Dieta po operacjach bariatrycznych. Co można jeść po operacjach bariatrycznych?

Dieta po operacjach bariatrycznych to kolejny etap leczenia u chorych, którzy poddali się chirurgicznemu leczeniu otyłości. Aby pacjent nie powrócił do wagi sprzed operacji, powinien przestrzegać zaleceń dietetyka. Sprawdź, jak wygląda prawidłowa dieta po operacjach bariatrycznych.

Spis treści

1. Etap 1 - do 2 doby po operacji
2. Etap 2 - do 2 tygodni po operacji
3. Etap 3 - do 4 tygodnia po operacji
4. Etap 4 - do 6 tygodnia po operacji
5. Etap 5 - powyżej 6 tygodnia od operacji
6. Dieta po operacji bariatrycznej: czego unikać?
7. Dieta po operacji bariatrycznej - płyny

Operacje bariatryczne to rozległe zabiegi chirurgiczne, wykonywane u chorych na otyłość. Ich celem jest modyfikacja układu pokarmowego, aby wesprzeć proces redukcji masy ciała. Głównych zmian dokonuje się w żołądku i jelicie cienkim.

Operacje bariatryczne dzielą się na 3 główne rodzaje:

1. Operacje restrykcyjne - polegają na częściowym wycięciu żołądka lub na wytworzeniu niewielkiego zbiornika w górnej części żołądka i połączeniu go z pozostałą częścią wąskim przejściem. Do tych operacji należą: pionowe przeszycia, założenie przewiązki lub opaski oraz najczęściej wykonywana w tym typie operacji: rękawowa (mankietowa) resekcja żołądka.
2. Operacje wyłączające - polegają na zmniejszeniu żołądka poprzez jego przeszycie bądź też jego częściowe wycięcie w połączeniu ze znacznym skróceniem pasażu przez jelito cienkie. Do tej grupy należą wyłączenia żółciowo – trzustkowe. Jeden z głównych mechanizmów ubytku masy ciała wynikający ze skutków tej operacji związany jest ze znacznie zmniejszonym wchłanianiem w przewodzie pokarmowym.
3. Operacje restrykcyjno-wyłączające - polegają na zmniejszeniu żołądka oraz wyłączeniu pewnego odcinka przewodu pokarmowego. Do tego typu operacji zalicza się ominięcia żołądkowo-jelitowe oraz wyłączenie żołądkowe z zespoleniem pętlowym.

Każdy typ operacji bariatrycznej wiąże się z koniecznością przestrzegania zaleceń dietetycznych po zabiegu. Szczegółowe zalecenia dietetyczne są odmienne w poszczególnych typach zabiegów. Dodatkowo, każdy pacjent po operacji bariatrycznej powinien być objęty szeroko rozumianym wparciem żywieniowym i suplementacyjnym spersonalizowanym - to znaczy dostosowanym do jego indywidualnych potrzeb, stanu zdrowia i wyników badań. Poniżej przedstawiamy główne, ogólne zalecenia dietetyczne dla wszystkich pacjentów bariatrycznych.

Ogólny sposób żywienia po operacjach bariatrycznych podzielony jest na kilka etapów. Podawany czas przejścia z jednego do drugiego etapu nie jest taki sam u każdego pacjenta. Tempo przechodzenia między etapami zależy od kondycji organizmu i jego dostosowywania się do zmian. Dlatego tak ważna jest opieka dietetyczna jeszcze przed operacją, aby pacjent mógł się jak najlepiej przygotować do wymagań pooperacyjnych.

Etap 1 - do 2 doby po operacji

W tym czasie pacjent, oprócz kroplówek otrzymuje płyny, a są nimi najczęściej: mineralna woda niegazowana lub słaba herbata. Objętość spożywanych płynów to 30 - 50 ml. Wskazane są przerwy między kolejnymi porcjami. Bardzo istotne jest powolne picie, w spokoju, w pozycji zapobiegającej połykaniu powietrza podczas spożywania płynów.

Etap 2 - do 2 tygodni po operacji

W tym czasie, żołądek i jelita chorego zaczynają się goić, więc do jego diety wprowadza się napoje odżywcze:

• jogurty pitne,
• zmiksowane zupy, klarowne wywary, buliony,
• niesłodzone soki owocowe i warzywne rozcieńczane wodą,
• odtłuszczone mleko krowie lub roślinne.

Etap 3 - do 4 tygodnia po operacji

W tej fazie zwiększa się ilość płynów tzw. obojętnych (woda, lekka herbata), a płyny odżywcze można zastępować miękkimi, wilgotnymi produktami z dużą ilością białka, o niskiej zawartości tłuszczu. Jest to etap diety papkowej. Papki powinny mieć konsystencję gęstej cieczy, bez kawałków stałego pokarmu. Będą to np. :

• chude mięso mielone,
• puree z ziemniaków,
• ryba,
• jogurt,
• miękkie owoce i warzywa (bez skórki),
• twaróg,
• jaja.

W tym etapie bardzo istotna jest nauka żucia pokarmów i powolnego ich spożywania, aby w przyszłości zapobiec nudnościom i wymiotom. Wielkość porcji zależy od tolerancji pacjenta oraz od rodzaju wykonanej operacji, jednak nie przekracza ona zazwyczaj 50 gr na 1 raz.

Etap 4 - do 6 tygodnia po operacji

Po wyjściu z diety papkowatej, posiłki powinny być miękkie, łatwe do rozdzielenia widelcem. Wprowadza się do żywienia pacjenta nowe potrawy, nadal zwracając uwagę na sposób jedzenia. Jako pierwszy zjadany produkt w każdym posiłku powinien być produkt wysokobiałkowy (mięso/ryba/jaja). Wszystkie posiłki powinny w sumie  dostarczać ok. 60-80 gr białka ma dobę. Do diety wprowadza się, np.:

• mielone lub drobno pokrojone mięso,
• miękkie, świeże owoce (bez skórki),
• gotowane warzywa.

Etap 5 - powyżej 6 tygodnia od operacji

Przejście do posiłków z produktami o charakterze stałym zależy od rodzaju przeprowadzonej operacji, stanu zdrowia oraz tolerancji pacjenta. Ważne jest, aby produkty stałe wprowadzać pojedynczo, aby pacjent monitorował co odczuwa po posiłkach, jakie produkty jego organizm toleruje, a jakich nie.

Dieta docelowa dla pacjenta bariatrycznego to dieta z ograniczeniem cukrów prostych i tłuszczy,  niskokaloryczna. Bezwzględnie należy pamiętać o starannym żuciu posiłków oraz o powolnym jedzeniu.

Ilość posiłków w ciągu dnia kształtuje się między: od ok. 5 ( po operacjach restrykcyjnych) do ok. 8 ( po operacjach restrykcyjno – wyłączających). Wielkość posiłku również jest uzależniona od rodzaju operacji ( między 50 a 150 ml na raz). Nie należy jednak zapominać, że pojawiające się uczucie sytości jest zawsze przesłanką do zakończenia posiłku.

Ostateczne, dzienne menu pacjenta po operacji bariatrycznej powinno zawierać:

• 4-8 porcji produktów wysokobiałkowych ( mięso, ryby, nabiał),
• 2-4 porcje warzyw,
• 2 porcje owoców,
• 2-3 porcje produktów zbożowych,
• 2–4 porcje dobrych tłuszczów roślinnych.

Dieta po operacji bariatrycznej: czego unikać?

Po operacjach bariatrycznych należy unikać pokarmów, takich jak:

• orzechy i nasiona,
• prażona kukurydza,
• suszone owoce,
• granola,
• zgniecione lub włókniste warzywa, takie jak: seler, brokuły, kukurydza czy kapusta,
• tłuste mięso, podroby,
• wędlina z chrząstkami,
• chleb (szczególnie świeży),
• grzyby,
• produkty smażone,
• tłusty nabiał,
• ostre potrawy i przyprawy,
• zasmażki,
• alkohol i słodycze,
• dania typu fast-food.

Te pokarmy zazwyczaj nie są dobrze tolerowane po zabiegach bariatrycznych i mogą powodować problemy żołądkowo-jelitowe. Warto unikać produktów o niskiej jakości, wysokokalorycznych, a zdrowe żywienie łączyć z ogólnymi zasadami zdrowej diety i zdrowego trybu życia, którego nieodłącznym elementem jest zaplanowana aktywność fizyczna.

Dieta po operacji bariatrycznej - płyny

• płyny należy pić powoli i tylko w ilości od 60 do 90 ml,
• płyny należy przyjmować albo 30 minut przed posiłkiem, albo 30-60 minut po posiłku,
• w ciągu dnia należy przyjąć ok. 2 litrów płynów,
• nie powinno się pić napojów gazowanych lub zawierających cukier i kofeinę,
• soki owocowe, ze względu na dużą ilość cukrów prostych, należy rozcieńczać wodą w stosunku 1:1.

Magdalena Gajda

Specjalistka ds. choroby otyłości i dyskryminacji osób chorób na otyłość. Prezes Fundacji Osób Chorych na Otyłość OD-WAGA, Społeczny Rzecznik Praw Osób Chorych na Otyłość w Polsce oraz przedstawicielka Polski w Europejskiej Koalicji na Rzecz Osób Żyjących z Otyłością. Z zawodu – dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a także specjalistka PR, komunikacji społecznej, storytellingu i CSR. Prywatnie – od dzieciństwa chora na otyłość, po operacji bariatrycznej w 2010 r. Waga wyjściowa – 136 kg, waga obecna – 78 kg.