Ponad połowa polskich seniorów jest nieaktywna fizycznie

Aż 53 proc. Polaków w wieku 55+ jest nieaktywnych fizycznie według badania MultiSport Index 2019. Największy wpływ na podejmowanie przez seniorów decyzji o aktywnym trybie życia ma wykształcenie (39,6 proc.), lokalna społeczność (23 proc.) oraz zaangażowanie w stałą grupę zainteresowań (18,2 proc.), a ich główną motywacją do ćwiczeń są zdrowie i relaks.

Spis treści

1. Aktywność fizyczna maleje z wiekiem
2. Konsekwencje bezruchu
3. Jak ćwiczą seniorzy?
4. Aktywność w Polsce a Europie

Według najnowszego raportu MultiSport Index 2019 tylko 64 proc. dorosłych Polaków podejmuje aktywność fizyczną (uwzględniającą czynności rekreacyjne, takie jak spacery czy jazda na rowerze w celach transportowych) minimum raz w miesiącu. Na drugim biegunie znajduje się 36 proc. Polaków, którzy nie podejmują żadnej aktywności fizycznej, w tym nawet zwykłych spacerów. Najgorzej sytuacja przedstawia się wśród osób w wieku powyżej 55 lat – aż 53 proc. z nich nie podjęło żadnej aktywności fizycznej w przeciągu ostatnich 6 miesięcy.

- Wynik ten jest alarmujący, ponieważ znacznie odbiega od rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia, która zaleca osobom starszym aktywność fizyczną przez co najmniej 30 minut dziennie 5 dni w tygodniu lub nawet bardzo intensywną aktywność przez co najmniej 20 minut przez 3 dni w tygodniu. Regularnie podejmowany ruch nie tylko poprawia samopoczucie i pracę mózgu, ale stanowi również istotny czynnik profilaktyki wielu chorób cywilizacyjnych, które za blisko dekadę będą przyczyną 2/3 zgonów na świecie – mówi Adam Radzki z Benefit Systems, twórcy karty sportowej MultiSport Senior.

Aktywność fizyczna maleje z wiekiem

Najsilniejszą determinantą aktywności jest wiek (29,9 proc.) – im osoba jest starsza, tym prawdopodobieństwo, że będzie mniej aktywna rośnie. Wśród osób 55+ największy wpływ na podejmowanie aktywności lub jej brak w codziennym życiu, ma wykształcenie (39,6 proc.), postrzeganie społeczności lokalnej (23 proc.) oraz angażowanie seniorów w stałą grupę zainteresowań (18,2 proc.) – okazuje się, że przynależność do tego typu grup, nawet niezwiązanych z uprawianiem sportu, koreluje z aktywnością fizyczną danej osoby. Wśród wszystkich aktywnych fizycznie Polaków, aż 43 proc. przyznaje, że najważniejszym motywatorem do podejmowania aktywności jest zdrowie.

– Dziś aktywnych fizycznie Polaków jest o dwa procent więcej niż przed rokiem. Nawet najmniejszy wzrost aktywności fizycznej powinien cieszyć, bo ruch jest sposobem na poprawę zdrowia i zachowanie dobrej jakości życia. To właśnie zdrowie mobilizuje aż 43 proc. z nas do ćwiczeń i jest obecnie najczęstszym powodem podejmowania aktywności fizycznej – mówi Adam Radzki. – 21 proc. Polaków ćwiczy głównie w weekendy – to o 5 proc. więcej niż w 2017 r. Warto zauważyć, że ta zmiana zbiega się z wprowadzeniem ograniczenia handlu w niedziele. Najchętniej ćwiczymy wieczorami – tę porę na aktywność fizyczną wybiera 35 proc. Polaków.

27 proc. Polaków ćwiczy dla przyjemności i relaksu, a 14 proc. dla poprawy wyglądu i sylwetki – w tych dwóch grupach przeważają osoby przed 30 rokiem życia. Aktywni Polacy najchętniej korzystają z jazdy na rowerze, która w tym roku wyprzedziła cieszące się wieloletnią popularnością bieganie. Kolejnym po biegach sportowym wyborem Polaków są spacery i treningi na siłowni czy w klubie fitness.

Konsekwencje bezruchu

Aktywność fizyczna staje się coraz ważniejszym tematem w dyskusji na temat przyszłości starzejącego się społeczeństwa. Światowa Organizacja Zdrowia alarmuje, że bezruch jest czwartą przyczyną śmiertelności na świecie za nadciśnieniem tętniczym, paleniem tytoniu oraz podwyższonym poziomem glukozy we krwi i odpowiada za 6 proc. zgonów (3,2 miliona rocznie). Według ekspertów brak aktywności fizycznej jest główną przyczyną 21-25 proc. przypadków raka piersi czy jelita grubego. Bezruch jest też odpowiedzialny za 27 proc. zachorowań na cukrzycę i około 30 proc. przypadków choroby wieńcowej.

– Ruch i dobra wydolność fizyczna poprawiają jakość życia seniorów i ich zdrowie. O 90 proc. zmniejszają ryzyko demencji, poprawiają mikrostrukturę mózgu i pamięć osób starszych, co jest szczególnie ważne w obliczu zmian demograficznych i starzenia się polskiego społeczeństwa. Mamy również umiarkowanie silne dowody, że regularna aktywność fizyczna poprawia ogólne funkcjonowanie osób starszych, zmniejsza ryzyko złamania biodra, rozwoju raka płuc czy raka endometrium. Odpowiednia dawka ruchu zmniejsza zawartość tłuszczu w organizmie, zwiększa gęstość kości, poprawia siłę mięśniową, tolerancję glukozy oraz wrażliwość na insulinę, obniża także stężenie niekorzystnego cholesterolu – mówi dr hab. n. med. Ernest Kuchar, specjalista medycyny sportowej, Kierownik Kliniki Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym.

– Obecnie to właśnie choroby serca, udary oraz nowotwory stanowią główne przyczyny zgonów, regularna aktywność fizyczna przez zmniejszenie ich ryzyka wydłuża życie - kontynuuje dr Kuchar. - Regularna aktywność fizyczna łagodzi objawy depresji wśród seniorów oraz poprawia funkcje poznawcze. Dzięki regularnemu uprawianiu ćwiczeń spowolnione zostają procesy degeneracji i zaniku mózgu związane z wiekiem. Osoby starsze bardziej aktywne fizycznie mają lepszą pamięć, łatwiej mogą się skupić, lepiej orientują się w otoczeniu, mają lepszy nastrój przez co znacznie dłużej, czasami do końca życia są samodzielne. Niestety jedynie mniejszość osób starszych regularnie ćwiczy.

Jak ćwiczą seniorzy?

Poddając wieloczynnikowej analizie grupę aktywnych Polaków 55+, raport MultiSport Index 2019 wyróżnił trzy segmenty aktywnych seniorów:

• „Indywidualna rekreacja” – 31 proc.

Osoby należące do tej grupy, to zarówno kobiety, jak i mężczyźni, którzy chcą zachować zdrowie, dlatego są aktywni fizycznie co najmniej raz w tygodniu. Ruch jest dla nich także źródłem przyjemności i relaksu. Osobom w tej grupie zdarza się korzystać z oferty obiektów sportowych, wolą jednak aktywność na świeżym powietrzu. Są aktywni fizycznie głównie w pierwszej części dnia.

• „Spacerem przez życie” – 8 proc.

Przedstawiciele tego segmentu są aktywni fizycznie, ale rzadko uprawiają jakąkolwiek dyscyplinę sportową. Aktywność stanowi dla nich element dnia codziennego - nie jest zbyt intensywna, ale regularna, niemal nigdy nie odbywa się w obiektach sportowych. Ulubioną formą ruchu osób w tym segmencie są spacery.

• „Aktywna przynależność” - 7 proc.

W tym segmencie znajdują się seniorzy, którzy są najbardziej aktywni, często decydują się np. na pływanie, gimnastykę, jazdę na rowerze, czy nordic walking. Chętnie uprawiają sport w towarzystwie. Są klientami obiektów sportowych oraz korzystają z ruchu na świeżym powietrzu. Wybierają towarzystwo osób aktywnych, a w ich otoczeniu panują sprzyjające warunki do uprawiania sportu.

Aktywność w Polsce a Europie

Aktywni fizycznie są przede wszystkim mieszkańcy dużych miast (powyżej 100 tysięcy mieszkańców) – 64 proc. Wśród nich najlepszy wynik uzyskała Warszawa – trzy czwarte warszawiaków korzysta z ruchu przynajmniej raz w miesiącu.

– Spoglądając na regiony Polski, najwięcej aktywnych obywateli zamieszkuje województwo wielkopolskie i małopolskie – po 69 proc. mieszkańców. Na drugim biegunie, najmniej aktywnych, znajdują się województwa: zachodniopomorskie (45 proc.), dolnośląskie (52 proc.), oraz opolskie (54 proc.) – mówi dr Janusz Dobosz.

Pod względem aktywności fizycznej Polska wciąż pozostaje wyraźnie poniżej europejskiej średniej, która według Eurobarometru 2017 wynosi 71 proc. aktywnych obywateli. Wśród państw członkowskich UE zajmujemy szóstą lokatę od końca, wyprzedzając Portugalię, Maltę, Włochy, Rumunię i Bułgarię, gdzie średni odsetek aktywnych fizycznie osób w tych państwach wynosi 51 proc. Podobny poziom aktywności fizycznej do zanotowanego w Polsce rejestruje się w Grecji i Hiszpanii, a nieco wyższy na Cyprze, w Chorwacji i na Węgrzech (średnia dla tych trzech krajów to 68 proc.). Wciąż daleko nam do liderów tych statystyk. Finlandia, Dania, Holandia i Szwecja notują średni wynik na poziomie 94 proc.

Badanie MultiSport Index zostało przeprowadzone przez Kantar na zlecenie firmy Benefit Systems (twórcy programu MultiSport) w styczniu 2019 r. z uwzględnieniem reprezentatywnej próby 1858 mieszkańców Polski.