Dzięki niemu nawet papierosy miały być "zdrowsze". Jasne i ciemne strony mentolu

Mentol towarzyszy nam na każdym kroku. Gumy i cukierki z mentolem. Mentolowe odświeżacze, kosmetyki i szampony. Mentolowe czekoladki i płyny do mycia naczyń. Cel w zasadzie zawsze ten sam - odświeżenie i orzeźwienie. Trudno sobie wyobrazić lato bez mentolu. A jak to działa?

Mentol kojarzymy z miętą i słusznie. Jego najlepsze źródła to mięta japońska i inne mięty, ale występuje też w roślinach z rodziny Lamiaceae (Jasnotowate), do których zaliczamy np. melisę, bazylię, lawendę, szałwię, macierzankę i wiele innych.  

Chyba dużego zaskoczenia nie ma, bo wszystkie kojarzą się nam z latem i orzeźwieniem.

Mentol - co to takiego

Mentol jest alkoholem, będącym głównym składnikiem olejku miętowego. Pod względem chemicznym to bezbarwna, krystaliczna substancja, której temperatura topnienia waha się w granicach 42-44°C. Ma charakterystyczny, orzeźwiający zapach i pobudzający zakończenia nerwowe smak.

Mentol występuje naturalnie, ale na skalę przemysłową od dawna wykorzystuje się mentol syntetyczny. Powstaje w wyniku wymrażania z olejku - początkowo chłodzi się olejek, a następnie odwirowuje powstałe kryształy mentolu.

Jak działa mentol

Mentol wyraźnie chłodzi - ten efekt jest skutkiem drażnienia zakończeń nerwowych w skórze. Działa przeciwzapalnie, odkażająco i łagodnie znieczulająco.

Wspomagając procesy trawienne, mentol łagodzi dolegliwości gastryczne, ból brzucha, nudności i niestrawność.

Znajdziesz go w lekach przeciwbólowych, działających miejscowo (przy obrzękach, stłuczeniach), ale też w preparatach łagodzących katar (ma przede wszystkim udrożnić nos), przeziębienie.

Mentol - środki ostrożności

Mentol powszechnie uznaje się za bezpieczny składnik leków czy środków kosmetycznych, jednak stosowanie go w bardzo dużych ilościach może doprowadzić do zatrucia.

Trudno podać bezpieczną dawkę, bo inna jest przy stosowaniu zewnętrznym (w zależności od lokalizacji czy wieku pacjenta), inna wewnętrznie, wiele zależy od formy podania, a przede wszystkim indywidualnej reakcji na mentol (substancja może uczulać).

Podstawowe zalecenie - stosowanie mentolu w konkretnym produkcie ściśle wg ulotki dołączonej do opakowania.

Wśród skutków ubocznych stosowania mentolu wymienia się głównie: podrażnienie, zaczerwienienie, pieczenie, kłucie, ból, obrzęk lub pęcherze w miejscu aplikacji preparatu z mentolem.

W wysokich dawkach mentol prowadzi do podrażnienia układu oddechowego lub pokarmowego, w skrajnych przypadkach może nawet doprowadzić do śmierci.

Dlaczego zakazano sprzedaży papierosów mentolowych

To, co jest mocną stroną mentolu - wrażenie odświeżenia, działanie znieczulające, przyjemny zapach i smak - okazało się zabójcze dla wielu osób.

Lubiane kiedyś cienkie papierosy z mentolem wcale nie były zdrowsze - sprzyjały głębszemu zaciąganiu, sięganiu po nie nieświadomych konsekwencji konsumentów itd.

Zakaz sprzedaży papierosów mentolowych (i ogólnie smakowych) to wynik dyrektywy UE z 2014 roku. Jej celem było ograniczenie palenia zwłaszcza wśród kobiet oraz młodych osób, które chętnie sięgały po smakowe papierosy.

20 maja 2020 roku zniknęły ze sprzedaży papierosy smakowe, w tym papierosy mentolowe i z mentolową kapsułką, a także tytoń smakowy do samodzielnego skręcania papierosów. Komisja Europejska stoi na stanowisku, że papierosy powinny mieć smak tylko i wyłącznie tytoniu, bo dodatkowy, przyjemny smak skłania większą ilość osób do palenia.

Główny Inspektorat Sanitarny opublikował powody, dla których wycofano ze sprzedaży mentole i inne smakowe papierosy:

• papierosy mentolowe poprzez atrakcyjny smak sprawiały, że zaciągaliśmy się nimi mocniej,
• w przypadku papierosów mentolowych nie można kontrolować ilości nikotyny dostarczanej do organizmu i wdychamy więcej substancji smolistych,
• zwykły papieros zawiera 4 tysiące związków chemicznych, w tym 40 rakotwórczych. Papierosy smakowe zawierały dodatkowo substancje wspomagające smak i zapach - sztuczne aromaty, które w połączeniu z wysoką temperaturą i innymi substancjami z papierosów stanowiły zagrożenie dla zdrowia,
• mentol zawarty w papierosie ułatwia przenikanie substancji rakotwórczych z dymu do drzewa oskrzelowego,
• papieros mentolowy był często papierosem inicjującym palenie u osób młodych,
• część badań wykazywała, że papierosy smakowe silniej uzależniały niż papierosy tradycyjne, dając przy okazji złudzenie, że są "zdrowsze".

Eliza Dolecka