Kurkuma i kurkumina - właściwości i zastosowanie

Kurkuma to przyprawa, której właściwości od dawna wykorzystuje się w zarówno w kuchni, jak i tradycyjnej medycynie Dalekiego Wschodu. Kurkuma znalazła zastosowanie m.in. w łagodzeniu bólu miesiączkowego, dolegliwościach żołądkowych i leczeniu trudno gojących się ran i blizn. Wszystko głównie dzięki związkowi o nazwie kurkumina - polifenolowi o wielu właściwościach leczniczych. Jak kurkuma wpływa na zdrowie?

Spis treści

1. Właściwości kurkumy
2. Wartości odżywcze zmielonej kurkumy
3. Kurkumina - suplementy diety, cena
4. Kurkuma podana dożylnie śmiertelnie niebezpieczna
5. Zastosowanie kurkumy w kuchni
6. Przepis na pastę z kurkumy
7. Zastosowanie kurkumy w kosmetyce

Kurkuma to inaczej ostryż (długi, domowy), szafranica, szafran indyjski, żółcień lub żółty imbir. Kurkuma ma podobny do imbiru zapach oraz silny, korzenny, gorzkawy smak. Przyprawa ta pochodzi z Indii, otrzymuje się ją z korzenia podobnego do imbiru. Właściwości kurkumy docenia się przede wszystkim w kuchni azjatyckiej.

To właśnie kurkuma (a konkretnie jeden z jej składników - kurkumina) nadaje charakterystyczny, żółtopomarańczowy kolor potrawom curry. Zastosowanie kurkumy w barwieniu produktów spożywczych sięga 600 r. p.n.e.

W 700 r. n.e. przyprawa ta dotarła do Chin. Z zapisków uzdrawiaczy hinduskich i chińskich można się dowiedzieć o wielu dobroczynnych działaniach kurkumy.

Była ona stosowana w celu łagodzenia skurczów menstruacyjnych, chorób układu oddechowego, chorób pasożytniczych, niedrożności wątroby, wrzodów oraz stanów zapalnych.

Obecnie właściwości kurkumy badają naukowcy, którzy przekonują, że ma ona znacznie szersze działanie.

18,27 zł

Zamów

Kurkuma. Uzdrawiająca moc

54,00 zł

Zamów

Czysty talerz - Gwyneth Paltrow

Właściwości kurkumy

Kurkuma wspomaga pracę mózgu i może zapobiec alzheimerowi

Kurkuma może przyspieszać procesy naprawcze w ludzkim mózgu, przekonywali w 2014 roku niemieccy naukowcy z Instytutu Medycyny i Neurofizjologii w Julich na łamach pisma "Stem Cell Research and Therapy".

Wszystko za sprawą zawartości tumeronu - związku, który pobudza namnażanie i różnicowanie komórek nerwowych w mózgu oraz może wspomóc naprawę mózgu po chorobie lub urazie. Naukowcy przypuszczają, że w przyszłości tumeron będzie można wykorzystać w leczeniu choroby Alzheimera czy udaru mózgu.

Podobnego odkrycia dokonał wcześniej, bo w 2007 roku, doktor Milan Fiala z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles.

W periodyku "Proceedings of the National Academy of Sciences" przekonywał, że substancja o nazwie BDMC (aktywny składnik kurkuminoidów - naturalnych substancji występujących w kłączach ostryżu) stymuluje system immunologiczny do niszczenia białek, których złogi utrudniają przewodzenie sygnałów nerwowych w pewnych obszarach w mózgu, wywołując u chorych zaburzenia pamięci i zaburzenia osobowości.

Złogi te odpowiedzialne są także za obumieranie neuronów. Badania dają więc nadzieję, że odkryta substancja zostanie wykorzystana do leczenia chorych na alzheimera.

Właściwości antynowotworowe kurkumy

Kurkuma zawiera także inny cenny składnik - kurkuminę. Wiele badań dowodzi, że ten polifenol ma działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające i może być przydatny w profilaktyce i leczeniu wielu nowotworów, takich jak:

• rak skóry
• rak płuca
• rak jamy ustnej
• nowotwory głowy i szyi
• rak przełyku
• rak żołądka
• rak wątroby
• rak trzustki
• rak jelita cienkiego
• rak okrężnicy
• rak pęcherza moczowego
• rak prostaty
• rak gruczołu piersiowego
• rak szyjki macicy
• chłoniaki

Na przykład, w badaniu przeprowadzonym na zwierzętach chorych na nowotwór skóry kurkuma zmniejszyła wielkość guzów o 30 proc., a częstotliwość ich występowania o 87 proc. w porównaniu z grupą kontrolną.

Z kolei u pacjentów z polipami jelita, będącymi stanem przedrakowym, którym przez 6 miesięcy podawano kurkuminę, liczba polipów spadła przeciętnie o 60 proc., a ich rozmiar zmniejszył się o połowę.

Inni naukowcy odkryli, że u myszy z rakiem piersi kurkumina hamuje przerzuty do płuc.

Okazało się także, że kurkumina wspomaga działanie taxolu, leku stosowanego w leczeniu raka piersi - dzięki niej kuracja jest mniej toksyczna dla organizmu, a przy tym skuteczniejsza.

Mimo to nie można traktować kurkuminy jako leku na raka. Przekonywanie, że dożylne wlewy z kurkuminy, które są coraz bardziej popularne, wyleczą pacjentów onkologicznych jest nieprawdą!

Kurkuma na dolegliwości trawienne

Kurkuma wykazuje właściwości żółciopędne, pobudza wydzielanie gastryny, sekretyny i enzymów trzustkowych, działa łagodnie przeciwzapalnie, przeciwbakteryjne (m.in. na H. pylori, która odpowiada za wrzody żołądka) i rozkurczająco.

Obecnie kurkuma wykorzystywana jest jako składnik preparatów złożonych stosowanych w dysfunkcji trzustki, a także w zaburzeniach trawienia.

Poza tym substancje kurkumy działają ochronnie na komórki wątrobowe. Jest ona również składnikiem wielu leków stosowanych w stanach uszkodzenia i niewydolności wątroby, objawiających się niedostatecznym wydzielaniem żółci, również w stanach zapalnych miąższu wątroby i zapaleniu dróg żółciowych.

Zobacz galerię 4 zdjęcia

Kurkuma wzmocni odporność, zwalczy infekcje

Naukowcy z Oregon State University (USA) oraz uniwersytetu w Kopenhadze (Dania) odkryli, że kurkumina może w niewielkim, ale widocznym stopniu podnieść poziom katelicydyny (CAMP) - peptydu, który pomaga zapobiec infekcjom bakteryjnym (w tym gruźlicy), wirusowym i grzybiczym.

Jeśli jednak infekcja już się rozwinie, kurkuma również może okazać się niezastąpiona. Zawarta w niej kurkumina może bowiem znaleźć zastosowanie w leczeniu infekcji wirusowych - przekonywała w 2012 roku prof. Aarthi Narayanan z George Mason University w piśmie "Journal of Biological Chemistry".

Badaczka pochodzi z Indii i w dzieciństwie była leczona z drobnych infekcji właśnie kurkumą. W związku z tym postanowiła zbadań właściwości tej przyprawy i odkryła, że kurkumina sprawdzi się także w przypadku poważniejszych infekcji.

Może hamować namnażanie się w komórkach niebezpiecznych wirusów powodujących gorączkę Riff Valley. Być może kurkumina okaże się pomocna także w walce z innymi wirusami - w tym alfawirusami, powodującymi wenezuelskie końskie zapalenie opon mózgowych.

Badaczka przekonuje, że kurkumina hamując namnażanie wirusa, może zarówno poprawić samopoczucie pacjenta, jak i ułatwić działanie właściwych środków przeciwwirusowych.

Czytaj też: Kardamon: właściwości lecznicze i zastosowanie

Kurkuma w chorobach oczu

Wstępne badania wykazały także korzystny wpływ kurkumy przy leczeniu: 

• zespołu suchego oka,
• zapaleniu spojówek,
• jaskry,
• retinopatii niedokrwiennej,

jednak konieczne są dalsze testy w tym kierunku.

Kurkuma obniża poziom cukru we krwi i cholesterolu

Z badań wynika, że kurkumina obniża poziom cukru we krwi u szczurów, u których wywołano cukrzycę za pomocą alloksanu.

Kurkumina obniżała także poziom cholesterolu, łagodziła uszkodzenia nerek i poprawiała gojenie ran u myszy i szczurów, u których indukowano cukrzycę za pomocą streptozotocyny.

Wartości odżywcze zmielonej kurkumy

Wartość energetyczna - 312/9 kcal

Białko ogółem - 9.68/0.29 g

Tłuszcz - 3.25/0.10 g

Węglowodany - 67.14/2.01 g (w tym cukry proste 3.21/0.10)

Błonnik - 22.7/0.7 g

Witaminy

Witamina C - 0.7/0.0 mg

Tiamina - 0.058/0.002 mg

Ryboflawina - 0.150/0.004 mg

Niacyna - 1.350/0.041 mg

Witamina B6 - 0.107/0.003 mg

Kwas foliowy - 20/1 µg

Witamina E - 4.43/0.13 mg

Witamina K - 13.4/0.4 µg

Minerały

Wapń – 168/5 mg

Żelazo - 55.00/1.65 mg

Magnez - 208/6 mg

Fosfor - 299/9 mg

Potas - 2080/62 mg

Sód – 27/1 mg

Cynk - 4.50/0.14 mg

Kwasy tłuszczowe

Nasycone - 1.838/0.055 g  

Jednonienasycone - 0.449/0.013 g

Wielonienasycone - 0.756/0.023 g

Tłuszcze trans - 0.056/0.002 g

Źródło danych: USDA National Nutrient Database for Standard Reference

Czy rozpoznajesz to zioło?

Pytanie 1 z 7

Te fioletowe kwiaty zawierające olejki eteryczne, które działają uspokajająco to:

lilak pospolity

lawenda

hyzop

Następne pytanie

Wegańska kuchnia indyjska - Richa Hingle

43,22 zł

Zamów

Kurkumina - suplementy diety, cena

Kurkumina stanowi zaledwie 2-5 proc. kurkumy. Dlatego osoby, które chcą się przekonać o jej leczniczych właściwościach, powinny sięgnąć po wyciągi z kłącza kurkumy, które są powszechnie sprzedawane jako suplementy diety.

Niestety, kurkumina jest słabo przyswajalna po spożyciu. Rozwiązaniem jest przyjmowanie jej wraz z czarnym pieprzem, który zawiera piperynę, znacznie poprawiającą wchłanianie kurkuminy (część suplementów zawiera już ekstrakt z owoców czarnego pieprzu).

Suplementy z kurkuminą można kupić w większości aptek. Ich cena waha się od 50 do ponad 100 zł.

Kurkuma podana dożylnie śmiertelnie niebezpieczna

W tradycyjnej ludowej medycynie Azji Południowej kurkuma od wieków stosowana jest - oczywiście doustnie - jako lek na różne choroby. Niektórzy zwolennicy medycyny alternatywnej poszli o krok dalej i postanowili zastosować kurkumę w formie dożylnej.

Ofiarą takiej "terapii" została Jade Erick z San Diego w Kalifornii. Amerykanka zmarła po podaniu jej dożylnej dawki kurkumy w ramach leczenia metodami naturalnymi atopowego zapalenia skóry, informuje "The Independent".

Zastosowanie kurkumy w kuchni

Kurkuma to jedna z podstawowych przypraw w krajach Bliskiego Wschodu - wchodzi na przykład w skład curry.

Kurkuma jest też istotnym składnikiem musztardy i sosu Worcestershire. Mielona kurkuma to doskonały dodatek do potraw duszonych, zup i ryżu. Nada charakterystyczny smak rosołowi, potrawom z drobiu, ryb i owoców morza.

Można dodawać ją do marynat. Kurkuma to także zamiennik szafranu - jednej z najdroższych przypraw świata. Warto wiedzieć, że kurkuma jest stosowana w przemyśle spożywczym jako barwnik o numerze E100.

Jak przyprawiać potrawy kurkumą?

Od 1/8 do 1/4 łyżeczki wystarczy na 4 porcje np. zupy, mięsa czy makaronu.

Przepis na pastę z kurkumy

Wystarczy woda, kurkuma i trochę pieprzu, aby zrobić bardzo zdrową pastę, która jest idealnym naturalnym lekarstwem i może pomóc na wiele dolegliwości.

Zastosowanie kurkumy w kosmetyce

Obecnie kurkumę wykorzystuje się do barwienia szminek, podkładów pod makijaż, płukanek do włosów. Z kolei olejek z kurkumy często stanowi składnik perfum o orientalnej nucie.

Na bazie kurkumy można również przygotować maseczkę o właściwościach antyseptycznych i przeciwzapalnych, która jest przeznaczona do cery tłustej i trądzikowej. Taka maseczka to także sprawdzony sposób na przebarwienia.

Lecznicze właściwości niektórych przypraw

Zobacz galerię 10 zdjęć

Monika Majewska