Zespół trzaskającej łopatki - przyczyny, objawy, leczenie

Zespół trzaskającej łopatki to schorzenie, które jest następstwem nieprawidłowej budowy kostnych elementów łopatki. Objawem schorzenia mogą być trzaski i przeskakiwanie łopatki oraz ból barku oraz ból przy poruszaniu ręką. Jakie są przyczyny zespołu trzaskającej łopatki? Jakie jeszcze objawy mu towarzyszą? Na czym polega jego leczenie?

Spis treści

1. Zespół trzaskającej łopatki - skąd te trzaski
2. Zespół trzaskającej łopatki - przyczyny
3. Zespół trzaskającej łopatki - objawy
4. Zespół trzaskającej łopatki - leczenie
5. Zespół trzaskającej łopatki - leczenie chirurgiczne
6. Zespół trzaskającej łopatki - rehabilitacja
7. Zespół trzaskającej łopatki - kinezyterapia

Zespół trzaskającej łopatki jest uznawany za zaburzenie w przestrzeni łopatkowo-żebrowej oraz zaburzenie biomechaniki ruchu łopatki. Dolegliwości pojawiają się podczas uprawiania sportu lub wykonywania czynności ponad głową.

Zespół trzaskającej łopatki często dotyczy osób uprawiających piłkę ręczną, siatkówkę, tenis oraz pracujących w budownictwie np. malarzy, tapeciarzy czy tynkarzy.

Zespół trzaskającej łopatki - skąd te trzaski

Łopatka jest trójkątną kością płaską, która znajduje się z tyłu klatki piersiowej i która łączy się z tułowiem tylko za pomocą obojczyka. Elementami utrzymującymi jej pozycję są wyłącznie mięśnie.

Łopatka podczas ruchów ślizga się po powierzchni klatki piersiowej, czyli po żebrach, od których oddzielona jest dwoma mięśniami.

Gdy dojdzie do nieprawidłowości w owym ślizganiu się można wyczuć i usłyszeć tarcie, określane często jako trzaski czy przeskakiwanie. Nie towarzyszy temu zjawisku ból.

Zespół trzaskającej łopatki - przyczyny

Główna przyczyna wystąpienia zespołu trzaskającej łopatki jest powtarzalność ruchów, która doprowadza do podrażnień okolicy łopatki. Ale wielu specjalistów uważa, że nie jest to dostateczny powód do wystąpienia schorzenia. Zaburzona biomechanika łopatki może mieć związek z:

• nieprawidłową budową kostną łopatki
• zapaleniem kaletki maziowej
• urazami obręczy barkowej
• przeciążeniami
• nieprawidłowościami w obrębie mięśni np. ze zwłóknieniami, zanikiem, nadmiernym napięciem czy nadmierna ruchomością

Zespół trzaskającej łopatki - objawy

O dokuczliwym przeskakiwaniu i trzaskach w łopatce już wspomnieliśmy. Niektórzy pacjenci określają je mianem chrobotania, które pojawia się podczas wykonywania czynności ponad głową oraz przy ruchach obręczy barkowej (np. wzruszanie ramionami).

Kolejnym objawem może być lekki ból w okolicy kąta dolnego lub górnego łopatki.

Typowym objawem jest również ograniczenie ruchomości rąk.

W zaawansowanych przypadkach zespołu trzaskającej łopatki jest ból występujący podczas spoczynku. Ból może promieniować do barku i szyjnego odcinka kręgosłupa.

Zespół trzaskającej łopatki - leczenie

Leczeniem zespołu trzaskającej łopatki zajmują się ortopedzi.

Zwykle lekarz bada pacjenta obmacując jego plecy palcami. Przy użyciu stetoskopu może usłyszeć odgłos trzeszczenia czy przeskakiwania w łopatce. Może tez wzbudzić tkliwość łopatki poprzez jej uciśnięcie.

Lekarz często prosi pacjenta aby poruszał ręką, aby zaobserwować odstawanie łopatki jako wynik konfliktu z inną strukturą. Często stwierdza się również nieprawidłowa postawę ciała, a zwłaszcza zwiększenie kifozy piersiowej lub skoliozę.

Wstępna diagnoza jest uzupełniona przez zlecenie prześwietlenia (RTG) lub tomografii komputerowej.

Gdy ból promieniuje do barków schorzenie bywa mylone z patologią barku lub odcinka szyjnego kręgosłupa.

Pierwszym etapem leczenia zespołu trzaskającej łopatki jest leczenie zachowawcze, które obejmuje farmakoterapię oraz rehabilitację.

Zespół trzaskającej łopatki - leczenie chirurgiczne

Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi efektów lub pojawią się inne patologiczne zmiany, konieczna bywa operacja.

Chirurg przecina skórę, aby dostać się do łopatki. Następnie wycina przerośnięte tkanki miękkie, zmiany kostne i tzw. ciała wolne, czyli fragmenty luźnej tkanki. W razie potrzeby wykonuje się plastykę okolicy kostnej łopatki.

Zabieg naprawczy można wykonać także stosując technikę artroskopową. Zaletą artroskopii jest mniejsza blizna i liczba powikłań oraz krótsza rehabilitacja. Wynika to bezpośrednio z inwazyjności techniki, bez potrzeby przecinania mięśni podczas zabiegu, co umożliwia wcześniejszy powrót chorej kończyny do pełnej funkcji.

Po interwencji chirurgicznej konieczna jest rehabilitacja. Czas rehabilitacji zależy od rozległości przeprowadzonego zabiegu. Po artroskopii pacjenci wracają do sprawności po 2-4 tygodniach. Sport można zacząć ponownie uprawiać po 2-3 miesiącach. Po zabiegach otwartych powrót do zdrowia jest znacznie dłuższy i może trwać nawet 4 miesiące.

Zespół trzaskającej łopatki - rehabilitacja

W zespole trzaskającej łopatki rehabilitacja jest podstawowym elementem leczenia zachowawczego. Podstawowym celem jest odciążenie obręczy barkowej oraz całej ręki poprzez unikanie zajęć, które mogą nasilać dolegliwości bólowe.

Nieodłącznym elementem uzupełniającym rehabilitację jest podawanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz leków rozluźniających mięśnie.

W zaawansowanym zespole trzaskającej łopatki stosuje się tzw. blokady, czyli podawanie bezpośrednio do stawu silnego leku przeciwbólowego. Podaje się też leki sterydowe do obręczy barkowej. Leki z tej grupy szybko przynoszą ulgę i działają przez kilka tygodni. Trzeba jednak pamiętać, że mogą one uszkodzić chrząstkę stawową.

Pacjentom zaleca się także zabiegi fizykoterapeutyczne, które mają działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne (np. krioterapia).

Pole magnetyczne, laseroterapia oraz ultradźwięki przyspieszają regenerację uszkodzonych tkanek miękkich.

Elektrostymulacja zwiększa siłę mięśni, a lampa solux rozluźnia i poprawia ukrwienie, a tym samym odżywienie tkanek.

Często lekarz rehabilitacji medycznej zaleca masaż tkanek głębokich okolicy obręczy barkowej, który znosi w przeciążonych miejscach wzmożone napięcie. Masaż poprawia też ukrwienie i odżywienie tkanek.

Odblokowanie stawu i przywrócenie mu fizjologicznej biomechaniki uzyskuje się przez terapię manualną. Zabiegi zmniejszają ból i napięcie mięśniowe, co prowadzi do ustąpienia stanu zapalnego i większej sprawności stawu.

Coraz częściej w zwalczaniu dolegliwości zespołu trzaskającej łopatki wykorzystuje się kinesiotaping, czyli oklejenie stawu specjalnymi elastycznymi plastrami. Odpowiednio naklejone taśmy zapewniają większa stabilizację stawu. Mają też wpływ na przyspieszenie procesów gojenia. Taśmy mogą być także wykorzystywane w czasie powrotu do aktywności fizycznej i stanowić zabezpieczenie przed kolejnymi urazami.

Zespół trzaskającej łopatki - kinezyterapia

Pacjenci cierpiący na zespół trzaskającej łopatki powinni regularnie ćwiczyć, ale rodzaj ćwiczeń powinien wskazać doświadczony rehabilitant. To muszą być ćwiczenia lecznicze.

Pierwszą grupę ćwiczeń stanowią ćwiczenia bez obciążenia, czyli ćwiczenia izometryczne, rozciągające oraz pobudzające stymulację nerwowo-mięśniową.

Następnie, aby wzmocnić siłę mięśniową, poprawiać stabilizację, elastyczność tkanek miękkich oraz czucie stawu wykonuje się ćwiczenia oporowe.

Kolejnym etapem ćwiczeń jest zwiększenie siły, poprawa kontroli ruchu oraz dynamiki ruchów stawu barkowego.

W odzyskiwaniu sprawności niezwykle przydatna jest metoda PNF. Metoda PNF, czyli proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie ruchu (ang. proprioceptive neuromuscular facilitation), to metoda kompleksowej kinezyterapii, oparta na neurofizjologicznych zasadach wykonywania czynności ruchowych i ich rozwoju w trakcie życia człowieka. Jest wykorzystywana do odzyskiwania utraconych lub kształtowania zaburzonych umiejętności ruchowych.

PNF uwzględnia odczuwanie własnego ruchu (propriocepcję) oraz skupia się na ułatwianiu ruchu zgodnego z fizjologicznymi sposobami wykonywania jak najbardziej skutecznej czynnościowo aktywności ruchowej.

Specjaliści zalecają także ćwiczenia posturalne, których celem jest korekta postawy pacjenta oraz nauka prawidłowych wzorców ruchowych kończyny górnej.

Stosuje się ponadto trening wytrzymałościowy mięśni obręczy barkowej, zwłaszcza u sportowców i osób aktywnych fizycznie w celu wzmocnienia siły i odporności oraz elastyczności tkanek miękkich, aby były bardziej odporne na uszkodzenia.

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Przeczytaj więcej tekstów tej autorki

Anna Jarosz