Lista nowotworów, którym zapobiega aktywność fizyczna. Jest jedno "ale"

O tym, że ruch to zdrowie, nie trzeba chyba nikogo przekonywać. Teraz naukowcom ze Szwecji udało się udowodnić, że aktywność fizyczna zapobiega 9 typom nowotworów. Niestety, okazało się, że w przypadku raka skóry i prostaty może być odwrotnie i ryzyko u aktywnych rośnie. Jak to w ogóle możliwe?

To była analiza zakrojona na szeroką skalę – łącznie objęła niemal milion mężczyzn. W swojej pracy naukowcy wykorzystali dostępne dane gromadzone do 2019 r. Dotyczyły żołnierzy, którzy swoją służbę rozpoczęli w latach 1968-2005. Gdy mieli 15-16 lat, przechodzili pierwsze badania, w tym ocenę wydolności krążeniowo-oddechowej organizmu. Potem regularnie monitorowano ich stan zdrowia, średnio przez 33 lata. U 7 proc. z nich (84 117 osób) rozwinął się co najmniej jeden nowotwór. Sprawdzono, jak na wystąpienie (lub nie) problemu onkologicznego wpływała aktywność fizyczna tych mężczyzn. Wyniki, przynajmniej częściowo, mogą zaskakiwać.

Aktywność fizyczna a wydolność krążeniowo-oddechowa

Wydolność krążeniowo-oddechowa organizmu to indywidualna zdolność do transportu tlenu od atmosfery aż do pojedynczych komórek, wskazująca na sprawność funkcji układu oddechowego i sercowo-naczyniowego oraz organów otrzymujących tlen, zwłaszcza mięśni.

Do jej mierzenia wykorzystuje się różne narzędzia, najczęściej zaleca się wykonywanie konkretnych ćwiczeń i obserwuje, jak na obciążenie reaguje organizm. Nie jest żadną tajemnicą, że osoby aktywne fizycznie, regularnie uprawiające sport, mają lepszą wydolność, a ta pozytywnie wpływa na funkcjonowanie organizmu.

A jak się przekłada na perspektywy onkologiczne? Właśnie to przede wszystkim sprawdzali uczeni pod kierunkiem dr Arona Onerupa z Instytutu Nauk Klinicznych Uniwersytetu w Göteborgu.

Lista nowotworów, którym zapobiega aktywność fizyczna

Generalnie badanie wykazało, że osoby, które regularnie pływały, biegały czy jeździły na rowerze, miały aż o 40 proc. większe szanse nie zachorować na raka w stosunku do swoich nieaktywnych rówieśników.

Wykazano, że wysoka wydolność w młodym wieku wiązała się z niższym ryzykiem zdiagnozowania choroby onkologicznej u mężczyzn nawet o 40 procent. Uczeni tłumaczą to głównie faktem, że niska wydolność krążeniowo-oddechowa zwykle chodzi w parze z otyłością, a to choroba sprzyjająca nowotworom.

Oto choroby nowotworowe, których można uniknąć, dbając o aktywność fizyczną przez całe życie – efekty bowiem odczuwamy przez długie lata, jeśli nie zaniedbamy wydolności oddechowo-krążeniowej:

1. raka płuca – ryzyko niższe o 42 proc.,
2. raka wątroby – 40 proc.,
3. raka przełyku – 39 proc.,
4. raka żołądka – 21 proc.,
5. raka nerki – 20 proc.,
6. nowotworów głowy i szyi – 19 proc.,
7. raka jelita grubego – 18 proc.,
8. raka trzustki – 12 proc.,
9. raka odbytnicy – 5 proc.

Wydolność krążeniowo-oddechowa i rak – dwa wyjątki

Niestety, zauważono jednocześnie, że wysoka wydolność krążeniowo-oddechowa wiązała się większym ryzykiem rozwoju raka prostaty (wyższe ryzyko o 7 procent) oraz złośliwych nowotworów skóry (o 31 proc.).

Czyżby to oznaczało, że aktywność fizyczna może nam szkodzić? Badacze uspokajają. Ich zdaniem mężczyźni aktywni fizycznie to zarazem ci, którzy są bardziej świadomi w kwestiach zdrowotnych i częściej się badają. Prawdopodobnie nie chodzi więc o wyższe ryzyko, a większą wykrywalność.

Skąd taki wniosek? Ten "wzrost zachorowań" nie wiąże się z wyższą śmiertelnością.

Rak skóry częstszy w populacji mężczyzn aktywnych, zwłaszcza najstarszych badanych, również nie dziwi. W większości przypadków to nowotwór, który wolno się rozwija i u osób z otyłością, chorobami krążenia, nawet nie zdąży się rozwinąć.

W XX wieku, gdy prowadzono głównie badania, powszechnie lekceważono kwestie zagrożenia związanego z opalaniem i koniecznością stosowania filtrów. Zarazem osoby aktywne fizycznie zwykle na tym słońcu spędzały więcej czasu, narażając się na raka skóry.

Zatem: ruszać się trzeba, także po to, by minimalizować ryzyko przedwczesnego zgonu z powodu wielu nowotworów. Zarazem nie wolno zapominać o stosowaniu kremów z ochronnymi filtrami i innych zabezpieczeń przed szkodliwym promieniowaniem.

Eliza Dolecka