Annato w serze - czy ten barwnik jest szkodliwy? Wpływ annato na zdrowie

Annato (bioksyna i norbiksyna, E160b) to barwnik, który występuje m.in. w żółtym serze. Annato to kontrowersyjny dodatek do żywności. Wiele osób zastanawia się, czy ten barwnik jest szkodliwy, jaki ma wpływ na zdrowie. Niektórzy przekonują, że może powodować takie dolegliwości, jak alergia. Sprawdź, jakie właściwości ma annato, jakie znalazł zastosowanie ten barwnik i jaka jest jego szkodliwość.

Spis treści

1. Annato (E160b) - co to za barwnik?
2. Annato (E160b) - właściwości i zastosowanie
3. Annato (E160b) - w serze i nie tylko. Gdzie występuje annato?
4. Annato (E160b) - dawkowanie
5. Annato (E160b) - czy ten barwnik jest szkodliwy? Wpływ annato na zdrowie
6. Annato (E160b) - alergia

Annato (bioksyna i norbiksyna, E160b) to naturalny barwnik spożywczy, nadający produktom kolor od żółtego do intensywnie pomarańczowego. Głównymi źródłami tego dodatku w diecie są smakowe fermentowane produkty mleczne (np. jogurty i serki waniliowe) oraz sery żółte. Czy annato to barwnik, który jest szkodliwy? Jaki ma wpływ na zdrowie?

Annato (E160b) - co to za barwnik?

Annato pozyskuje się z nasion małego tropikalnego drzewa Bixa orellana. Gatunek ten rośnie dziko lub jest uprawiany na terenie Ameryki Południowej, Wschodniej Afryki, Wybrzeża Kości Słoniowej, Dominikany i Indii.

Barwnik annato pozyskuje się z zewnętrznej okrywy nasion, które mają niewielkie rozmiary i czerwony kolor. Od 4,5 do 5,5 proc. masy nasion stanowią pigmenty. Głównymi substancjami barwiącymi w annato są karotenoidy: biksyna i norbiksyna. Biksyna jest rozpuszczalna w tłuszczach i stanowi około 70-80 proc. pigmentów. Norbiksyna natomiast rozpuszcza się w wodzie.

Pierwszym etapem produkcji annato jest mechaniczne ścieranie nasion. Barwny proszek rozpuszcza się w odpowiednio dobranym rozpuszczalniku. Biksynę ekstrahuje się z nasion za pomocą rozpuszczalników niepolarnych, w tym olejów roślinnych, a norbiksynę – przy użyciu wodnego roztworu zasady.

Mimo że biksyna należy do związków rozpuszczalnych w tłuszczach, w rzeczywistości jej rozpuszczalność jest bardzo niewielka – od 0,1 do 0,3 proc. Z tego powodu w handlu dostępna jest biksyna zdyspergowana w oleju w postaci roztworów zawierających od 4 do 8 proc. pigmentu. Wodne roztwory norbiksyny nie nastręczają trudności z rozpuszczalnością.

Annato (E160b) - właściwości i zastosowanie

Barwnik annato jest znany od tysięcy lat i był wykorzystywany przez rdzennych mieszkańców obszarów, na których rosła Bixa orellana. Annato przygotowywano w postaci proszku lub pasty i dodawano do potraw jako barwnik oraz przyprawę. Annato, podobnie jak papryka i szafran, nadaje jedzeniu kolor od żółtego do pomarańczowego. Ma lekko pikantny smak z nutami orzechowymi.

Wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, dlatego pastę stosowano powierzchniowo jako lek na skórę. Pasta z annato była używana również jako środek zapobiegający oparzeniom słonecznym. Ponadto używano jej do ozdobnego malowania twarzy i do barwienia tkanin. W kulturze Majów i Azteków annato przypisywano właściwości sakralne, używano go symbolicznie jako krew, zapisywano nim ważne dokumenty.

Obecnie ten barwnik wykorzystuje się w przemyśle - używa się go w produkcji kosmetyków kolorowych: lakierów do paznokci czy szminek. Jako przeciwutleniacz i pigment jest dodawany do kremów, balsamów, mydeł i szamponów. Annato jest bowiem emolientem, działa ochronnie na skórę. 

Barwnik ten znajduje się także w składzie wosków do podłóg, past do mebli i obuwia. Wykorzystuje się go także do farbowania drewna, rattanu i wikliny.

CZYTAJ TEŻ:

• Czy GLUTAMINIAN sodu szkodzi zdrowiu?
• Sorbinian potasu (E202) - właściwości i zastosowanie
• Benzoesan sodu (E211) - właściwości, zastosowanie, szkodliwość
• AZOTANY i AZOTYNY w żywności - źródła, wpływ na zdrowie

Annato (E160b) w serze i nie tylko. Gdzie występuje annato?

Prawo Unii Europejskiej określa ściśle, do jakich produktów spożywczych i w jakich ilościach ten barwnik może być dodawany. Najczęściej annato znajduje się w lodach, tłuszczach i margarynach, żółtych rybach, np. wędzonych śledziach, paluszkach chlebowych, jogurtach, serach. Annato jest często używany w połączeniu z kurkuminą w celu uzyskania waniliowej barwy w lodach i margarynach.

Annato E 160b jest dozwolony do stosowania w:

Spożycie annato w Europie szacowane na podstawie maksymalnych dopuszczalnych stężeń dodatku w produkcie jest zależne od grupy wiekowej i wynosi średnio:

• 0,01 – 0,04 mg/kg masy ciała wśród niemowląt
• 0,06 – 0,16 mg/kg m.c. wśród małych dzieci do 3. roku życia
• 0,04 – 0,14 mg/kg m.c. wśród dzieci w wieku 3-9 lat
• 0,02 – 0,06 mg/kg m.c. wśród nastolatków (10-17 lat)
• 0,01 – 0,03 mg/kg m.c. wśród dorosłych (16-64 lata)
• 0,01 – 0,03 mg/kg m.c. wśród osób starszych (powyżej 65. roku życia)

Annato (E160b) - czy ten barwnik jest szkodliwy? Wpływ annato na zdrowie

Annato jest dobrze przebadanym dodatkiem do żywności. Na podstawie licznych analiz stwierdzono, że stosowany w małych dawkach nie jest mutagenny, genotoksyczny ani rakotwórczy.

Dla annato wykazano działania prozdrowotne. Jak ten barwnik może wpływać na zdrowie?

• jest on skutecznym środkiem antybakteryjnym
• jego pigmenty należą do przeciwutleniaczy, zatem barwnik dodawany do żywności może pomagać chronić komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników
• w badaniach na zwierzętach wykazano, że biksyna zapobiega tworzeniu się blaszki miażdżycowej w tętnicach, dzięki czemu może chronić przed zawałem serca. Ponadto spowodowała spadek markerów stanu zapalnego i poziomu trójglicerydów we krwi, a także przyczyniła się do istotnego wzrostu poziomu „dobrego” cholesterolu HDL
• annato przyspiesza gojenie ran i pleśniawek w ustach, a także poprawia kondycję skóry i pomaga chronić ją przed uszkodzeniami spowodowanymi promieniowaniem UV
• norbiksyna może działać ochronnie na narząd wzroku

Annato (E160b) - alergia

W literaturze odnotowuje się przypadki reakcji alergicznych IgE - zależnych po spożyciu żywności z annato. Reakcja u osób nadwrażliwych pojawia się szybko, bo około 20 minut po zjedzeniu czegoś z tym barwnikiem.

Wynika najprawdopodobniej z obecności niewielkich ilości białek pozostałych w barwniku po niedokładnym oczyszczeniu. Objawia się

• pokrzywką
• obrzękiem
• spadkiem ciśnienia krwi

Występują także przypadki nasilenia objawów zespołu jelita drażliwego:

• bólów brzucha
• wzdęć
• biegunek
• zaparć

Na żywność z dodatkiem annato powinny zwracać uwagę osoby ze skłonnościami do alergii oraz nietolerancji pokarmowych.

Źródła:

1. EFSA Scientific opinion, The safety of annatto extracts (E 160b) as a food additive, https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.2903/j.efsa.2016.4544
2. Kendrick A., Annatto, w: Natural Food Additives, Ingredients and Flavourings, 2012
3. Solymosi K. i in., Annatto (E160b), w: Colour Additives for Foods and Beverages, 2015
4. Scotter M., The chemistry and analysis of annatto food colouring: A review, Food Additives and Contaminants: Part A, 2009, 26 (8), 1123-1145
5. PubChem, Annatto, https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Annatto
6. https://draxe.com/annatto/

O autorze

Aleksandra Żyłowska-Mharrab, dietetyk

Technolog żywności, dietetyk, edukator. Absolwentka Biotechnologii na Politechnice Gdańskiej i Usług żywieniowych na Akademii Morskiej. Zwolenniczka prostej, zdrowej kuchni i świadomych wyborów w codziennym odżywianiu. Do moich głównych zainteresowań należy budowanie trwałych zmian nawyków żywieniowych oraz indywidualne komponowanie diety zgodnie z potrzebami organizmu. Bo nie dla każdego to samo jest zdrowe! Uważam, że edukacja żywieniowa jest bardzo istotna, zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Koncentruję swoje działania na szerzeniu wiedzy o żywieniu, analizuję nowe wyniki badań, samodzielnie wnioskuję. Wyznaję zasadę, że dieta to styl życia, a nie ścisłe przestrzeganie posiłków z kartki. W zdrowym i świadomym odżywianiu zawsze jest miejsce na pyszne przyjemności.

Aleksandra Żyłowska-Mharrab