Godzina picia kawy ma kluczowe znaczenie! Naukowcy wskazali „okno życia”
Poranna filiżanka kawy to dla wielu osób niezbędny rytuał, który pomaga rozpocząć dzień. Mało kto jednak zastanawia się, jaki jest rzeczywisty wpływ kawy na zdrowie i czy faktycznie może ona wydłużać życie. Jej niezwykłe korzyści zależą od kilku zaskakujących czynników, a powszechna wiedza na ten temat bywa myląca.
- Analiza zdrowia 9 milionów osób ujawnia, że kawa znacząco zmniejsza ryzyko udaru i demencji. Inne badania sugerują, że kawa może spowalniać procesy starzenia na poziomie komórkowym, a także zmniejszać ryzyko cukrzycy typu 2 o 29%.
- Jednocześnie metaanaliza w „Nature” łączy kawę z 6% wzrostem ryzyka raka płuc.
- Pora picia kawy ma kluczowe znaczenie dla jej prozdrowotnych właściwości.
- Kawa kupiona na wynos może zawierać nawet trzykrotnie więcej kofeiny niż ta przygotowana w domu.
Jak kawa wpływa na serce, mózg i długość życia?
Wiele osób nie wyobraża sobie poranka bez filiżanki aromatycznej kawy. Okazuje się, że ten codzienny rytuał może przynosić wymierne korzyści dla zdrowia i długowieczności. Według obszernego przeglądu badań z 2024 roku, opublikowanego w czasopiśmie „Nutrients”, regularne picie od 3 do 5 filiżanek kawy dziennie wiąże się z o 15% niższym ryzykiem śmierci z powodu chorób sercowo-naczyniowych.
Potwierdzają to również inne analizy, jak ta z „Ageing Research Reviews” z 2024 roku, która sugeruje, że miłośnicy kawy mogą żyć średnio o 1,8 roku dłużej, a korzyść ta dotyczy w równym stopniu kobiet i mężczyzn.
To nie wszystko, co kawa ma do zaoferowania dla naszego zdrowia. Imponująca metaanaliza obejmująca ponad 9 milionów osób, pokazała, że picie kawy może obniżać ryzyko udaru mózgu o 12%. Co więcej, wiąże się z 6% mniejszym ryzykiem demencji.
O której godzinie najlepiej pić kawę?
Co ciekawe, pora picia kawy również może mieć znaczenie. Badanie przeprowadzone przez National Heart, Lung, and Blood Institute (NHLBI), sugeruje, że poranna kawa, wypita między 4:00 a 12:00, wiąże się ze znacznie większymi korzyściami. W tej grupie odnotowano o 16% niższe ryzyko zgonu z jakiejkolwiek przyczyny i aż o 31% mniejsze ryzyko śmierci z powodu chorób układu krążenia.
Skąd te właściwości? Jak wyjaśniają autorzy przeglądu z „Nutrients”, kluczową rolę odgrywają tu kofeina i kwasy chlorogenowe, które działają przeciwzapalnie i usprawniają metabolizm glukozy (przetwarzanie cukru przez organizm).
Kawa a ryzyko raka. Kiedy kawa pomaga, a kiedy szkodzi?
Korzyści płynące z picia kawy sięgają znacznie dalej niż tylko wsparcie dla serca i mózgu. Analiza opublikowana w „Nutrients” wskazuje, że umiarkowane spożycie kawy może zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 aż o 29%.
Z kolei badanie z czasopisma „Clinical Nutrition” precyzuje, że każda dodatkowa filiżanka kawy dziennie to o 4-6% niższe ryzyko, co naukowcy wiążą z niższym poziomem biomarkerów stanu zapalnego (substancji we krwi, które sygnalizują, że w organizmie toczy się jakaś ukryta walka).
Kawa może być cennym wsparciem także dla osób w trakcie leczenia onkologicznego. Badanie prospektywne (czyli takie, które śledzi uczestników przez długi czas, obserwując rozwój wydarzeń), opublikowane w „International Journal of Cancer” w 2024 roku, wykazało, że pacjenci z rakiem jelita grubego, którzy pili ponad cztery filiżanki kawy dziennie, mieli o 32% niższe ryzyko nawrotu choroby.
Aby obraz był pełny, trzeba wspomnieć, że metaanaliza z 2024 roku opublikowana na łamach „Nature” zasygnalizowała, że każda filiżanka kawy może zwiększać ryzyko raka płuc o 6%.
Na szczęście pozytywnych wiadomości jest więcej, zwłaszcza jeśli chodzi o procesy starzenia. Przegląd z 2024 roku z „Paediatrics and Family Medicine” sugeruje, że picie kawy jest związane z wydłużeniem telomerów. Można je porównać do plastikowych skuwek na końcach sznurówek, które chronią nasze chromosomy przed „strzępieniem się” i skracają się z wiekiem. Dłuższe telomery oznaczają więc wolniejszy proces starzenia się komórek.
Pamiętajmy przy tym o zaleceniach Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), według których bezpieczna dawka kofeiny dla dorosłych to 400 mg dziennie (dla kobiet w ciąży limit wynosi 200 mg).
Zobacz galerię: Czy kawa jest dla ciebie dobra? Oto lista osób, które nie powinny jej pić
Ile kawy można wypić dziennie? Nawyki Polaków pod lupą
Wiedząc o potencjalnych korzyściach i zaleceniach, warto zastanowić się, jak picie kawy wygląda w Polsce. Okazuje się, że możemy mieć skłonność do przesady. Badanie z 2023 roku wykazało, że statystyczny dorosły Polak spożywa średnio 426,7 mg kofeiny dziennie. Oznacza to, że aż 43% z nas przekracza bezpieczną dawkę. Co ciekawe, inne polskie badanie z tego samego roku pokazało, że to kobiety spożywają nieco więcej kofeiny (średnio 446,4 mg) niż mężczyźni (394,1 mg).
Znaczenie ma nie tylko ilość, ale też sposób przygotowania napoju. Analiza 299 próbek kawy w Polsce, opublikowana w 2024 roku na łamach internetowej bazy danych PubMed Central (PMC), wykazała, że kawy „na wynos” mogą mieć nawet trzykrotnie więcej kofeiny niż te parzone w domu. Przykładowo, americano z kawiarni zawierało średnio 143 mg kofeiny, podczas gdy kawa zaparzona w domu z jednej łyżeczki – zaledwie 23 mg. Warto też wiedzieć, że według dużego badania UK Biobank z 2024 roku najkorzystniejsza dla zdrowia jest kawa filtrowana lub espresso.
Na koniec warto przytoczyć badanie przeprowadzone wśród ponad 8 tysięcy mieszkańców Krakowa, które pokazało, że zarówno picie kawy, jak i herbaty, wiąże się z mniejszym ryzykiem wystąpienia zespołu metabolicznego. Jest to zbiór dolegliwości, takich jak nadciśnienie, wysoki poziom cukru i otyłość brzuszna, które razem znacząco zwiększają ryzyko chorób serca i cukrzycy. Wszystko to pokazuje, że kawa, pita z umiarem i w świadomy sposób, może być cennym elementem zdrowego stylu życia.
