Niedożywienie szpitalne – dlaczego nie można go ignorować?

Niedożywienie pacjentów, którzy przebywają na różnych oddziałach szpitalnych jest dość powszechnym problemem, nie tylko w Polsce.

Spis treści

1. Jakie są przyczyny niedożywienia szpitalnego?
2. Wpływ stanu odżywienia na leczenie
3. Jak zwiększyć podaż wartości odżywczych?

Ocenia się, że ok. 35-55% osób w momencie przyjęcia do szpitala jest niedożywionych, a wśród tych osób, aż 1/5 wymaga natychmiastowego leczenia żywieniowego, ponieważ niedożywienie jest u nich ciężkie¹.

Ale również u osób z prawidłowym stanem odżywienia, niedożywienie może rozwinąć się w trakcie hospitalizacji. Jak pokazują dane, może to dotyczyć nawet 30% chorych, zaś u 70% chorych niedożywionych w momencie przyjęcia do szpitala, stan ten się pogłębia w trakcie pobytu.

Jakie są przyczyny niedożywienia szpitalnego?

1. Niedożywienie spowodowane przebiegiem choroby

Przyczyn takiego stanu rzeczy może być kilka. Często niedożywienie spowodowane jest samym przebiegiem choroby, podczas której nastąpić może zmieniony metabolizm. Szacuje się, że ubytek masy ciała dotyczy nawet 80% chorych na nowotwory, często uważa się, że jest to nieodłączny element tej choroby².

Wielokrotnie próbowano również oszacować odsetek osób niedożywionych z chorobami neurologicznymi – stwierdzono, że dotyczy od 8%-62% osób po udarze, ok 16% osób z ze stwardnieniem zanikowym bocznym, 70% po ciężkim urazie głowy, i nawet 24% u osób z choroba Parkinsona³.

2. Dieta szpitalna

Kolejny element niekorzystnie wpływający na stan odżywienia pacjentów to dieta szpitalna – niesmaczna, niskokaloryczna i mało wartościowa, podawana często bez kontroli ilości przyjmowanych posiłków.

Dodatkowo, pacjenci hospitalizowani, bardzo często są głodzeni w okresie okołooperacyjnym, a także w czasie badań diagnostycznych, do których chory często ma zalecenie, aby pojawić się na czczo. Niekorzystnie mogą wpływać również odstępy czasowe pomiędzy posiłkami – często ostatni posiłek podawany jest o godzinie 18, a pierwszy dopiero o 8 rano.

Wpływ stanu odżywienia na leczenie

Nieprawidłowy stan odżywienia może wpływać na przebieg leczenia, powodując infekcje, czasem uniemożliwiać kwalifikacje do zabiegu chirurgicznego czy chemio-lub radioterapii. Niedożywieniu towarzyszy zapalenie, które zwiększa dodatkowo zapotrzebowanie organizmu na białko, energię.

U osób chorych, po urazie lub zabiegu operacyjnym zmienia się metabolizm, wzrasta podstawowa przemiana materii, dlatego tak ważna jest podaż właściwej ilości energii i białka. Również rana po rozległym zabiegu lub występowanie ran przewlekłych powoduje, że organizm potrzebuje więcej składników odżywczych. W przypadku pacjentów z ranami przewlekłymi, np. odleżynami, zapotrzebowanie pacjenta na energię wzrasta nawet do 35-40 kcal/kg masy ciała, a białka  - 1,5 – 2,0g/kg masy ciała/na dzień⁴.

Jak zwiększyć podaż wartości odżywczych?

Chorzy, przebywający na oddziałach szpitalnych, mogą zwiększyć podaż wartości odżywczych włączając między posiłkami żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, czyli tzw. specjalne preparaty odżywcze, np. Nutramil Complex® lub Nutramil Complex® Protein. Są to specjalne produkty, które zawierają w swoim składzie wszystkie składniki odżywcze, w odpowiednich proporcjach, a także witaminy i minerały, z których można sporządzić smaczny koktajl lub dodać do posiłku, zwiększając jego wartość odżywczą.

Niedożywienie wywiera duży wpływ na jelito, które jest największym narządem immunologicznym organizmu, zaś upośledzenie czynności układu immunologicznego zaczyna się już we wczesne fazie niedożywienia. Dlatego warto wprowadzić leczenie żywieniowe jak najwcześniej, zaś żywienie dojelitowe jest  stymuluje wszystkie rodzaje czynności przewodu pokarmowego w tym także układ immunologiczny związany z jelitem.

Wybierając specjalne preparaty spożywcze należy zwrócić uwagę na skład produktu, a także na tolerancję. Warto wybierać produkty o jak najniższej osmolarności, zmniejszając tym samym ryzyko wystąpienia biegunki osmotycznej.

Wszystkie problemy powinny być zgłaszane wykwalifikowanemu dietetykowi lub zespołowi złożonemu z dietetyka, pielęgniarki, lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, logopedy, pracownika socjalnego i/lub dentysty.

Źródła:

1. Ostrowska J., Jeznach-Steinhagen A., Niedożywienie szpitalne. Metody oceny stanu odżywienia, Forum Medycyny Rodzinnej, 2017; 11(2): 54-61

2. Szczepanik A.M., Walewska E., Ścisło L. i wsp. Ocena występowania niedożywienia u chorych z nowotworami złośliwymi przewodu pokarmowego. Probl Pielęg. 2010; 18: 384–392.

3. Kłęk S., et.al., Leczenie żywieniowe w neurologii – stanowisko interdyscyplinarnej grupy ekspertów, Polski Przegląd Neurologiczny, 2017; 14(3): 106-119

4. Kłęk S., Rola leczenia żywieniowego w procesie gojenia ran, Leczenie ran, 2013; 10(4): 95-99