Laktoza - co to jest, w czym się znajduje i skąd się bierze nietolerancja laktozy?
Laktoza to organiczny związek chemiczny, dwucukier występujący w mleku wszystkich ssaków. Stosowana jest powszechnie m.in. w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. To może być utrudnienie, ponieważ wiele osób zmaga się z nietolerancją laktozy. Dlaczego tak się dzieje?
Spis treści
- Laktoza - co to
- Laktoza - jak działa
- Laktoza - w czym się znajduje
- Nietolerancja laktozy - na czym polega?
- Produkty bez laktozy - co można jeść w diecie bez laktozy
Laktoza - co to
Laktoza to cukier mleczny. Znajduje się w mleku kobiecym, ale również w mleku krowim, kozim, owczym i w mleku wszystkich ssaków, które karmią piersią swoje młode. Laktoza jest dwucukrem, składającym się z galaktozy i glukozy. Nazwa laktozy pochodzi od łacińskiego „lac” – mleko. To właśnie laktoza nadaje mleku słodki smak, chociaż jest mniej słodka od glukozy i sacharozy.
Mimo że laktoza znajduje się także w mleku ludzkim, uważa się, że nawet co 3. dorosła osoba może mieć problem z tolerancją laktozy. Powoduje to m.in. nieprzyjemne dolegliwości trawienne, bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, gazy.
Laktoza - jak działa
Niekorzystne działanie laktozy na organizm wiąże się ze zbyt małą produkcją laktazy. To enzym, który rozkłada laktozę na cukry proste. W przypadku niedoboru laktazy, laktoza nie ulega strawieniu, przez co fermentuje w jelitach i powoduje nieprzyjemne dolegliwości.
Osoby, które nie mają problemów z tolerancją laktozy, mogą doceniać jej atuty: słodki smak, który nadaje mleku to początek zalet. Laktoza wspiera wchłanianie wapnia. Dostarcza większości kalorii, które są zawarte w mleku. Po jej fermentacji powstaje kwas masłowy, który odżywia komórki jelit, wpływa na mikroflorę jelit.
Laktoza - w czym się znajduje
Z uwagi na fakt, że nietolerancja laktozy to dość częsta dolegliwość, warto zwrócić uwagę na produkty, w których się znajduje. Co istotne, laktoza może być w produktach nie tylko typowo mlecznych, choć właśnie one wysuwają się na pierwszy plan. Laktoza znajduje się w:
- Mleku krowim, mleku kozim, mleku owczym (jeśli chodzi o mleko spożywane przez ludzi)
- W mleku w proszku
- W przetworach mlecznych, jak jogurty, maślanki, kefiry, śmietany, sery, twarogi i twarożki, sery topione
- W słodyczach, jak lody, czekolady, ciastka
- W pieczywie, jak chleby, bułki i inne wyroby piekarnicze
- W cistach i gotowych mieszankach do przygotowania ciast
- W płatkach śniadaniowych
- W niektórych lekach i produktach farmaceutycznych
- W niektórych wędlinach i produktach mięsnych
Nietolerancja laktozy - na czym polega?
Nietolerancja laktozy to dolegliwość, która może być wrodzona albo nabyta, wskutek chorób, zaburzeń, nadużywania antybiotyków, niedożywienia, choroby alkoholowej lub zbyt częstego spożycia alkoholu, nawet u osób jeszcze bez cech uzależnienia.
Nietolerancja laktozy powoduje nieprzyjemne dolegliwości pokarmowe, którym można zapobiec, eliminując laktozę z diety. Na rynku dostępne są liczne produkty bez laktozy jak mleko bez laktozy i przetwory mleczne bez laktozy: sery, jogurty, niektóre słodycze.
Co ważne, nie tylko laktoza może stanowić problem dla osób wrażliwych. W niektórych przypadkach pacjenci są uczuleni na kazeinę i wówczas spożywanie produktów bez laktozy nie przyniesie spodziewanej poprawy.
Testy na nietolerancję laktozy
Zalecane testy, które można wykonać pod kątem nietolerancji laktozy, to m.in. badania kału, oddechowy test wodorowy, badanie genetyczne (molekularne polimorfizmu) w obrębie genu LCT (laktazy), biopsja jelita cienkiego, test tolerancji laktozy, test doustnego podania laktozy.
Co istotne, niekiedy potrzebne jest kilka badań lub powtórzenie ich, ponieważ mimo wysokiej czułości, nie zawsze pokazują prawidłowy wynik. Testy bywają również niemiarodajne w przypadku niemowląt i małych dzieci.
Produkty bez laktozy - co można jeść w diecie bez laktozy
Dieta bez laktozy jest możliwa, ale wymaga dużej uważności przy sięganiu po produkty, które nie są stricte mleczne, lecz mogą zawierać laktozę w swoim składzie. W zależności od osoby poziom tolerancji i nietolerancji laktozy może się różnić.
To oznacza, że niektóre osoby muszą całkiem rezygnować z laktozy, a inne mogą sięgać po nią, ale w ograniczonych ilościach. U wielu osób produkty po fermentacji, jak jogurty czy maślanki, nie powodują negatywnych odczuć i dolegliwości. Niektórym osobom pomaga zażywanie tabletek z laktazą, ale nie u wszystkich ta metoda jest skuteczna.
W diecie bez laktozy mogą znajdować się: roślinne zamienniki mleka i produkty na ich bazie (np. jogurty). Wiele takich produktów można znaleźć na działach dedykowanych dla wegan (nie mylić z wegetarianami, gdyż chodzi o produkty w 100 proc. roślinne).
W przypadku produktów takich jak słodycze, pieczywo itp. należy sięgać po wyroby wegańskie, bez dodatków odzwierzęcych (czyli bez mleka, masła itp.) lub uważnie czytać składy. Dotyczy to również niektórych farmaceutyków.
