roku zestawy VR są już używane przez większość klubów i zespołów międzynarodowych do tworzenia symulowanych scenariuszy rugby, takich jak wyjścia liniowe, wysokie piłki i atak w pierwszej fazie. Może to poprawić umiejętność szybkiego uczenia się, wizualizację oraz podejmowanie trafnych decyzji.

Czytaj także: VR fitness - jak ćwiczyć w wirtualnej rzeczywistości?

Małgorzata Kośla