Złamanie kompresyjne: przyczyny, objawy, leczenie

Złamania kompresyjne (złamania zgnieceniowe) są najczęściej wynikiem urazów i zwykle dotyczą dolnego odcinka kręgosłupa piersiowego (Th10-Th12) oraz początkowego odcinka kręgosłupa lędźwiowego (L1-L2). Jakie jeszcze mogą być przyczyny złamań kompresyjnych. Jakie są objawy takiego złamania kręgów i jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Złamania kompresyjne: objawy
2. Złamania kompresyjne: przyczyny
3. Złamania kompresyjne: diagnostyka
4. Złamania kompresyjne: leczenie

Złamanie kompresyjne kręgosłupa to stosunkowo częsty i charakterystyczny typ złamania, w którym dochodzi do zapadania się kręgu.

Często definiowane jest jako obniżenie się wysokości trzonu kręgu o 15-20%.  W zależności od przyczyny może różnić się symptomatyką i postępowaniem leczniczym.

Złamania kompresyjne: objawy

Główny objawem pojawiającym podczas urazowego złamania kompresyjnego jest nagły, silny ból. Zwykle ulega on nasileniu w pozycji stojącej i w czasie chodzenia, a ulgę przynosi przyjęcie pozycji leżącej.

Sporadycznie, fragmenty zmiażdżonego kręgu mogą przemieszczać się do kanału kręgowego lub otworów międzykręgowych powodując dodatkowo zaburzenia neurologiczne takie jak niedowłady czy zaburzenia czucia.

W osteoporozie do złamań typu kompresyjnego może dochodzić dużo łatwiej. Energia urazu nie musi być duża - może do niego dojść np. podczas pochylenia się lub dźwignięcia nieco cięższego przedmiotu.

Osteoporotyczne złamanie kompresyjne trzonu kręgu może również przebiegać wolniej i stopniowo. W tym przypadku ból może mieć mniejsze nasilenie, mieć charakter przewlekły lub nie występować w ogóle.

Charakterystycznymi , a czasem jedynymi objawami mogą być: zmniejszenie wzrostu i deformacyjna zmiana sylwetki (pogłębienie kifozy piersiowej, zgarbienie) - jako efekt zmniejszenia się wysokości trzonu kręgu.

• Ocena ryzyka złamania w osteoporozie (kalkulator FRAX®)

Złamania kompresyjne: przyczyny

Złamania kompresyjne kręgów powstają przede wszystkim z powodu urazów. Do złamania dochodzi najczęściej podczas upadków w pozycji siedzącej na pośladki (np. z krzesła) lub na wyprostowane nogi.

W przypadku takiej mechaniki urazu, kręgi poddane są działaniu dużej siły ściskającej, działającej wzdłuż długiej osi kręgosłupa. Gdy wytrzymałość kości zostanie przekroczona, trzony kręgów mogą się zapadać i zredukować swoją wysokość.

Do złamań kompresyjnych dochodzi najczęściej w obrębie lędźwiowego oraz dolnej części piersiowego odcinka kręgosłupa.

Ryzyko tego typu złamania jest znacząco wyższe u osób z osteoporozą - chorobą, w której dochodzi do stopniowego zmniejszania się gęstości mineralnej kości, co w konsekwencji przyczynia się do zwiększenia ich podatności na złamania.

Osteoporoza rozwija się typowo u kobiet w wieku pomenopauzalnym oraz rzadziej, u mężczyzn w zaawansowanym wieku. Czynniki ryzyka wystąpienia osteoporozy to:

• starszy wiek
• płeć żeńska
• rasa biała
• niskie BMI (<18kg/m2)
• palenie tytoniu
• predyspozycje genetyczne
• niedobór hormonów płciowych - np. wczesna menopauza, przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników (POF), późne pokwitanie
• niedobór wapnia i witaminy D3
• niektóre leki: długotrwale stosowane glikokortykosteroidy, hormony tarczycy w dużych dawkach, heparyna, leki przeciwpadaczkowe

Poza tym wpływ na pojawienie się osteoporozy mają choroby takie jak np.:

• nadczynność przytarczyc
• zespół Cushinga
• akromegalia
• choroby zapalne jelit
• RZS
• ZZSK

Złamania kompresyjne trzonów kręgów mogą również wystąpić na skutek patologicznego osłabienia tkanki kostnej spowodowanej przerzutami nowotworowymi do kręgosłupa.

Złamania kompresyjne: diagnostyka

Poza badaniem klinicznym oraz wywiadem chorobowym uwzględniającym także czynniki ryzyka, do postawienia rozpoznania może wystarczyć standardowe zdjęcie RTG kręgosłupa.

W obrazie radiologicznym kręgi, które uległy złamaniu kompresyjnemu przybierają charakterystyczny "klinowaty" kształt. Wynika to z faktu, iż poddane działaniu kompresji trzony kręgów zapadają się zwykle w swojej przedniej części.

Złamania kompresyjne: leczenie

Na wybór odpowiedniej metody leczenia ma wpływ kilka czynników takich jak mi.in: wiek chorego, charakter złamania, obecność zaburzeń neurologicznych czy współwystępowanie osteoporozy.

Leczenie złamania kompresyjnego może mieć charakter zachowawczy i obejmować:

• odpoczynek
• odciążenie i stabilizację kręgosłupa - w tym stosowanie gorsetów ortopedycznych - gorsetu Jevetta
• leczenie przeciwbólowe
• zabiegi rehabilitacyjne
• leczenie farmakologiczne osteoporozy

Do chirurgicznych metod leczenia należą:

• klasyczne metody stabilizacja za pomocą np. śrub

Oraz stosowane przede wszystkim w złamaniach osteoporotycznych:

• wertebroplastyka
• kifoplastyka

Powyższe dwa typy zabiegów są domeną neurochirurgów i ortopedów. Cechuje je mała inwazyjność. Polegają one wprowadzeniu do złamanego trzonu cementu kostnego za pomocą specjalnych trokarów.

Zabiegi te wykonywane pod kontrolą promieni rentgenowskich, a do ich przeprowadzenia wystarczy niewielkich rozmiarów nakłucie skóry.

Pacjenci szybko wracają do aktywności fizycznej i zdecydowanej większości przypadków odczuwają zredukowanie natężenia bólu.

Ich zasadnicze cele to stabilizacja, zniesienie dolegliwości bólowych i odtworzenie wysokości trzonu (w przypadku kifoplastyki).

Wertebroplastyka jest zwykle wykonywana w znieczuleniu miejscowym (znosi to ryzyko znieczulenia ogólnego u osób starszych i obciążonych innymi chorobami), lecz zapewnia ona tylko stabilizacje.

W kifoplastyce wykorzystuje się dodatkowo element "rozprężania" zapadniętego kręgu balonem, co pozwala na odtworzenie jego wysokości. Wymaga to jednak zastosowania znieczulenia ogólnego.