Woda wodzie nierówna. Co warto wiedzieć o wodzie mineralnej i jak wybrać najlepszą?

Woda mineralna - spotykasz ją czasem na półkach, robiąc zakupy. Czy tak naprawdę wiesz, jaka jest różnica między wodą mineralną a wodą źródlaną? A dobra woda mineralna - jaki powinna mieć skład ? Jak wybrać odpowiednią dla siebie? Czy można podawać wodę mineralną dzieciom? I co wynika z informacji podanych na etykiecie wody?

Spis treści

1. Woda mineralna - woda źródlana dobra do picia i nie tylko...
2. Woda mineralna - zawartość biopierwiastków
3. Woda mineralna - wodorowęglany w wodzie
4. Woda mineralna - siarczany w wodzie
5. Woda mineralna - dwutlenek węgla w wodzie
6. Woda mineralna - dla kogo woda gazowana?
7. Woda mineralna - ważne informacje na etykiecie
8. Wody pitne produkowane w Polsce
9. Wody mineralne - na co pomagają

"Woda mineralna" tak potocznie, choć nieprecyzyjnie, mówi się o naturalnych wodach ze źródeł podziemnych. Ale nie każda woda sprzedawana w butelce jest wodą mineralną. I nie wszystkie wody mineralne nadają się do powszechnego spożycia. 

Nie wolno przesadzać z piciem wód wysoko zmineralizowanych. Codzienne ich dostarczanie może spowodować niebezpieczną kumulację biopierwiastków w organizmie i doprowadzić np. do kamicy nerkowej. Poza tym wody te zawierają zwykle znaczne ilości chlorku sodu - soli, która powoduje wzrost ciśnienia krwi i obrzęki (zatrzymuje wodę w organizmie).

Dlatego też z dobrodziejstwa wód mineralnych powinniśmy korzystać rozważnie. Jeśli mineralizacja wynosi ponad 1500 mg/l, wodę możemy pić od czasu do czasu, najlepiej w uzasadnionych przypadkach, np. by uzupełnić ubytek pierwiastków, gdy się obficie pocimy. Można ją też polecać przy zatwardzeniach, ponieważ pobudza wydzielanie soków trawiennych i przyspiesza ruchy robaczkowe. Nie dawajmy takiej wody dzieciom. Nie wolno z niej przygotowywać pokarmu dla niemowląt, bo mieszanki mleczne zawierają już optymalne ilości składników mineralnych. Nie używajmy jej też do gotowania, bo wytrąca się z niej dużo kamienia.

Sprawdź też: Czy woda w kranie jest zdrowa?

Woda mineralna - woda źródlana dobra do picia i nie tylko...

Najbardziej uniwersalne są naturalne wody źródlane, nisko zmineralizowane. Mogą je pić bez ograniczeń ludzie w każdym wieku, zdrowi i chorzy, kobiety w ciąży, a zwłaszcza matki karmiące, które potrzebują wyjątkowo dużo płynów.

Wody źródlane można stosować do gotowania kaszek, przecierów, zup dla dzieci, przyrządzania naparów ziołowych, a także zimnych i gorących napojów. Jeśli wiemy, że woda wodociągowa jest niskiej jakości, wykorzystujmy źródlaną do gotowania potraw, a nawet mycia. Powinniśmy jej używać zawsze, gdy nie jesteśmy pewni mikrobiologicznej czystości wody z kranu - do picia, mycia zębów, mycia owoców i warzyw oraz do robienia kostek lodu.

Woda mineralna - zawartość biopierwiastków

Woda pitna może wpływać na zawartość biopierwiastków w organizmie człowieka. Występują w niej w formie zjonizowanej, łatwo przyswajalnej. Wśród nich są kationy (wapniowe, magnezowe, sodowe, potasowe, strontowe, żalazawe) i aniony (wodorowęglanowe, siarczanowe, fluorkowe, chlorkowe, jodkowe) oraz dwutlenek węgla. Najważniejsze z nich to jony wapnia i magnezu, ze względu na ich znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, a przy tym znaczne niedobory w diecie. 

Wody pitne zaspokajają od kilku do kilkudziesięciu procent dziennego zapotrzebowania na wapń (8-24 proc.) i magnez (4-20 proc.), odgrywają więc ważną rolę w profilaktyce wielu chorób, m.in. serca. Rozpuszczone w wodzie minerały regulują przebieg wielu procesów w organizmie: cały metabolizm, gospodarkę wodną i hormonalną, a także redukują toksyczność metali ciężkich (ołowiu, manganu). Ale - uwaga! Ich nadmiar jest zgubny, np. zbyt dużo wapnia, cynku, manganu, żelaza może blokować wchłanianie innych pierwiastków.

Woda mineralna - wodorowęglany w wodzie

Wody o zawartości wodorowęglanów powyżej 600 mg/l określa się jako wody alkaliczne. Są szczególnie polecane osobom ze skłonnością do nadkwasoty. Neutralizują sok żołądkowy i działają przeciwzapalnie. Sprzyjają trawieniu, ponieważ jelita potrzebują środowiska zasadowego. Są również korzystne w początkowych stadiach cukrzycy - obniżają poziom cukru we krwi i moczu, zmniejszają produkcję acetonu, wpływają korzystnie na wydzielanie insuliny.

Woda mineralna - siarczany w wodzie

Wody o dużej zawartości siarczanów (250-650 mg/l) zaleca się przy skłonnościach do zaparć i niestrawności, ponieważ stymulują funkcje wydzielnicze wątroby i przyspieszają perystaltykę jelit. Powinny być spożywane systematycznie przed posiłkami. W dużych dawkach mogą działać przeczyszczająco.

Woda mineralna - dwutlenek węgla w wodzie

Dwutlenek węgla, który jest naturalnym składnikiem wody, wpływa korzystnie na jej skład chemiczny i kwasowość. Etykieta mówi o naturalnej zawartości (lub naturalnym) CO₂.

Wody naturalnie gazowane często odgazowuje się ze względów technologicznych - bo ciśnienie mogłoby uszkodzić linię produkcyjną; wygodniej jest więc najpierw gaz usunąć, a potem dodać go do wody. Wówczas etykieta informuje, że wodę "wzbogacono" lub "wysycono gazem ze źródła", "nasycono CO₂ naturalnego pochodzenia", "naturalnie wysycono CO₂". Ale nie dotyczy to wód leczniczych, które powinny zachować skład całkowicie naturalny. Gaz może być też wtłaczany do wody z innego źródła niż złoże podziemne. Musi się nadawać do celów spożywczych. Opis wskazuje, że woda została "nasycona CO₂". Nasycenie może być:

• niskie, do 1500 mg/l,
• średnie, 1500-4000 mg/l,
• wysokie, ponad 4000 mg/l.

Woda mineralna - dla kogo woda gazowana?

Dwutlenek węgla ma działanie bakteriostatyczne i konserwujące - przedłuża trwałość wody. Daje kwaskowy smak, który orzeźwia. Dzięki CO₂ nawet wody mdłe, np. o dużej zawartości wodorowęglanów, lepiej smakują. Ułatwia on trawienie, bo drażniąc błonę śluzową żołądka, wzmaga wydzielanie soków.

Jednorazowe spożycie większej ilości wody z gazem przyspiesza przesuwanie się treści pokarmowej w jelitach. Mechaniczny ucisk na ściany żołądka i jelit powoduje przekrwienie, co sprzyja przyswajaniu pokarmu. Obecność dwutlenku węgla jest więc korzystna od czasu do czasu, zwłaszcza po zbyt obfitym posiłku, a także dla osób z niedokwasotą. Może jednak zaostrzać objawy nadkwasoty i choroby wrzodowej. Wody silnie nasycone CO₂ są także niewskazane dla osób z niewydolnością układu krążenia i niewydolnością układu oddechowego oraz dla małych dzieci.

Woda mineralna - ważne informacje na etykiecie

Producent jest zobowiązany podać miejsce wydobycia wody oraz swoje dane z adresem i numerem telefonu. Powołuje się także na zgodność z polskimi, a nawet międzynarodowymi normami oraz na uzyskane rekomendacje instytutów naukowych lub medycznych.

Oceny złoża i jego przydatności do produkcji wody butelkowanej dokonuje Państwowy Zakład Higieny. Informację o tym podaje się na etykiecie, gdzie producent wylicza wszystkie składniki mineralne (kationy i aniony) i podaje ich sumę, czyli mineralizację ogólną. Niska wynosi poniżej 500 mg/l, średnia - od 500 do 1500 mg/l, wysoka - powyżej 1500 mg/l.

Prócz tego opis zawiera różne dodatkowe cechy wody lub wymienia procesy, jakim ją poddano, na przykład:

• Szczawa - to bardzo cenna i smaczna woda z naturalną zawartością dwutlenku węgla (kwasu węglowego), szczypiąca w język.
• Niskosodowa - woda o niskiej zawartości sodu, nie więcej niż 20 mg/l. Informacja ważna dla osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze i obrzęki.
• Hipoosmotyczna - woda o stężeniu minerałów (głównie sodu) niższym niż w płynach ustrojowych, czyli nisko zmineralizowana. Im to stężenie jest niższe, tym woda szybciej się wchłania.
• Dekantacja - oddzielenie osadu od części klarownej. Dopuszczalne przy produkcji wód mineralnych, z wyjątkiem leczniczych; etykiety wód leczniczych zwykle zawierają informację "osad jest zjawiskiem naturalnym".

Wody pitne produkowane w Polsce

• Naturalne wody mineralne - pochodzą z jednego złoża, mają stały i stabilny skład. Muszą zawierać:* przynajmniej 1000 mg/l wszystkich składników mineralnych * lub co najmniej 250 mg/l CO₂ pochodzenia naturalnego * lub nie więcej niż 20 mg/l sodu. Co najmniej jeden składnik mineralny (wapń, magnez, sód, żelazo, chlorki, siarczany czy wodorowęglany) powinien w istotnym stopniu uzupełniać niedobór tego składnika.
• Wody mineralne lecznicze (wg PN - Z-11001-1) - to szczególna kategoria wód mineralnych. Nie mogą być uzdatniane. Co najmniej jeden swoisty składnik powinien działać leczniczo lub profilaktycznie. Można je pić systematycznie tylko po konsultacji z lekarzem. Nie wolno ich dawać dzieciom ani osobom cierpiącym na nadciśnienie tętnicze lub choroby nerek.
• Naturalne wody źródlane stanowią około 75 proc. wszystkich wód pitnych. W porównaniu z mineralnymi pochodzą z płytszych warstw wodonośnych. Niewielki stopień mineralizacji (do 1000 mg/l, najczęściej 150-500 mg/l) sprawia, że są dla wszystkich, bez ograniczeń, mogą być dawane małym dzieciom, a także stosowane w kuchni do przyrządzania posiłków.
• Wody stołowe - to mieszanina o modyfikowanym składzie, dlatego nie przysługuje im określenie "naturalne". Są produkowane z naturalnych wód źródlanych, do których dodaje się wody bogate w minerały lub wzbogaca je samymi solami mineralnymi zgodnie z recepturą, by uzyskać właściwości zbliżone do naturalnej wody mineralnej.

Wody mineralne - na co pomagają

*Pić po konsultacji z lekarzem