Jarmuż - właściwości i wartości odżywcze. Co zrobić z jarmużu? Przepisy na dania

Jarmuż to warzywo, którego wartości odżywcze i właściwości zdrowotne były cenione już w starożytności. W Polsce wciąż służy bardziej do ozdabiania półmisków niż do jedzenia, chociaż zapobiega nowotworom i chorobom serca. Zarazem ma też ciemną stronę i niektórzy muszą na niego uważać. Jak przyrządzać jarmuż? Wypróbuj nasze przepisy.

Spis treści

1. Co to jest i jak wygląda jarmuż?
2. Jarmuż - wartości odżywcze i witaminy
3. Jarmuż - właściwości zdrowotne. Na co pomaga jarmuż?
4. Jarmuż - właściwości antynowotworowe
5. Jarmuż - bogactwo polifenoli
6. Jarmuż wspomaga pracę układu sercowo-naczyniowego
7. Jarmuż może uchronić przed wrzodami
8. Jarmuż na zdrowe oczy
9. Jarmuż a cukrzyca
10. Jak smakuje jarmuż i ile ma kcal?
11. Jarmuż - przeciwwskazania
12. Jarmuż - zastosowanie w kuchni
13. Jarmuż zawiera szczawiany!

Co to jest i jak wygląda jarmuż?

Jarmuż to roślina dwuletnia z gatunku kapustowatych. W pierwszym roku w trakcie wzrostu pojawiają się łodygi i grube, pomarszczone liście. W drugim roku roślina zakwita, a przez cały ten czas zyskuje mocny korzeń.

Jarmuż - wartości odżywcze i witaminy

Barwne liście jarmużu (w różnych odcieniach zieleni, fioletowozielone i fioletowobrązowe) są skarbnicą wielu cennych witamin i minerałów takich jak:

• witamina C,
• witamina K,
• karotenoidy,
• wapń, 
• żelazo,
• kwas foliowy,
• sulforafan.

Jarmuż - właściwości zdrowotne. Na co pomaga jarmuż?

Ze względu na cenne właściwości jarmuż traktowany jest jako superfood. Naukowcy, analizując wpływ spożywania tej rośliny, dostrzegli duży potencjał prozdrowotny na wielu polach. Dzięki antyoksydantom chronimy organizm przed nowotworami, spowalniamy procesy starzenia i wzmacniamy odporność. Poza tym w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, na co pomaga jarmuż, warto zaznaczyć jego rolę w leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego obniżając poziom cholesterolu oraz chroni nas przed miażdżycą.

Jarmuż - właściwości antynowotworowe

Jarmuż, podobnie jak brokuły i inne warzywa kapustne, jest skarbnicą wspomnianego sulforafanu, czyli przeciwutleniacza, który ma silne działanie antynowotworowe. Sulforafan może uchronić m.in. przed rakiem prostaty, płuc i jelita grubego. Jednak, aby jarmuż zachował jak najwięcej swoich przeciwnowotworowych właściwości, powinien być gotowany podobnie jak brokuły, czyli na parze przez maksimum 3-4 minuty. W przeciwnym razie straci swoje prozdrowotne działanie.

Polecamy: Na czym polegają antynowotworowe właściwości brokułów?

Jarmuż zawiera indole, które hamują wydzielanie aktywnych estrogenów, dzięki czemu zapobiega też rakowi piersi.

Jarmuż - bogactwo polifenoli

Poza tym jarmuż zwiera karotenoidy (beta karoten, luteinę, zeaksantynę) - przeciwutleniacze, które również hamują szkodliwe procesy oksydacyjne, a co za tym idzie - mogą zapobiegać rozwojowi chorób nowotworowych. Dowiedziono, że spożycie karotenoidów może obniżyć występowanie takich nowotworów, jak: rak jamy ustnej, krtani, przełyku i pęcherza moczowego.

Warto wiedzieć, że kolor nadawany przez karotenoidy (czyli żółty, pomarańczowy lub czerwony) w jarmużu jest maskowany chlorofilem – zielonym barwnikiem, który również ma działanie przeciwutleniające i wspomaga procesy oczyszczania organizmu - tworzy silne połączenia z częścią toksycznych związków (w tym z niektórymi substancjami rakotwórczymi), dzięki czemu mniejsza ilość szkodliwych związków dociera do tkanek organizmu.

Jarmuż jest także skarbnicą innej antynowotworowej substancji - witaminy K, która również hamuje rozwój niektórych nowotworów, m.in. nowotworów piersi, nowotworów jajnika, okrężnicy, pęcherzyka żółciowego, wątroby. Jak przekonują specjaliści z Instytutu Żywności i Żywienia, jej niedobór może być przyczyną zwiększonego ryzyka rozwoju nowotworów.

59,00 zł

Zacznij już dziś

Wypróbuj dietę odchudzającą

Dzięki diecie odchudzającej Jesz co Lubisz stracisz zbędne kilogramy bez głodówki i wyrzeczeń. A zyskasz znacznie więcej:

• setki przepisów na smaczne i zdrowe dania,
• oszczędzisz czas i pieniądze – dzięki gotowym listom zakupów,
• poczujesz się lżej i lepiej,
• skorzysta też Twoje zdrowie!

Jarmuż wspomaga pracę układu sercowo-naczyniowego

Jarmuż zawiera w sporych ilościach witaminy i pierwiastki, które wspomagają pracę układu sercowo-naczyniowego. Z pierwiastków dominują potas, dzięki któremu naczynia krwionośne są bardziej drożne, co sprawia, że krew krąży swobodniej (efektem jest spadek ciśnienia) i wapń, który odgrywa ważną rolę w prawidłowym pompowaniu krwi do wszystkich tkanek ciała.

Jarmuż jest skarbnicą witaminy C. Spośród warzyw więcej mają jej tylko papryka i natka pietruszki.

Ponadto wraz z potasem wapń reguluje ciśnienie krwi. W jarmużu można znaleźć także witaminę C , która uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne, hamuje utlenianie „złego” cholesterolu LDL, a co za tym idzie - zapobiega miażdżycy. Ponadto obniża ciśnienie krwi, uczestniczy w wytwarzaniu krwinek czerwonych, co może uchronić przed wystąpieniem anemii.

Z kolei witamina K, której również nie brakuje w tym warzywie, odgrywa istotną rolę w procesie krzepnięcia krwi, m.in. zmniejsza nadmierne krwawienia miesiączkowe. Jej niedobór może może być przyczyną słabej krzepliwości krwi, podatności na powstawanie krwotoków wewnętrznych i zewnętrznych, problemów z gojeniem się ran.

Jarmuż może uchronić przed wrzodami

Jarmuż może uchronić przed wrzodami żołądka i dwunastnicy. Zawarty w tym zielonym warzywie ww. sulforafan niszczy Helicobacter pylori – bakterie, które mogą się przyczynić do rozwoju wrzodów, a także szeregu innych zaburzeń, w tym zapalenia błony śluzowej żołądka.

Jarmuż na zdrowe oczy

Jarmuż ma mnóstwo beta-karotenu, z którego organizm wytwarza witaminę A - związek, który bierze udział w procesie widzenia - m.in zapobiega wystąpieniu tzw. kurzej ślepoty, czyli problemów z widzeniem o zmierzchu, oraz zespołowi suchego oka. Ponadto jarmuż zawiera inne antyoksydanty, takie jak luteina i zeaksantyna, które są głównymi składnikami pigmentu plamki żółtej. Ich działanie antyoksydacyjne polega na tym, że chronią siatkówkę oka przed uszkodzeniem przez wolne rodniki i szkodliwym działaniem nadmiaru energii świetlnej. Podobne właściwości antyoksydacyjne ma witamina C.

Jarmuż a cukrzyca

Lekarze, dietetycy, naukowcy, wszyscy zgodnie potwierdzają, że dieta bogata w określone warzywa pełne błonnika mają pozytywny wpływ na hipoglikemię, dzięki czemu spożywanie jarmużu może pomóc w zapobieganiu poposiłkowym skokom poziomu cukru we krwi. W badaniu klinicznym pakistańskich specjalistów ustalono, że spożycie żywności zawierającej jarmuż w dawce 14 g zmniejszyło poposiłkowy poziom glukozy w osoczu u pacjentów.

W innej pracy badawczej stwierdzono, że spożywanie zielonych warzyw w większej ilości przez osoby niechorujące na cukrzycę może pomóc w regulacji poziomu cukru we krwi i obniżyć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2.

Jarmuż w ciąży. Czy jarmuż jest zdrowy?

Ze względu na cenne właściwości jarmużu oraz obecność kwasu foliowego, warzywo jest zalecane kobietom w ciąży. Obecność tej rośliny w diecie nie tylko pozytywnie wpłynie na wygląd skóry, włosów, czy paznokci, ale także przyda się dziecku w każdej fazie rozwoju. Warto zaznaczyć, że to właśnie żelazo obecne w liściach jarmużu ma duży potencjał zapobiegania niedokrwistości, czyli anemii występującej dość często w trakcie ciąży. Zatem jeśli zastanawiamy się, czy jarmuż jest zdrowy, to odpowiedź zdecydowanie brzmi: tak.

Jak smakuje jarmuż i ile ma kcal?

Jarmuż ma dość charakterystyczny smak, a wszystko przez towarzyszącą mu goryczkę. Jeśli jednak wrzucimy go na noc do zamrażarki, to straci intensywność. Zaletą jarmużu jest również jego wyjątkowo niska kaloryczność. W 100 gramach mieści się niecałe 50 kcal.

Jarmuż - przeciwwskazania

Jarmuż, podobnie jak inne warzywa kapustne, dostarcza sporo goitrogenów - związków, które mogą wpływać na metabolizm jodu, prowadząc do obniżenia jego stężenia w organizmie, co prowadzi do zaburzenia syntezy hormonów tarczycy oraz przerostu gruczołu.

Jarmuż powoduje wzdęcia i gazy, zwłaszcza surowy. Mniej wzdymający jest ten ugotowany.

Na szczęście w pewnym stopniu można ograniczać ich niekorzystne oddziaływanie poprzez gotowanie (goitrogeny ulatniają się pod wpływem wysokiej temperatury). Jednak mimo to osoby zmagające się z chorobami tarczycy powinny unikać jarmużu i innych warzyw kapustnych.

Jarmuż a Hashimoto

Choroba Hashimoto to stan, w którym układ odpornościowy atakuje tarczycę. Jest to choroba zapalna, znana również jako przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy, dlatego nazywa się ją często zapaleniem tarczycy Hashimoto.

Osoby dotknięte tym schorzeniem zmagają się zarówno z nadczynnością, jak i niedoczynnością tarczycy, dlatego swoją dietę powinny uzgodnić z lekarzem endokrynologiem.

Jarmuż - zastosowanie w kuchni

Jarmuż można przyrządzić podobnie jak szpinak, czyli podsmażyć lub zblanszować. Poza tym jarmuż wzbogaci smak sałatek i dań warzywnych z ryżem, kaszą czy makaronem. Dużą sławą cieszą się także chipsy z jarmużu. To zielone warzywo jest również jednym ze składników potrawy kuchni irlandzkiej o nazwie colcannon. Jest to rodzaj purée z ziemniaków z dodatkiem poszatkowanego jarmużu lub kapusty. W Irlandii colcannon tradycyjnie jest spożywany w Halloween. Poza tym jarmuż można jeść surowy.

Czy jarmuż można jeść na surowo?

nie ma zakazu, by jeść surowy jarmuż. Można go w takiej formie dodawać do sałatek oraz surówek. Warzywo posiada wtedy najwięcej właściwości odżywczych, jednak jego ostry smak oraz twardość zniechęcają większość osób do tego rozwiązania.

Co można zrobić z jarmużu?

Pomysłów na wykorzystanie tego warzywa jest naprawdę sporo. Można z niego zrobić choćby pesto i dodać do makaronu.

Potrzebny będzie ci jarmuż, czosnek, lekko podprażone płatki migdałów, pokruszony parmezan, oliwa, szczypta soli morskiej i pieprzu do smaku. i mikser.

Wszystko trzeba razem zmiksować na pesto. Ile czosnku/ jak lubisz, ale do klasycznej porcji ok. 30 g jarmużu na pewno wystarczy ząbek. Jeśli pesto wychodzi za gęste, można dodać więcej oliwy lub trochę zimnej wody.

Takie pesto można zjeść po prostu z makaronem, ale także z ugotowanym kalafiorem i parmezanem lub jako dodatek do filetów z drobiu i wszędzie tam gdzie pasuje tradycyjne pesto bazyliowe.

Popularne są chipsy z jarmużu:

Jarmuż dokładnie wymieszaj z chili, solą, skórką z cytryny i olejem. Liście ułóż na blasze piekarnika wyłożonej papierem do pieczenia. Mogą być ułożone ciasno, ale nie mogą na siebie nachodzić. Piecz w piekarniku nagrzanym do 150 stopni przez 3 – 5 minut. Liście mają być chrupkie, ale nie spalone.

Jarmuż można też wykorzystać  w zupach, gulaszach, kotletach, jajecznicach, omletach czy zapiekankach. To znakomity zamiennik do klasycznych przepisów opartych na mięsie, kalafiorze czy kapuście.

Czy jarmuż można mrozić?

oczywiście, nie ma żadnych przeciwwskazań. W ten sposób traci niewiele wartości odżywczych.

Jarmuż zawiera szczawiany!

Jarmuż, obok buraków, szpinaku i rabarbaru, jest produktem bogatym w szczawiany, z związku z tym powinny go unikać osoby zmagające się z kamicą szczawianową.

Zobacz galerię 10 zdjęć

Czy zdrowo się odżywiasz?

Pytanie 1 z 9

Ile jesz posiłków dziennie?

Dwa. Pierwszy rano, drugi po pracy

Trzy. Nie podjadam między posiłkami

Trzy, ale zdarza mi się podjadać między posiłkami

Jem 4-5 mniejszych posiłków dziennie, mniej więcej co 3-4 godziny

Następne pytanie

Monika Majewska

Magdalena Siraga