Probiotyki – kobieca broń przed osteoporozą

Cichy złodziej kości – to określenie, które zdecydowanie pasuje do osteoporozy. Choroba latami „podkrada” wapń ze szkieletu, nie dając często przy tym żadnych objawów. Najnowsze badania pokazują, że korzystne działanie probiotyków na masę kostną wpisuje się w skuteczną profilaktykę osteoporozy.

Spis treści

1. Osteoporoza pomenopauzalna
2. Ochronne Lactobacillusy
3. Dlaczego probiotyki działają?
4. Witamina D3 w pakiecie
5. Sposób na złodzieja

Aż 60% złamań kręgów nie powoduje bólu, a niestety dopiero on zmusza chorych na osteoporozę do podjęcia leczenia. Ból pojawia się dopiero wraz z poważnym złamaniem, które nierzadko na stałe pogarsza jakość życia, a nawet może doprowadzić do śmierci. Zamiast więc bagatelizować chorobę, warto spróbować zahamować proces odwapniania kości. Jasne jest, że do utrzymania właściwej gęstości mineralnej kości niezbędny jest wapń i wspomagająca jego wchłanianie witamina D3, ale ostatnie badania opublikowane w „The Lancet Rheumatology” donoszą, że i probiotyki mogą wpisać się w skuteczną profilaktykę osteoporozy.

Osteoporoza pomenopauzalna

Osteoporozę dzieli się na pierwotną i wtórną. Osteoporoza pierwotna typ I rozwija się u kobiet po menopauzie i rzadziej u mężczyzn po andropauzie a typ II po 75 roku występują jednakowo u obu płci jako tzw. osteoporoza starcza.  Osteoporoza wtórna jest następstwem różnych stanów patologicznych w organizmie ( np. nadczynność tarczycy, nadużywanie alkoholu, cukrzyca) lub działania różnych leków (np. glikokortykosteroidy, leki przeciwpadaczkowe, heparyna). Jednym z ważniejszych czynników odpowiedzialnych za rozwój choroby jest jednak menopauza. To dlatego kobiety po 50. roku życia są w grupie najwyższego ryzyka – statystyki mówią, że już co trzecia kobieta w tym wieku choruje na osteoporozę. A wszystko to przez niedobór estrogenów…

Estrogeny nie tylko dbają o kobiece narządy i regulują cykl miesiączkowy, ale także spełniają wiele innych funkcji poza układem rodnym, m.in. chronią naczynia krwionośne, zwiększają stężenie tzw. dobrego cholesterolu HDL i regulują metabolizm kostny. Dzięki nim organizm znajduje złoty środek między ciągłymi procesami resorpcji a kościotworzenia. Kiedy estrogenów jest zbyt mało, szala przechyla się w stronę resorpcji. W początkowym okresie największy ubytek kostny dotyczy kości gąbczastej (beleczkowej). Ich struktura się zmienia, połączenia się rozluźniają, tworząc puste przestrzenie w masie kostnej. Do tego odwapnienie beleczek sprawia, że nie są już one tak twarde i mogą wręcz samoistnie się złamać. Kobiety w tym czasie mogą stracić 35-50% masy kości beleczkowej i 25-30% kości korowej. Najtrudniejszym czasem dla kości jest pierwsze 5-8 lat po wygaśnięciu funkcji jajników.

Ochronne Lactobacillusy

Naukowcy ze Szwecji odkryli, że postęp osteoporozy pomenopauzalnej można zapobiec… probiotykami! Pod tym względem sprawdził się zestaw trzech szczepów z grupy bakterii kwasu mlekowego: Lactobacillus paracasei 8700:2, Lactobacillus plantarum Heal 9 oraz Lactobacillus plantarum Heal 19. Jak dokładnie przebiegało badanie? Zespół prof. Per-Andersa Janssona z uniwersytetu w Göteborgu zaprosił do badania kobiety, które spełniały kilka ważnych warunków:

• Nie miały miesiączki od 2 do 12 lat.
• Nie miały osteoporozy – celem badania było bowiem zahamowanie, a nie cofnięcie procesu degradacji kości.
• Nie przyjmowały preparatów wapnia, witaminy D ani hormonalnej terapii zastępczej (HTZ), co wykluczało oddziaływanie innych składników.

Uczestniczki przyjmowały probiotyki przez rok. Po tym czasie okazało się, że miały większą gęstość mineralną kości odcinka lędźwiowego kręgosłupa niż kobiety, które przyjmowały placebo. A im większa gęstość mineralna kości, tym mniejsze ryzyko złamania. Odcinek lędźwiowy jest o tyle dobrym miejscem pomiaru, że zawiera dużo kości beleczkowych, a więc najwcześniej dotykają go zmiany osteoporotyczne. Warto dodać, że najlepsze wyniki miały kobiety będące do 6 lat po menopauzie, a to oznacza, że z profilaktyką osteoporozy nie należy czekać.

Dlaczego probiotyki działają?

Wśród mechanizmów, które mogą wyjaśniać korzystne działanie probiotyków na masę kostną, jest wzmocnienie bariery jelitowej. Obniżenie poziomu estrogenów jest bowiem jednym z czynników, które naruszają jej integralność, a to rozpoczyna kaskadę niepożądanych zdarzeń. Produkty bakterii „uciekają” poza jelita, co wywołuje alarm w układzie immunologicznym. Stan zapalny uaktywnia komórki zwane osteoklastami, które demineralizują kości. Probiotyki – chroniąc barierę – chronią pośrednio też kości. Ostatnie badania donoszą, że bakterie mogą wpływać na procesy kościotworzenia również poprzez zwiększone wytwarzanie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych.

Witamina D3 w pakiecie

Do probiotyków warto dodać witaminę D3, która ma istotny wpływ na prawidłową budowę i funkcjonowanie kości oraz zębów. Przede wszystkim reguluje gospodarkę wapniowo-fosforową oraz pomaga w prawidłowym wchłanianiu tych minerałów z przewodu pokarmowego. Jest to o tyle ważne, że aż 90% masy kostnej osób dorosłych składa się właśnie z wapnia i fosforu. Aby wytworzyć witaminę D3 nasz organizm potrzebuje promieni słonecznych (UV-B). Niestety w środkowoeuropejskiej strefie klimatycznej dni ze słońcem jest mało, niezbędna wydaje się więc suplementacja. Łatwo sprawdzić swoje zapotrzebowanie, badając stężenie 25-hydroksywitaminy D we krwi. Najlepiej, gdy jest w przedziale 30-50 ng/ml. Statystyki donoszą, że stałe przyjmowanie witaminy D3 może zmniejszyć ryzyko złamań osteoporotycznych nawet o 40%!

Sposób na złodzieja

Jak już nas okradną, to niewiele możemy zrobić. Możemy zgłosić sprawę na policję i czekać na ewentualne odszkodowanie. Zdecydowanie lepszym pomysłem jest ochrona: antywłamaniowe okna, nowoczesne systemy bezpieczeństwa czy umowa z firmą ochroniarską. Tam samo jest z osteoporozą: żadne leki (stosuje się przede wszystkim bisfosfoniany) nie zastąpią profilaktyki. Probiotyki mogą stać się jednym z ważnych zabezpieczeń, tuż obok ruchu, unikania alkoholu i nikotyny oraz utrzymania BMI powyżej 20 kg/m2. Ryzyko zagrożenia chorobą można ocenić za pomocą kalkulatora dostępnego na stronie Polskiej Fundacji Osteoporozy: http://www.pfo.com.pl/KalkulatorPL.html