Dieta skandynawska (nordycka). Prosta, zdrowa, obniża cholesterol
Dieta skandynawska, znana także jako dieta nordycka lub północna, to sposób żywienia Duńczyków, Norwegów i Szwedów. Opiera się na lokalnych produktach i tradycyjnym sposobie ich przyrządzania, ale zawiera też elementy nowoczesności. Dieta skandynawska zaczęła zyskiwać popularność, gdy środowiska naukowe dowiodły, że ma ona działanie prozdrowotne – podobnie jak dieta śródziemnomorska.
Spis treści
- Co można jeść w diecie skandynawskiej?
- Odmiany diety skandynawskiej
- Dieta skandynawska w badaniach naukowych
Co można jeść w diecie skandynawskiej?
Podstawą żywienia w diecie skandynawskiej jest ciemne pieczywo z razowej mąki bardzo bogate w błonnik, które przypomina pumpernikiel. W Danii nazywane jest smorrebrod, a w Szwecji vollkornbrot. Jeśli chodzi o mięso, to Skandynawowie, jako jedna z niewielu nacji w Europie, jedzą bardzo małe ilości drobiu. Zdecydowanie częściej wybierają dziczyznę. Lasy, dziewicza przyroda i nieduża gęstość zaludnienia powodują, że Skandynawowie mogą cieszyć się tym szlachetnym mięsem – dużo mniej tłustym i kalorycznym niż wieprzowina.
Oprócz mięs istotną rolę w diecie nordyckiej zajmują ryby – głównie tłuste ryby morskie bogate w bardzo zdrowe kwasy tłuszczowe omega-3, które wpływają korzystnie na profil lipidowy i zmniejszają ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego. Ryby są również dobrym źródłem witaminy D, jodu i selenu. Niedobory witaminy D są powszechne wśród społeczeństw północnych (również Polski) szczególnie jesienią i zimą, gdy ilość światła słonecznego jest niewielka. W diecie skandynawskiej tłuszcze zwierzęce zastępuje się roślinnymi, głównie olejem rzepakowym, używa się też niskotłuszczowych produktów mlecznych.
Bardzo ważną rolę w diecie skandynawskiej spełniają też nasiona roślin strączkowych, warzywa i owoce. Spożywanie niedużych porcji mięsa sprzyja częstszemu włączaniu do posiłków nasion roślin strączkowych. Warzywa również pojawiają się w diecie nordyckiej często. Ze względu na niezbyt przyjazny klimat są to głównie warzywa korzeniowe, jak marchew i buraki, a także kapusta, brukselka i ogórki. Często stosuje się warzywa kiszone. W dużej ilości pojawiają się też ziemniaki. Z kolei owoce jagodowe – borówki i jeżyny dodaje się nie tylko do ciast i deserów, ale również do sosów oraz do mięs, głównie dziczyzny. Popularne są również owoce sezonowe: jabłka, gruszki i śliwki.
Nie tylko rodzaj produktów w diecie skandynawskiej, ale także ich pochodzenie ma wpływ na prozdrowotne działanie tego sposobu żywienia. W diecie nordyckiej zaleca się wykorzystanie produktów z dzikich, niezamieszkanych regionów, co powoduje, że rośliny nie są zanieczyszczone, a zwierzęta odżywiają się w naturalny dla nich sposób. To wszystko poprawia jakość żywności. Ponadto dieta to również styl życia. Dieta nordycka zakłada spożywanie posiłków w spokojnej, przyjaznej atmosferze, z należytą uwagą, bez przejadania się. Ważna jest też codzienna lekka aktywność fizyczna.
Odmiany diety skandynawskiej
Dieta nordycka to dieta trzech różnych narodowości: Duńczyków, Szwedów i Norwegów. Ich kuchnie czerpią z tej samej tradycji, widoczne są jednak regionalne różnice.
Duńczycy gotują najbardziej nowocześnie. Łączą tradycyjne smaki z przyprawami i produktami innych kuchni. Nadal jednak większość dań podaje się z ziemniakami, a wśród warzyw królują marynowane ogórki, kapusta i buraki. Pieczywo wykorzystywane jest bardzo często jako baza kanapek, np. z marynowaną wieprzowiną, czy pasztetem z wątróbek. Przysmakiem Duńczyków są solone, marynowane i wędzone śledzie, a także sylte – rodzaj galaretki mięsnej przygotowanej na bazie głowizny.
Szwedzi znani są przede wszystkim ze szwedzkiego stołu, a także z prostych, zdrowych dań. Na stołach królują ryby: śledzie, makrele i flądry. Śledzie przetwarzane są na różne sposoby. Kisi się je w kwasie mlekowym, zaprawia solą i cukrem, podaje w śmietanie lub musztardzie. Szwedzi sięgają chętnie po potrawy z raków i krewetek. Piją także bardzo dużo mleka.
Norwegia kojarzy się przede wszystkim z łososiem. Tradycyjną potrawą jest gravlax – łosoś marynowany w soli, cukrze i koperku. Łososia podaje się na surowo, wędzonego i marynowanego. Kontrowersje wzbudza rakfish – sfermentowany pstrąg wytwarzany według tradycyjnych metod. Dodatkiem do potraw najczęściej są ziemniaki podsmażane z dodatkiem cukru i marynowane warzywa.
Dieta skandynawska w badaniach naukowych
Propagatorem diety skandynawskiej jest profesor Arne Astrup z Uniwersytetu w Kopenhadze, który opracował zasady „Nowej Diety Skandynawskiej” na podstawie badań prowadzonych przez swój zespół w latach 2009-2013. Dowiódł on, że sposób odżywiania ludności zamieszkującej północne kraje wpływa pozytywnie na ich stan zdrowia. Skandynawowie należą do najzdrowszych nacji, a dodatkowo Szwedzi – do najdłużej żyjących. Średnia wieku w tym kraju sięga 80 lat.
Z badań opublikowanych przez Nordyckie Centrum Doskonalenia Żywności, Żywienia i Zdrowia (tzw. SysDiet) wynika, że dieta skandynawska pomaga redukować ryzyko chorób układu krążenia oraz cukrzycy typu 2. W badaniu wzięło udział 200 osób, które podzielono na dwie grupy. Jedna z nich stosowała dietę nordycką, druga – konwencjonalną. Doświadczenie trwało od 18 do 24 tygodni. U osób stosujących dietę nordycką zanotowano zmniejszenie poziomu złego cholesterolu LDL i wzrost dobrego HDL. Poprawiła się także wchłanialność witamin i składników mineralnych.
W 2010 roku w "Journal of Internal Medicine" opublikowano wyniki badania NORDIET, w którym oceniano wpływ diety skandynawskiej na czynniki ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego u osób z hipercholesterolemią. W badaniu wzięły udział kobiety i mężczyźni w wieku od 25 do 65 lat, z BMI 20-31 (od wagi prawidłowej do otyłości I stopnia). Uczestników podzielono na dwie grupy. Jedna zastosowała dietę skandynawską, druga została poproszona o odżywianie się w dotychczasowy sposób. Po 6 tygodniach stosowania diety skandynawskiej odnotowano zmniejszenie stężenia cholesterolu LDL, poziomu insuliny, obniżenie ciśnienia krwi i spadek masy ciała.
Na podstawie danych gromadzonych przez 12 lat opublikowano pracę, w której oceniono nawyki żywieniowe, wskaźniki antropometryczne (pomiar wzrostu i masy ciała, obwodu pasa i bioder) oraz styl życia około 57 000 Duńczyków. Oceniono zdrowotność diety poszczególnych osób na podstawie zawartości w niej produktów typowych dla diety skandynawskiej. Do produktów wykazujących działanie prozdrowotne zaliczono: chleb żytni, owsiankę, ryby, warzywa korzeniowe, kapustę, jabłka i gruszki.
Prozdrowotne działanie diety skandynawskiej to nie tylko domysły i moda, ale poświadczone badaniami fakty. Jej zalecenia wydają się przyjazne i stosunkowo proste do stosowania dla osób w naszym rejonie geograficznym, dlatego może ona być poważną konkurentką dla diety śródziemnomorskiej uważanej dotychczas za najzdrowszą dietę w Europie.
![Zmiany na ustach - krostki, grudki, pęcherzyki. 8 najczęstszych przyczyn [ZDJĘCIA]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-soBw-u4ou-qebe_zmiany-na-ustach-krostki-grudki-pecherzyki-8-najczestszych-przyczyn-zdjecia-320x213.jpg)
