Olej słonecznikowy - zastosowanie w kuchni i właściwości zdrowotne

Olej słonecznikowy to jeden z najbardziej popularnych olejów roślinnych w Polsce. Powszechnie uważa się, że jest bardzo zdrowy, dlatego znalazł szerokie zastosowanie w kuchni. Niektórzy dodają go na zimno do sałatek, inni używają go do smażenia i pieczenia. Czy jednak olej słonecznikowy rzeczywiście jest zdrowy? Czy na pewno nadaje się do smażenia?

Olej słonecznikowy na szeroką skalę zaczęli produkować Anglicy, jednak jego właściwości i wartości odżywcze docenili Rosjanie. Rosyjski Kościół prawosławny zabronił stosowania w czasie postu większości tłuszczów, a ponieważ oleju słonecznikowego nie było na jego liście, szybko zyskał on zastosowanie w kuchni. Na początku XIX rolnicy rosyjscy mieli już ponad dwa miliony akrów ziem obsianej słonecznikiem, z którego ziaren tłoczy się olej. Obecnie olej słonecznikowy wykorzystuje się nie tylko w celach spożywczych, lecz także w kosmetyce (np. do olejowania włosów) i medycynie naturalnej (np. do płukania ust olejem).

Spis treści

1. Olej słonecznikowy rafinowany a nierafinowany
2. Olej słonecznikowy - niekorzystna proporcja kwasów omega-6 i omega-3
3. Olej słonecznikowy - bogactwo witaminy E
4. Olej słonecznikowy - skarbnica fitosteroli
5. Olej słonecznikowy - zastosowanie w kuchni. Czy nadaje się do smażenia?
6. Olej słonecznikowy - jak stosować?

Olej słonecznikowy rafinowany a nierafinowany

Olej słonecznikowy może być rafinowany (tłoczony na ciepło), czyli poddawany działaniu wysokiej temperatury i substancji chemicznych, lub nierafinowany (tłoczony na zimno), czyli uzyskiwany jedynie w wyniku obróbki mechanicznej. Oleje te różnią się pod względem zawartości substancji odżywczych. W olejach nierafinowanych jest ich znacznie więcej. Dotyczy to zwłaszcza beta-karotenu - żółtego barwnika. To dlatego olej słonecznikowy tłoczony na zimno ma barwę ciemnożółtą, a ten rafinowany - jasnożółtą. Poza tym olej słonecznikowy rafinowany charakteryzuje się słabo wyczuwalnym smakiem, a w przypadku oleju z nasion tłocznych na zimno ten smak jest znacznie wyraźniejszy. Inną różnicą jest zapach - olej słonecznikowy nierafinowany cechuje się dużo intensywniejszym zapachem niż olej poddany działaniu wysokiej temperatury.

Olej słonecznikowy - niekorzystna proporcja kwasów omega-6 i omega-3

Olej słonecznikowy charakteryzuje się sporą zawartością kwasów tłuszczowych z grupy omega-6 (55,9 proc.) i znikomą obecnością kwasów z rodziny omega-3 (0,5 proc.). Są to niekorzystne proporcje. Prawidłowy stosunek wielonienasyconych kwasów tłuszczowych - omega-3 i omega-6 - powinien wynosić 1:5 (n3:n6).

Już 1 łyżka oleju słonecznikowego pokrywa dzienne zapotrzebowanie na kwasy omega-6.

Zbyt duża ilość kwasów omega-6 w diecie nasila stany zapalne w organizmie i może doprowadzić do rozwoju wielu chorób - depresji czy chorób serca. Z tego powodu zaleca się ograniczyć spożycie oleju słonecznikowego lub zastąpić go innym, zdrowszym, np. olejem rzepakowym czy obfitującym w kwasy omega-3 olejem lnianym. Nie należy też łączyć oleju słonecznikowego z produktami bogatymi w kwasy omega-3, takimi jak tłuste ryby morskie, bo w ten sposób zakłócimy korzystne działanie omega-3.

Olej słonecznikowy - bogactwo witaminy E

Olej słonecznikowy na tle pozostałych olejów wyróżnia się największą zawartością witaminy E. W 100 g znajduje się aż 38,70 mg witaminy młodości i płodności.

Tylko nierafinowany olej rzepakowy jest bogaty w witaminy.

Pod względem jej zawartości olej słonecznikowy przewyższa nawet olej rzepakowy, który jest uznawany za najzdrowszy. W oleju rzepakowym jest niemalże dwa razy mniej, bo 18,90 mg, witaminy E. Tym samym plasuje się on na drugim miejscu w rankingu olejów bogatych w ten cenny związek. Na trzecim jest olej sojowy (10,50 mg/100 g).

Olej słonecznikowy - skarbnica fitosteroli

Tak jak pestki słonecznika, olej słonecznikowy jest jednym z najlepszych źródeł fitosteroli (325 mg/100 g). Wieloletnie badania dowodzą, że dieta bogata w te związki obniża poziom cholesterolu. Codzienne spożywanie fitosteroli zapobiega rozwojowi zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. Należy jednak pamiętać, że fitosterole mają pozytywny wpływ na zdrowie, gdy są spożywane w dawce nie większej niż 3 g dziennie. To kolejny argument za tym, aby nie przesadzać z ilością oleju słonecznikowego w diecie.

Olej słonecznikowy - zastosowanie w kuchni. Czy nadaje się do smażenia?

Olej słonecznikowy jest uważany za olej uniwersalny, jednak specjaliści nie radzą go używać do smażenia. Wszystko

Olej słonecznikowy zaleca się stosować na zimno, np. do sałatek, robienia majonezu.

z powodu dużej zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które są bardzo podatne na działanie wysokiej temperatury i pod jej wpływem szybko rozkładają się na niebezpieczne substancje (także te rakotwórcze). Temperatura, w której olej słonecznikowy zaczyna się rozkładać na szkodliwe związki, jest niska i wynosi 100 st. C (specjaliści określają to jako niski punkt dymienia). Do tej grupy olejów zalicza się także olej sojowy, olej kukurydziany, olej z pestek winogron, olej sezamowy, olej z pestek dyni.

Najbardziej odporne na wysoką temperaturę są kwasy tłuszczowe nasycone, jednak ze względu na ich szkodliwy wpływ na zdrowie lepiej wyeliminować je z diety. Na drugim miejscu znajdują się kwasy tłuszczowe jednonienasycone i to właśnie olejów z przewagą tych kwasów tłuszczowych zaleca się używać do smażenia. Są to np. olej rzepakowy oraz oliwa z oliwek. Należy pamiętać, że do smażenia nie powinno się wykorzystywać olejów tłoczonych na zimno, lecz te rafinowane (mają wyższy punkt dymienia).

Polecamy

Autor: Time S.A

Zbilansowana dieta to klucz do zdrowia i lepszego samopoczucia. Skorzystaj z JeszCoLubisz, innowacyjnego systemu dietetycznego online Poradnika Zdrowie. Wybieraj spośród tysięcy przepisów na zdrowe i smaczne dania z wykorzystaniem dobrodziejstw natury. Ciesz się indywidualnie dobranym menu, stałym kontaktem z dietetykiem i wieloma innymi funkcjonalnościami już dziś!

Dowiedz się więcej

Olej słonecznikowy - jak stosować?

Źródło: x-news/Dzień Dobry TVN

Monika Majewska