Na czym polegają antynowotworowe właściwości brokułów?

Wśród żywności funkcjonalnej brokuły odgrywają szczególną rolę - kolejne badania potwierdzają ich właściwości antynowotworowe, coraz częściej mówi się też o ich znaczeniu w profilaktyce miażdżycy i chorób układu krążenia. Skąd bierze się ta niezwykła "moc" brokułów? Na to pytanie odpowiada dr Elizabeth Jeffery, amerykańska specjalistka od żywności funkcjonalnej.

Spis treści

1. Jakie składniki brokułów są szczególnie cenne?
2. Czy najnowsze badania potwierdzają antynowotworowe właściwości brokułów?
3. Profilaktyka antynowotworowa - co jeść? [#TOWIDEO]
4. Czy jedzenie brokułów odgrywa rolę w profilaktyce innych chorób?
5. W jakiej formie najlepiej jeść brokuły, żeby w pełni wykorzystać ich właściwości?

Jakie składniki brokułów są szczególnie cenne?

dr Elizabeth Jeffery: Jednym z kluczowych elementów składowych brokułów są glukozynolany, które występują głównie w roślinach z rodziny kapustowatych – m.in. brokułach, kalafiorze, brukselce czy kapuście. Wchodzą one w reakcję ze specjalnym enzymem, mirozynazą, dzięki czemu uwalniany jest aktywny czynnik, sulforafan. To on odpowiada za zdrowotne właściwości brokułu – zmniejsza prawdopodobieństwo zapadnięcia na chorobę nowotworową, choroby układu krążenia czy miażdżycę.

Czy najnowsze badania potwierdzają antynowotworowe właściwości brokułów?

E.J.: Sulforafan – aktywny czynnik zawarty w brokułach – pomaga w zapobieganiu stanom zapalnym w komórce. Pobudza produkcję enzymów, które niszczą obce, szkodliwe substancje chemiczne. Mówiąc o komórce, mam na myśli w pierwszej kolejności komórki ścianek jelita, przez które wchłania się pożywienie. W dobrej kondycji utrzymywana jest także wątroba, nerki i serce. Od niedawna wiemy też o pozytywnym oddziaływaniu sulforafanu na mózg.

W kontekście nowotworów brokuł ma działanie przede wszystkim prewencyjne. Nie zastępuje zatem leków w chorobie. W trakcie walki z nowotworem pacjent przyjmuje wiele leków i ich koncentracja w organizmie jest bardzo duża. Z czasem te leki są odstawiane i właśnie wtedy brokuły mogą pomóc w dojściu do dobrej formy. Poszczególne organy są bowiem osłabiane przez kolejne stany zapalne, a brokuły zapobiegają właśnie tym stanom.

Prowadzano dużo badań na temat przeciwnowotworowego oddziaływania brokułów. Okazało się na przykład, że prawdopodobieństwo nowotworu prostaty zmniejsza się nawet o 40%, gdy mężczyzna je brokuły od 3 do 5 razy w tygodniu. W podobnym stopniu brokuły zapobiegają nowotworowi jelita grubego.

Profilaktyka antynowotworowa - co jeść? [#TOWIDEO]

Czy jedzenie brokułów odgrywa rolę w profilaktyce innych chorób?

E.J.: Ponieważ brokuły są dużo bardziej skuteczne w zapobieganiu nowotworom niż wiele innych warzyw, badania naukowe nad brokułami prowadzono początkowo głównie w kontekście prewencji nowotworów. Ale coraz liczniej pojawiają się badania związane z innymi chorobami – np. dotyczące pozytywnego wpływu brokułów na układ krążenia. Wspomniany wpływ zawdzięczamy temu, że brokuły wzmacniają ogólną odporność organizmu.

W jakiej formie najlepiej jeść brokuły, żeby w pełni wykorzystać ich właściwości?

E. J.: Zawarty w brokułach sulforafan nie zacznie działać, jeśli utracimy zawarty w brokułach enzym. Ten enzym ginie, gdy wystawimy brokuł na bardzo wysoką temperaturę, np. w mikrofalówce albo w czasie gotowania. Rozwiązaniem jest przyrządzanie brokułu na parze przez max. 3-4 minuty. W takim wypadku enzym nie zostanie utracony, a brokuł zachowa swoje korzystne właściwości zdrowotne.

W razie utraty enzymu może nam pomóc pewna „sztuczka”. W pewnych okolicznościach nawet brokuł przygotowany w mikrofalówce lub ugotowany może niejako „odzyskać” swoje właściwości. Aby tak się stało, powinien zostać podany z surowym warzywem z rodziny kapustowatych. Nie potrzeba go wiele, by dostarczyć brokułowi utracony enzym. Badania pokazały, że w takim wypadku także dochodzi do uwolnienia aktywnego czynnika w brokule, a co za tym idzie, w pełni korzystamy z dobroczynnych właściwości tego warzywa.

Dr Elizabeth Jeffery - emerytowana profesor w Departamencie Nauk o Żywności i Żywieniu Człowieka, a także w Kolegium Medycyny i na Interdyscyplinarnym Wydziale Nauk o Żywieniu Uniwersytetu Illinois w Urbana Champaign. Prowadzi badania w zakresie diety i zapobiegania chorobom. Pełniła funkcję dyrektora programowego międzystanowego programu badań nad bioaktywnymi składnikami żywności. Zajmuje się w szczególności żywnością funkcjonalną: przeciwnowotworowymi i przeciwzapalnymi właściwościami nieodżywczych składników pokarmowych, w tym izotiocyjanianów i indoli pochodzących z brokułów.