Ból rąk - przyczyny, objawy, leczenie

Bóle rąk są powszechną dolegliwością, która może wynikać z różnych przyczyn - może występować po przeciążeniu, po urazie albo z powodu choroby ogólnoustrojowej. Źródło problemu może leżeć w samej ręce, jeśli doszło do kontuzji albo nadwyrężenia, a może być to także rezultat choroby zapalnej dotykającej całego organizmu. Jakie są przyczyny bólu rąk?

Spis treści

1. Ból rąk - zmiany zwyrodnieniowe
2. Ból rąk - schorzenia zapalne
3. Ból rąk - zespół cieśni nadgarstka
4. Ból rąk - zespół de Quervaina
5. Ból rąk - ganglion
6. Ból rąk - choroba Raynauda
7. Ból rąk - zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa

Ból rąk może być szczególnie uciążliwe. Ręce, a zwłaszcza dłonie, są dla nas niezwykle ważne, ponieważ dzięki nim poznajemy świat, możemy wykonywać różne czynności i uczestniczyć w życiu społecznym. Jednocześnie ta wielozadaniowość naszych rąk sprawia, że są one szczególnie narażone na urazy i przeciążenia.

Dolegliwości bólowe to nie jedyne niepokojące objawy ze strony rąk, które zgłaszają Pacjenci. Oprócz bólu, często dokucza im także sztywność stawów, drętwienie i mrowienie, przeczulica skóry lub pieczenie. Każdy z tych objawów powinien nas skłonić do wizyty u lekarza, ponieważ ich przyczyną mogą być poważne schorzenia wymagające leczenia. 

Ból rąk - zmiany zwyrodnieniowe

Choroba zwyrodnieniowa to jedna z głównych przyczyn bólu rąk. Zmiany zwyrodnieniowe mogą obejmować każdy staw, ale w obrębie ręki najczęściej zajęty jest staw śródręczno-czworoboczny I - u podstawy kciuka. Pierwsze dolegliwości wynikające ze zmian zwyrodnieniowych mogą się pojawić już około 40. tego roku życia.

Objawem zmian zwyrodnieniowych może być ból w okolicy zmienionego stawu, który utrudnia wykonywanie codziennych czynności. Pacjent odczuwa osłabienie chwytu, nie jest w stanie utrzymać cięższych przedmiotów czy wykonywać precyzyjnych ruchów.

Pojawia się też sztywność stawu, wyraźne ograniczenie ruchomości. Często Pacjenci odczuwają zmniejszenie sztywności po „rozruszaniu” stawu, szczególnie w godzinach porannych.

Podczas ruchu dolegliwości się nasilają, a w spoczynku słabną. Zdarza się jednak, że ból utrzymuje się stale, także w nocy.

Lekarz powinien ocenić stopień zaawansowania zmian i dobrać odpowiednie leczenie. W zależności od tego, jak duże są zmiany zwyrodnieniowe, stosuje się fizjoterapię, ortezy, leki podawane miejscowo w zastrzyku albo doustne, a w najbardziej zaawansowanych przypadkach nawet leczenie operacyjne.

Ból rąk - schorzenia zapalne

Zapalne choroby stawów, które objawiają się bólem rąk, to przede wszystkim reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) czy łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS). Są to choroby zaliczane do dużej grupy chorób autoimmunologicznych, czyli takich, w których układ odpornościowy atakuje swoje własne tkanki.

W obecnym stanie wiedzy te schorzenia są nieuleczalne, możemy jedynie poprzez odpowiednie postępowanie (terapie lekowe) modyfikować – czyli łagodzić - ich przebieg.

W zależności od jednostki chorobowej różne stawy są dotknięte dolegliwościami, z różnym nasileniem – nie tylko (i nie zawsze) jest nadgarstek czy drobne stawy rąk. W odróżnieniu od choroby zwyrodnieniowej, dolegliwości mogą być okresowe - ich nasilenie może się zmieniać w czasie, np. po okresie silnego zaostrzenia objawów może dojść do ich wyciszenia na kilka tygodni, miesięcy.

Oprócz bólu, Pacjenci odczuwają, że stawy są opuchnięte i obserwują, że tworzą się w nich twarde guzki deformujące dłonie. Charakterystycznym objawem jest też poranna sztywność stawów, która trwa zdecydowanie dłużej niż w chorobie zwyrodnieniowej, trudno ją "rozruszać".

Do innych objawów zapalnych chorób stawów zaliczyć można także osłabienie, uczucie rozbicia oraz stany podgorączkowe. Pacjent ze stwierdzoną chorobą autoimmunologiczną powinien pozostawać pod stałą opieką poradni reumatologicznej, a w razie potrzeby być okresowo konsultowany ortopedycznie.

Ból rąk - zespół cieśni nadgarstka

Częstą przypadłością, która powoduje ból ręki - przede wszystkim kciuka, palca wskazującego i środkowego - jest ucisk na nerw pośrodkowy w kanale nadgarstka. Z różnych przyczyn - przeciążenie pracą, cukrzyca, choroby reumatologiczne - dochodzi do zwężenia przestrzeni na poziomie nadgarstka, przez co przebiegający tam nerw nie jest odpowiednio odżywiony.

Ból w tej chorobie pojawia się najczęściej w nocy, towarzyszy mu drętwienie, mrowienie, z czasem pojawia się osłabienie czucia, osłabienie chwytu. Pacjenci zgłaszają, że nie są w stanie utrzymać drobnych przedmiotów, brakuje im precyzji ruchów. Rzadko udaje się wyleczyć tą chorobę nieinwazyjnie - najczęściej konieczna jest chirurgiczna dekompresja nerwu.

Czytaj więcej: Zespół cieśni nadgarstka: objawy, leczenie i rehabilitacja

Ból rąk - zespół de Quervaina

Ból zlokalizowany w nadgarstku po stronie kciuka, który utrudnia ruchy kciukiem, może być objawem zespołu de Quervaina. To sytuacja, w której dochodzi do zwężenia pochewki dla dwóch głównych ścięgien zawiadujących ruchami kciuka, co powoduje, że ich przesuwanie się staje się bardzo bolesne i utrudnia Pacjentowi funkcjonowanie. Przyczyny tego stanu również nie są do końca poznane, ale wyraźna jest rola przeciążenia i/lub chorób reumatologicznych w występowaniu tej choroby.

Leczenie uzależnia się głównie od czasu trwania objawów. W krótkim czasie mogą pomóc leki przeciwzapalne – podawane doustnie albo miejscowo w zastrzyku. Jednak gdy dolegliwości trwają długo, te metody zawodzą i może być konieczne operacyjne przecięcie zwężonej pochewki.

Ból rąk - ganglion

W okolicy nadgarstka stosunkowo często pojawiają się punktowe, okrągłe zgrubienia - gangliony. Są to przestrzenie wypełnione galaretowata substancją. Przyczyna ich powstawania nie jest do końca poznana, ale wydaje się, że duże znaczenie mają długotrwałe przeciążenia nadgarstka.

Ganglion sam w sobie, jeśli nie uciska naczyń lub nerwów, nie jest zmianą groźną, nie jest to nowotwór. Może jednak dawać dyskomfort, dolegliwości bólowe i nieestetycznie wyglądać.

Zdecydowana większość takich zmian z czasem ustępuje samoistnie. Jednak w przypadku gdy Pacjentowi taka zmiana przeszkadza lub dołączają się takie objawy jak np. osłabienie czucia, lekarz może zadecydować o usunięciu zmiany.

Każde zgrubienie w okolicy nadgarstka powinno zostać skonsultowane przez ortopedę celem wykluczenia, czy zmiana na pewno jest ganglionem czy innym guzem. Należy zweryfikować, czy nie jest to zmiana nowotworowa.

Ból rąk - choroba Raynauda

To napadowy skurcz tętnic dotyczący głównie palców rąk. Najczęściej występuje on na skutek niskiej temperatury, stresu emocjonalnego lub bez uchwytnej przyczyny.

Choroba przebiega w atakach, podczas których dochodzi do zblednięcia palców do barwy woskowo-białej oraz pojawia się ostry, nieprzyjemny ból.

Pacjent, które zaobserwuje u siebie takie objawy, powinien udać się na konsultację dermatologiczną.

Ból rąk - zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa

Może się tak zdarzyć, że ból ręki może nie mieć związku z żadną strukturą w jej obrębie. W przypadku dyskopatii - zmian zwyrodnieniowych krążków między kręgami - w odcinku szyjnym kręgosłupa mogą zostać uciśnięte korzenie nerwowe przewodzące impulsy biegnące do ręki. Pacjent może odczuwać ból, osłabienie ręki, zaburzenia czucia czy drętwienie wynikające z dysfunkcji nerwu, której przyczyna leży w odcinku szyjnym.

Lekarz konsultujący Pacjenta z powodu dolegliwości bólowych ręki po wykluczeniu ich przyczyny w obrębie samej dłoni czy przedramienia, powinien poszukiwać problemu na "wyższym" poziomie.

Czytaj też:

• Guzki Heberdena i Boucharda to zmiany zwyrodnieniowe na palcach rąk
• Ból palców rąk: przyczyny i leczenie
• Drętwienie palców: przyczyny
• Łokieć tenisisty - objawy, przyczyny, leczenie

Zdaniem eksperta

lek. Karolina Stępień specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu w Carolina Medical Center

Przyczyny bólu rąk są bardzo różne i mają różne źródła. W związku z tym także postępowanie w każdej z tych jednostek chorobowych się od siebie różni. W przypadku dolegliwości bólowych rąk lub innych niepokojących objawów w ich obrębie konieczna jest konsultacja lekarska - najlepiej ortopedyczna. W czasie takiej wizyty lekarz zbierze od Pacjenta wywiad i zbada rękę, ewentualnie zaleci dodatkowe badania takie jak RTG, USG, itd.

To bardzo ważne, żeby tych dolegliwości nie lekceważyć i dążyć do postawienia pełnej diagnozy problemu.

Niektóre ze schorzeń możemy uznać za niegroźne (np. ganglion, niewielkie zmiany zwyrodnieniowe) i mogą nie wymagać żadnego specjalnego postępowania. Z drugiej strony brak diagnostyki i leczenia w innych chorobach (np. cieśń kanał nadgarstka, guzy nowotworowe) może prowadzić do trwałego upośledzenia jej funkcji. Jednocześnie, jak w każdej chorobie, zdiagnozowanie problemu na wczesnym etapie pozwala na lepsze i skuteczniejsze leczenie niż w przypadku zaawansowanych zmian.

lek. Karolina Stępień specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu w Carolina Medical Center