Dynia piżmowa – właściwości, wartości odżywcze i zastosowanie

Dynia piżmowa ma liczne właściwości i wartości odżywcze, dlatego znalazła szerokie zastosowanie w kuchni. Dynia piżmowa doskonale smakuje pieczona, można z niej zrobić ciasto i frytki. Zupa z dyni piżmowej to sycący i rozgrzewający posiłek na jesienne i zimowe dni. Czy obierać dynię piżmową, jak ją przechowywać? Dowiedz się, dlaczego warto jeść dynię piżmową.

Spis treści

1. Dynia piżmowa - przechowywanie
2. Dynia piżmowa - wartość odżywcza
3. Dynia piżmowa - czy obierać
4. Dynia piżmowa - sposoby przygotowania
5. Dynia piżmowa - właściwości zdrowotne
6. Dynia piżmowa - przeciwwskazania

Dynia piżmowa to gatunek rośliny jednorocznej z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae), pochodzący z Ameryki Środkowej. W Polsce rzadko uprawiany. Ma charakterystyczny kształt gruszki i jak na dynię stosunkowo niewielkie rozmiary – waży 1-3 kg. Świetnie smakuje ugotowana, jak i upieczona, choć to właśnie pieczenie wydobywa z niej charakterystyczny słodki, maślany smak.

Dynia powszechnie jest uznawana za warzywo, a w rzeczywistości jest owocem – jagodowym.

Dynia piżmowa zyskuje coraz większą popularność wśród dyń dostępnych w polskich warzywniakach. Stanowi doskonałe źródło witaminy A, potasu i błonnika. Dyniowe "żniwa" przypadają jesienią, przed pierwszymi przymrozkami, ale dynia świetnie przechowuje się przez całą zimę. Ma dobroczynny wpływ m.in. na trawienie, ciśnienie krwi, zdrowe włosy i skórę.

Dynia piżmowa - przechowywanie

Dynię piżmową wysiewa się lub sadzi z sadzonek w maju. Jej owoce potrzebują 3-5 miesięcy, by dojrzeć.

Dynie zbiera jesienią, najlepiej w październiku, kiedy nie ma jeszcze przymrozków, ponieważ dynia przemrożona szybciej się psuje.

Jej gruba skórka sprawia, że tak jak wszystkie dyniowate, w chłodnej piwnicy doskonale przechowuje się przez kilka miesięcy (niektóre źródła mówią nawet o 2 latach!). A dynia piżmowa im dłużej leży, tym jest smaczniejsza.

Dynia piżmowa - wartość odżywcza

To również źródło witaminy E, tiaminy (B1), niacyny (B3), witaminy B6, B5, kwasu foliowego, manganu.

Choć dynia jest niskokaloryczna, to indeks glikemiczny dyni piżmowej jest wysoki i wynosi 75.

Dynia piżmowa - czy obierać

Tak, dynię piżmową obieramy. Jedynie dynia Hokkaido ma na tyle cienką skórkę, że nie trzeba jej obierać.

Jak obrać dynię? Dynię myjemy, odcinamy końcówki, kroimy na pół, wybieramy miąższ i pestki łyżką. Następnie kroimy na mniejsze cząstki (patrz zdjęcie) i obieramy je ze skóry zwykłym nożem lub nożykiem do obierania warzyw.

Dobrym sposobem jest piec dynię w piekarniku. Po wystudzeniu gruba skórka łatwiej odchodzi.

Dynia piżmowa - sposoby przygotowania

Dynia piżmowa doskonale sprawdza się zarówno w daniach słodkich, jak i słonych. Świetnie podkreśli jej smak cynamon, syrop klonowy, ocet balsamiczny, zioła czy wędzona mielona papryka.

Pieczenie i grillowanie dyni to świetny pomysł. Sprawia, że nabiera wyrazistego maślanego smaku.

Dynia piżmowa doda energetycznego koloru i słodyczy każdemu daniu.

Zastanawiasz się, jak szybko przyrządzić dynię piżmową? Oto kilka prostych sposobów:

1. Dynię przetnij na pół, posyp brązowym cukrem z odrobiną wanilii (lub cukru wanilinowego), uprażonymi orzechami pekan i upiecz w piekarniku do miękkości. Zamiast cukru możesz też użyć syropu klonowego.
2. Dodawaj pokrojoną dynię do jesiennej zupy jarzynowej. Pomarańczowe kawałki dyni będą wyglądały w niej apetycznie.
3. Purée z dyni piżmowej (np. z masłem, czosnkiem i przyprawami) podawaj zamiast purée ziemniaków. Obniży to kaloryczność dania.
4. Możesz przepołowioną dynię upiec na sposób śródziemnomorski: z pomidorami, czosnkiem i ziołami (rozmaryn, bazylia, oregano, tymianek), a na koniec oprószyć parmezanem
5. Na sposób meksykański zapiecz dynię piżmową z chilli (świeżym, nie mielonym), oregano i słonym serem, np. fetą.
6. Pieczona kosteczki dyni z odrobiną oliwy i ziołami świetnie będą pasowały do pieczonego kurczaka lub innego pieczonego mięsa.

Dynia piżmowa - właściwości zdrowotne

Jedna szklanka dyni piżmowej zawiera 6,6 g błonnika. Ze względu na zawartość błonnika dynia piżmowa dobrze wpływa na pracę jelit. Zapobiega zatwardzeniom i zapaleniom jelit. Oznacza to również, że włączanie do diety dyni piżmowej redukuje ryzyko wystąpienia raka, cukrzycy, nadwagi, chorób naczyniowych. Dieta bogatoresztkowa przyczynia się do utrzymania właściwego poziomu ciśnienia krwi i cholesterolu, utraty wagi u osób zmagających się z otyłością.

Dynia piżmowa zawiera duże ilości witaminy A i C. Witamina A przyczynia się do poprawy funkcjonowania i wyglądu skóry i włosów. Witamina A jest niezbędna do produkcji sebum, które odpowiada m.in. za poziom nawilżenia włosów.

Dynia piżmowa, jak większość warzyw, ma właściwości alkalizujące.

200 g dyni piżmowej zawiera około 50% zalecanej dziennej dawki witaminy C, która jest budulcem kolagenu, jednego z najważniejszych składników organizmu, odpowiadającego za gęstość, elastyczność i jędrność skóry. Dzięki niemu komórki mają zdolność odnawiania się.

Dynia zawiera potas, który ma pozytywny wpływ na utrzymanie właściwego poziomu ciśnienia krwi. Dzienne spożycie potasu zalecane przez Światową Organizację Zdrowia to 3,510 mg. By zachować właściwy poziom ciśnienia tętniczego, należy przyjmować odpowiednio duże dawki potasu, obniżając jednocześnie ilość sodu w pożywieniu. Wysoki poziom potasu redukuje ryzyko udarów, zawałów i chorób żył.

Dynia piżmowa zawiera beta-karoten, który nadaje jej pomarańczowy kolor. Barwnik ten jest antyoksydantem. Obniża ryzyko raka. Miłośnicy karotenoidów, w tym beta-karotenu, są również mniej narażeni na zachorowanie na raka jelita grubego.

Dynia piżmowa - przeciwwskazania

Choć dynia piżmowa wydaje się zdrowa, to jednak ze względu na wysoką zawartość potasu, powinny na nią uważać osoby z niewydolnością serca i arytmią, które leczą się beta-blokerami. Beta-blokery powodują bowiem wzrost poziomu potasu we krwi.

Gwałtowny wzrost poziomu potasu we krwi w połączeniu z beta-blokerami lub inhibitorami enzymu konwertującego (ACE), stosowanymi w chorobach serca i nadciśnieniu, potrafi zaburzyć pracę serca. Osoby przyjmujące takie leki, powinny dbać o niską zawartość potasu w diecie.

Szklanka ugotowanej dyni zawiera więcej potasu niż podobna ilość banana.

Ze względu na dużą zawartość potasu rzadziej dynię piżmową powinny jeść osoby z chorobami nerek. Gdy nie pracują one prawidłowo, czasem dochodzi do gromadzenia się zbyt dużej ilości jonów potasu, a to może zaburzyć pracę serca, a nawet zagrozić życiu.

Diabetycy powinni spożywać dynię piżmową w ograniczonych ilościach, najlepiej w połączeniu z produktami o dużej zawartości błonnika. Dynia jest niskokaloryczna, jednak ma wysoki indeks glikemiczny równy 75.

Katarzyna Terentiew