Czarnuszka i jej właściwości lecznicze. Na co pomaga czarnuszka?

Czarnuszka (inaczej czarnuszka siewna) to roślina dająca nasiona. Znalazła ona zastosowanie w kuchni, kosmetyce i lecznictwie dzięki swoim wyjątkowym właściwościom. Nasiona lub olej z czarnuszki mogą być pomocne przy nadciśnieniu i wrzodach żołądka. Wspomogą również walkę z trądzikiem. Z kolei w kuchni czarnuszką można zastąpić pieprz. Sprawdź, jakie właściwości ma czarnuszka i jak ją stosować.

Spis treści

1. Co to jest czarnuszka? 
2. Właściwości czarnuszki. Na co pomaga czarnuszka?
3. Smażony sandacz na purée z dyni z czarnuszką - przepis Jana Kuronia
4. Olej z czarnuszki. Jakie zawiera składniki prozdrowotne? 
5. Ile dziennie jeść ziaren czarnuszki? 
6. Czarnuszka: przeciwwskazania 
7. Czarnuszka i jej zastosowanie w kosmetyce
8. Zastosowanie nasion czarnuszki w kuchni

Co to jest czarnuszka? 

Czarnuszka (Nigella sativa L.) to roślina, która pochodzi z terenów Europy Południowo-Wschodniej i Azji Zachodniej. Ma ona charakterystyczne białe lub niebieskie kwiatki z błękitnym unerwieniem. Owoce czarnuszki zawierają czarne jak węgiel, trójgraniaste nasiona, których właściwości zdrowotne doceniali nawet faraonowie. W starożytności uważano, że czarnuszka "potrafi wyleczyć wszystko prócz śmierci". Dlatego też znalazła zastosowanie w lecznictwie, jako specyfik na niemalże wszystkie choroby.

Współczesne badania pozwalają twierdzić, że nasiona czarnuszki mają potencjalne działanie lecznicze. Nasiona wykazują właściwości przeciwwrzodowe. Działają one ochronnie na błonę śluzową żołądka i zmniejszają uszkodzenia powstające w przebiegu choroby wrzodowej. Ponadto chronią wątrobę i nerki przed toksycznym działaniem związków chemicznych i leków.

W medycynie tradycyjnej stosowane są w różnych schorzeniach alergicznych:

• astmie alergicznej,
• egzemach,
• AZS (atopowym zapaleniu skóry),
• cukrzycy,
• nadciśnienia,
• chorobach pasożytniczych,
• przy problemach z laktacją.

Właściwości czarnuszki. Na co pomaga czarnuszka?

Czarnuszka na raka

Jak wynika z badań naukowców (tych laboratoryjnych i na gryzoniach), zawarte w czarnuszce związki mają potencjalne działanie antynowotworowe. Przyczyniały się one bowiem do niszczenia lub zahamowania wzrostu komórek wielu form raka.

Antynowotworowe substancje zawarte w nasionach czarnuszki przyczyniły się do apoptozy (śmierci):

• komórek białaczki mieloblastycznej HL60,
• linii komórkowej raka piersi MCF-7,
• komórek raka szyjki macicy HeLa,
• komórek HEp-2 gruczolakoraka krtani,
• komórek kostniakomięsaka
• komórek raka okrężnicy.

Wykazano, że ekstrakt z czarnuszki może zapobiec uszkodzeniom wywołanym promieniowaniem jonizującym w radioterapii.

Ponadto nasiona czarnuszki zahamowały wzrost linii komórkowych raka wątroby HepG2, a także syntezę DNA, proliferację i żywotność linii komórkowych raka prostaty o nazwach LNCaP, C4-B i DU145 i PC-3.

Badacze doszli także do wniosku, że ekstrakt z nasion znacznie zmniejszył żywotność komórek ludzkiego nowotworu płuc.

Z kolei naukowcy z Ohio State University przekonują, że związki zawarte w nasionach czarnuszki zahamowały zdolność klonowania się komórek rakowych nowotworów OUN - glejaka mózgu i raka rdzenia kręgowego.

Ponadto badania wyciągu z czarnuszki wykazały jego cytotoksyczność przeciw:

• niektórym rodzajom chłoniaka,
• mięsakowi 180,
• gruczolakorakowi trzustki
• mięsakowi macicy.

Z jeszcze innych badań wynika, że miejscowe stosowanie ekstraktu z czarnuszki zahamowało rozwój raka skóry u myszy.

Wyżej wymienione właściwości antynowotworowe w większości przypadków są przypisywane substancji o nazwie tymochinon. Jest to główny, aktywny składniki olejku lotnego nasion czarnuszki.

Należy zaznaczyć, że antynowotworowe substancje zawarte w nasionach czarnuszki działały niszcząco tylko na komórki nowotworowe i nie uszkadzały tych zdrowych. Niestety, nie przeprowadzono badań klinicznych, które potwierdzałyby właściwości antynowotworowe czarnuszki u ludzi.

Czarnuszka na cukrzycę

Z badań na szczurach z cukrzycą wynika, że olejek eteryczny i tymochinon, zawarte w nasionach czarnuszki, przyczyniły się do obniżenia poziomu glukozy i wzrostu wydzielania insuliny.

Inne nazwy czarnuszki to kminek egipski, kmin czarny, kolendra siewna, czarnucha, kąkolnica lub panna w zieleni.

Z kolei zawarta w nich kwercetyna przyczyniła się do normalizacji poziomu glukozy we krwi, zwiększenia zawartości glikogenu w wątrobie i wydzielania insuliny przez β-komórki trzustki o około 44-70 proc. W związku z tym nasiona z czarnuszki wykazują potencjalne działanie przeciwcukrzycowe. Ponadto u badanych szczurów nasiona czarnuszki okazały się skuteczne w łagodzeniu cukrzycowej osteopenii, która jest jednym z powikłań cukrzycy.

Czarnuszka na nadciśnienie tętnicze

Maceraty z nasion czarnuszki wykazywały silne hamujące działanie na częstość akcji serca, jego kurczliwość, silniejsze od działania diltiazemu, czyli leku stosowanego w nadciśnieniu tętniczym. Z kolei olejek lotny z nasion czarnuszki podawany dożylnie szczurom przyczynił się do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi.

Czarnuszka na astmę

Badania kliniczne wskazują na możliwość zastosowania nasion czarnuszki w leczeniu objawów astmy. W 3-miesięcznym badaniu wzięło udział 29 dorosłych pacjentów chorujących na astmę. U 14 z nich zastosowano placebo, a pozostałym 15 podano 15 ml/kg 0,1 proc. wyciągu z nasion czarnuszki.

Objawy alergii: nasilenie astmy, częstotliwość napadów i świszczący oddech w grupie, która otrzymała wyciąg, znacznie zmniejszyły się na drugiej i trzeciej wizycie u lekarza. Dzięki temu dawki stosowanych leków w formie inhalacji (kortykosteroidy) i postaci doustnej (β-agoniści, kortykosteroidy, teofilina) w badanej grupie można było znacznie obniżyć w porównaniu z grupą kontrolną.

Czarnuszka na katar i kaszel

Nasiona czarnuszki siewnej w medycynie niekonwencjonalnej stosuje się w schorzeniach górnych dróg oddechowych, zwłaszcza przy katarze, zarówno tym w przebiegu infekcji, jak i alergicznym.

Badania wykazały, że roślina jest skuteczniejsza w leczeniu kataru siennego niż powszechnie stosowana cetyryzyna tzw. lek przeciwhistaminowy, który może wywoływać różne efekty uboczne, np. nadmierną senność.

Ponadto współczesna fitoterapia poleca stosowanie czarnuszki w przebiegu kaszlu, w nieżycie i zapaleniach oskrzeli. Olejki eteryczne zawarte w nasionach powodują rozszerzenie oskrzeli, a tym samym wspomagają ich pracę. Ponadto mniejszą ilość śluzu i ułatwiają wykrztuszanie zalegającej wydzieliny.

Czarnuszka na depresję

Czarnuszka siewna działa korzystnie również na ośrodkowy układ nerwowy. Wykazuje ona między innymi właściwości antydepresyjne. Jej długotrwałe stosowanie może przyczynić się do poprawy samopoczucia, usprawnienia procesów myślenia, zapamiętywania i uczenia się. Niektóre badania sugerują, że może nawet spowalniać proces rozwoju choroby alzheimera.

Smażony sandacz na purée z dyni z czarnuszką - przepis Jana Kuronia

Źródło: x-news.pl/Dzień Dobry TVN

Olej z czarnuszki. Jakie zawiera składniki prozdrowotne? 

Olej z czarnuszki to cenne źródło antyoksydantów, witamin i składników mineralnych. Nasiona czarnuszki są bogate w olej tłusty, który w 85 proc. składa się z nienasyconych kwasów tłuszczowych. Dodatkowo zawierają:

• olejek lotny,
• węglowodany (około 32 proc.),
• białko (około 22 proc. - zawierają 8 z 9 niezbędnych aminokwasów),
• alkaloidy,
• flawonoidy i saponiny,
• beta-karoten,
• witaminy z grupy B

W skład oleju z czarnuszki wchodzą też liczne minerały:

• wapń,
• magnez,
• żelazo,
• potas,
• selen,
• cynk.

Jednak najważniejszym składnikiem wydaje się być tymochinon ze względu na jego wyjątkowe właściwości prozdrowotne.

Polecamy

Autor: Time S.A

Zbilansowane dieta to klucz do zdrowia i lepszego samopoczucia. Skorzystaj z JeszCoLubisz, innowacyjnego systemu dietetycznego online Poradnika Zdrowie. Wybieraj spośród tysięcy przepisów na zdrowe i smaczne dania z wykorzystaniem dobrodziejstw natury. Ciesz się indywidualnie dobranym menu, stałym kontaktem z dietetykiem i wieloma innymi funkcjonalnościami już dziś!

Dowiedz się więcej

Ile dziennie jeść ziaren czarnuszki? 

W lecznictwie stosuje się zmielone nasiona (zwykle pół, najwyżej 1 łyżeczka 2 razy dziennie). Z nasion czarnuszki można przygotować także napar, odwar lub nalewkę.

Czytaj też: Nalewka z czarnuszki - na co pomaga? Właściwości zdrowotne i przepis

Czarnuszka: przeciwwskazania 

Nasion czarnuszki powinny unikać osoby, które zmagają się ze zbyt niskim ciśnieniem krwi. Czarnuszka, a w szczególności silny ekstrakt z czarnuszki jest też niewskazany dla kobiet w ciąży. Dlatego, że może wywołać skurcze macicy. Podobnie kobiety karmiące piersią warto, aby skonsultowały z lekarzem, czy mogą spożywać nasiona czarnuszki. 

Czarnuszka i jej zastosowanie w kosmetyce

Po nasiona czarnuszki powinny sięgnąć osoby, które zmagają się z:

• atopowym zapaleniem skóry (AZS), 
• grzybicą,
• łuszczycą,
• trądzikiem młodzieńczym. 

Warto wiedzieć, że nasiona czarnuszki są wykorzystywane do produkcji kosmetyków ze względu na działanie ochronne przed promieniowaniem UV.

Czarnuszka i inne nasiona dobre dla zdrowia. Zobacz galerię! 

Zobacz galerię 4 zdjęcia

Zastosowanie nasion czarnuszki w kuchni

Nasiona czarnuszki początkowo mają przypominający gorzką kawę smak, który potem przechodzi w ostry, korzenny przypominający pieprz. Ponadto odznaczają się one charakterystycznym muszkatołowo-korzennym zapachem.

Nasiona czarnuszki dodają wyrazistości potrawom z jagnięciny i drobiu, a więc delikatnego mięsa. Ponadto dobrze komponują się z sałatkami, marynatami (nasiona w połączeniu z miodem stworzą ciekawą marynatę do mięsa), a także pieczywem i twarogiem. Nadają one też niepowtarzalny aromat winom domowej roboty.

Niektórzy przed dodaniem do potraw nasion czarnuszki prażą je, by jeszcze bardziej uwydatnić jej walory smakowe.

Czarny kmin dobrze komponuje się także z innymi ziołami, takimi jak tymianek, kolendra i ziele angielskie. W związku z tym, że nasiona czarnuszki w smaku przypominają pieprz, mogą zastąpić w kuchni tę ostatnią przyprawę. Taka zamiana jest polecana osobom o wrażliwym żołądku, gdyż kminek egipski nie podrażnia jego błony śluzowej.

Warto wiedzieć, że nasiona czarnuszki są składnikiem niektórych mieszanek przyprawowych garam masala i są jedną z pięciu przypraw wchodzących w skład mieszanki panch phoron. Tradycyjnie panch phorom jest używana do przyprawiania wołowiny, kurczaka, ryb, soczewicy oraz innych warzyw. To często ta przyprawa nadaje specyficzny smak indyjskim potrawom.

Czytaj też:

• Kozieradka - zastosowanie. Właściwości kozieradki
• Siemię lniane - właściwości odżywcze. Jak pić i stosować siemię lniane?
• Nasiona chia - właściwości, wartości odżywcze, zastosowanie. Jak jeść chia?

Czy zdrowo się odżywiasz?

Pytanie 1 z 9

Ile jesz posiłków dziennie?

Dwa. Pierwszy rano, drugi po pracy

Trzy. Nie podjadam między posiłkami

Trzy, ale zdarza mi się podjadać między posiłkami

Jem 4-5 mniejszych posiłków dziennie, mniej więcej co 3-4 godziny

Następne pytanie

Monika Majewska