Czy można gotować wodę dwa razy? Czy lepiej wylać wodę z czajnika? Oto co mówi nauka
Wielu z nas codziennie korzysta z czajnika, nie zastanawiając się, czy kilkukrotne gotowanie tej samej wody ma wpływ na zdrowie. Z oszczędności, a czasem z pośpiechu zostawiamy wodę w czajniku na kolejną herbatę czy kawę. W sieci krążą sprzeczne informacje na temat tego czy to bezpieczne. Jedni twierdzą, że to groźne, inni, że zupełnie nieszkodliwe. Postanowiliśmy sprawdzić, co na ten temat mówi nauka.
Czy można gotować tę samą wodę do picia kilka razy?
Zagadnienie wpływu ponownego gotowania wody w czajniku na zdrowie człowieka budzi spore zainteresowanie. Okazuje się, że ciekawi to nie tylko domowników, także środowiska naukowe oraz instytucje badawcze na całym świecie. Badania nad tym zjawiskiem prowadzone były m.in. w Wielkiej Brytanii, Chinach, Polsce i Australii, a ich wyniki pomagają dziś rozwiać wiele mitów.
Jedno z ważniejszych badań przeprowadzono w 2022 roku i opublikowano w czasopiśmie Environmental Science & Technology. Naukowcy analizowali, czy długotrwałe lub wielokrotne gotowanie wody wodociągowej, czyli kranówki (tzw. PBW – prolonged boiling water i RBW – repeatedly boiled water) prowadzi do niebezpiecznych zmian chemicznych.
W tym celu przez kilka miesięcy pobierano próbki z gospodarstw domowych. Okazało się, że mimo pewnego wzrostu stężenia niektórych składników mineralnych na skutek ponownego gotowania, poziomy pozostawały daleko poniżej wartości uznanych za niebezpieczne przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Badanie potwierdziło, że o ile woda na początku była zdatna do picia, pomimo wielokrotnego gotowania nadal pozostaje bezpieczna.
Czy można gotować wodę dwa i więcej razy?
W innym badaniu, opublikowanym w 2021 roku na łamach ResearchGate pod uwagę wzięto różne modele czajników elektrycznych. Naukowcy ocenili aż 11 różnych modeli. Co więcej, nie poprzestali na dwóch gotowaniach tej samej wody, a w każdym czajniku gotowali wodę aż 7 razy z rzędu.
Po każdym kolejnym gotowaniu analizowali zmiany w składzie chemicznym wody, a mianowicie stężenia chlorków, siarczanów, sodu, wapnia, magnezu oraz pH. Wyniki wykazały co prawda pewne wzrosty, jednak tylko w przypadku najtańszych urządzeń z tworzyw sztucznych odnotowano przekroczenia dopuszczalnych wartości. Modele wykonane ze stali nierdzewnej i szkła nie wykazywały niepokojących zmian.
Z kolei australijski Uniwersytet Wollongong w 2025 roku opublikował analizę ekspercką, w której potwierdził, że wielokrotne gotowanie wody w czajniku elektrycznym nie stwarza zagrożenia dla zdrowia. Eksperci zwrócili jednak uwagę na możliwość zmiany smaku wody, wynikającą z wytracenia się rozpuszczonych gazów, w tym tlenu, oraz pojawienia się delikatnych osadów mineralnych. Wskazali również, że wiele zależy od jakości samej wody oraz materiału, z jakiego wykonany jest czajnik.
Warto również wspomnieć o analizie przeprowadzonej przez prof. Joego Schwarcza z Uniwersytetu McGill w Kanadzie. Już w 2017 roku rozprawił się z popularnymi mitami, wskazując na brak dowodów naukowych na szkodliwość gotowania wody więcej niż raz. Jego zdaniem wzrost poziomu fluorów czy azotanów po powtórnym zagotowaniu jest marginalny i nie ma znaczenia dla zdrowia człowieka.
Fluor i arsen w wodzie pitnej. Skąd się wziął ten mit?
W przestrzeni publicznej od lat krążą informacje o tym, że gotowanie wody kilka razy może prowadzić do koncentracji szkodliwych pierwiastków, takich jak fluor, arsen, azotany czy nawet rtęć. Te tezy stały się szczególnie popularne w mediach społecznościowych i na forach parentingowych. Choć brzmią poważnie, większość z nich nie ma pokrycia w danych naukowych.
Jak tłumaczy prof. Joe Schwarcz, obawy związane z koncentracją szkodliwych substancji pochodzą najczęściej z błędnego założenia, że gotowanie „skupia” wszystko, co złe. W rzeczywistości proces gotowania prowadzi do odparowania wody, co może nieznacznie zwiększyć stężenie substancji rozpuszczonych. Jednak, jak pokazują badania, nawet po kilkukrotnym gotowaniu zmiana ta nie przekracza norm ustalonych przez WHO. Przykładowo: jeśli woda zawiera 0,2 mg fluoru na litr, to po drugim zagotowaniu stężenie może wzrosnąć do 0,22 mg – co nadal mieści się w granicach bezpieczeństwa.
To, co określa się mianem „fear-mongering”, czyli siania nieuzasadnionego strachu, bardzo często opiera się na wyolbrzymieniu marginalnych różnic. W praktyce, aby spożyć niebezpieczną ilość fluoru czy arsenu z wody gotowanej dwa razy, trzeba by wypić jej kilka, a nawet kilkanaście litrów dziennie – i to przez wiele lat. W dodatku, w Polsce jakość wody wodociągowej jest regularnie kontrolowana i spełnia rygorystyczne normy, więc ryzyko pojawienia się takich substancji jest bardzo niskie.
Częste gotowanie wody a zdrowie – na co zwrócić uwagę?
Z punktu widzenia codziennego użytkownika czajnika, kluczowe jest nie tylko to, czy wodę można gotować więcej niż raz, ale również, w jakich warunkach to robimy. Jak wynika z dostępnych badań, zdrowotne ryzyko związane z re-boilingiem wody praktycznie nie istnieje – pod warunkiem, że korzystamy z wody zdatnej do picia i dbamy o czystość czajnika.
Potencjalnym zagrożeniem może być jedynie stan techniczny urządzenia oraz materiały, z jakich zostało wykonane. Czajniki plastikowe, szczególnie tańsze modele, mogą wydzielać związki, które wpływają na smak i skład wody. Dlatego zaleca się wybór czajników wykonanych ze stali nierdzewnej, szkła borokrzemowego lub emaliowanych wnętrz. Takie urządzenia są bardziej odporne na temperaturę i nie oddają do wody żadnych szkodliwych związków chemicznych.
Warto także pamiętać o regularnym odkamienianiu czajnika. Nagromadzony kamień może nie tylko pogarszać smak wody, ale też przyspieszać zużycie urządzenia. Odkamienianie raz na miesiąc przy częstym użytkowaniu to optymalna praktyka, która pozwala utrzymać sprzęt w dobrym stanie i zapewnia lepszy smak napojów.
Jeśli zależy nam na optymalnym smaku herbaty czy kawy, najlepiej gotować świeżo nalewaną wodę. Jednak z perspektywy zdrowotnej – nie ma żadnych przeciwwskazań, by zagotować wodę drugi, a nawet trzeci raz. To dobra wiadomość dla wszystkich, którzy nie lubią marnować zasobów i chcą działać w duchu oszczędności – również tej energetycznej.
Źródła:
- ResearchGate, "Assessment of multiple boiling of potable water utilizing household kettles for consumption":https://www.researchgate.net/publication/353940074_Assessment_of_multiple_boiling_of_potable_water_utilizing_household_kettles_for_consumption;
- Environmental Science & Technology, "Impact of Prolonged and Repeated Boiling on Tap Water Quality":https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33095189;
- ThoughtCo, "Is It Safe to Reboil Water?":https://www.thoughtco.com/is-it-safe-to-reboil-water-609409;
- McGill University, "Should One Worry About Reboiling Water for Coffee or Tea?":https://www.mcgill.ca/oss/article/controversial-science-health-quackery/should-one-worry-about-reboiling-water-coffee-or-tea;
- University of Wollongong / The Conversation, "Is it okay to boil water more than once, or should you empty the kettle every time?":https://www.uow.edu.au/media/2025/is-it-okay-to-boil-water-more-than-once-or-should-you-empty-the-kettle-everytime.php.
