Sorbitol - właściwości i zastosowanie

Sorbitol to substancja słodząca, która powszechnie dodawana jest do żywności wytwarzanej przemysłowo, szczególnie produktów przeznaczonych dla osób chorujących na cukrzycę. Naturalnie występuje w niektórych owocach, np. śliwkach, gruszkach, jabłkach. Stosowany jest też w produkcji kosmetyków. Jakie właściwości ma sorbitol? Czy jest bezpieczny dla zdrowia?

Spis treści

1. Właściwości i zastosowanie sorbitolu
2. Ile kalorii ma sorbitol?
3. Nadmiar sorbitolu może powodować wzdęcia i biegunki
4. Czy sorbitol jest bezpieczny dla zdrowia?

Właściwości i zastosowanie sorbitolu

Sorbitol należy do grupy alkoholi cukrowych (polioli). Występuje w postaci białego ziarnistego proszku lub płatków, jednak w sprzedaży najczęściej dostępny jest w postaci 70-proc. roztworu wodnego. Przemysłowo pozyskuje się go poprzez katalityczne uwodornienie glukozy w obecności niklu.

Sorbitol jest naturalnie obecny w niektórych owocach, algach i grzybach. Najwięcej znajdziemy go w suszonych śliwkach (12,7 g/100 g), gruszkach (2,1 g/100 g), czereśniach (1,4 g/100 g) i brzoskwiniach (0,9 g/100 g). Sorbitol wykazuje 50-60% słodkości sacharozy i ma czysty słodki smak.

Przy jego spożywaniu odczuwalne jest wrażenie chłodu w ustach. Często łączony jest w produktach żywnościowych z syntetycznymi słodzikami, aby maskować ich gorzki posmak.

Oprócz właściwości słodzących, producenci żywności wykorzystują inne cechy sorbitolu. Jest używany jako wypełniacz i stabilizator w produktach żywnościowych, a także poprawia ich wilgotność i teksturę.

Jest higroskopijny, dlatego pozwala na utrzymanie wody wewnątrz produktu. Sorbitol nie bierze udziału w reakcjach Maillarda, czyli reakcjach brązowienia zachodzących w wysokich temperaturach, charakterystycznych dla wyrobów piekarniczych.

Jako dodatek do żywności sorbitol oznaczany jest symbolem E-420.

Sorbitolem dosładza się produkty niskokaloryczne, batony białkowe, desery mleczne, owocowe, lody, wyroby piekarnicze, kakaowe, sosy, likiery i musztardy. Sorbitol nie jest fermentowany przez bakterie jamy ustnej, dlatego często znajdziemy go w składzie gum do żucia i past do zębów.

Składnik ten wykorzystuje się także bardzo często w kosmetyce. W produktach kosmetycznych wykazuje działanie zagęszczające, klarujące, zapobiega wysychaniu preparatów i poprawia ich właściwości nawilżające. Sorbitol jest słabym alergenem, dlatego mogą go stosować osoby ze skórą wrażliwą.

Ile kalorii ma sorbitol?

Co ciekawe, nie można precyzyjnie ustalić kaloryczności sorbitolu, ponieważ jego wartość kaloryczna zależy od tego, ile słodzika spożyjemy i w jakim stopniu dany organizm zaabsorbuje sorbitol do krwioobiegu.

W Stanach Zjednoczonych przyjmuje się, że 100 g sorbitolu dostarcza 260 kcal, a w Unii Europejskiej – 240 kcal. To sporo mniej niż cukier (400 kcal/100 g), jednak sorbitol jest o połowę mniej słodki, dlatego należałoby go użyć więcej, aby uzyskać siłę słodzącą sacharozy. W ten sposób nie zaoszczędzimy na kaloriach.

Sorbitol jest bardzo rzadko wykorzystywany w domowej kuchni, a w gotowej żywności łączy się go z substancjami intensywnie słodzącymi, żeby obniżyć kaloryczność produktu. W organizmie jest metabolizowany zupełnie inaczej niż glukoza, a jego spożycie nie powoduje zwiększonego wydzielania insuliny.

Z tego powodu sorbitol jest polecany osobom chorującym na cukrzycę i często znajdziemy go w składzie żywności przeznaczonej dla diabetyków.

Czy sorbitol jest bezpieczny dla zdrowia?

Nie ma ograniczeń do stosowania sorbitolu jako dodatku do żywności. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 22 listopada 2010 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych, istnieje obowiązek umieszczania na opakowaniu informacji brzmiącej, iż „w nadmiernych ilościach może mieć efekt przeczyszczający”, wtedy kiedy zawartość alkoholi wodorotlenowych w produkcie spożywczym przekracza 10%.

Sorbitolu nie powinno się podawać dzieciom poniżej 1 roku życia, ponieważ może wywołać ostre biegunki. Istnieją doniesienia, według których sorbitol może przyczyniać się do wywoływania nefropatii cukrzycowej, czyli uszkodzenia nerek u diabetyków i osób otyłych. Uszkodzenie nerek może zachodzić w wyniku osmotycznych właściwości sorbitolu i wywoływania „obrzęku” komórek.

Podsumowanie

Sorbitol to substancja o bardzo szerokim zastosowaniu przemysłowym, wykazująca właściwości słodzące. Sorbitol znajdziemy najczęściej w żywności niskokalorycznej i przeznaczonej dla osób chorujących na cukrzycę. Jest też stosowany do produkcji past do zębów i innych kosmetyków.

Spożywany w większych ilościach sorbitol może wywoływać biegunki. Nie powinniśmy obawiać się sorbitolu w żywności, jeśli nie jemy gotowych produktów w nadmiarze.

Aleksandra Żyłowska-Mharrab