Post jakościowy i post ilościowy. Czym się różnią i kiedy obowiązują?

Post ilościowy i jakościowy praktykują wierni w czasie Wielkiego Postu, ograniczając w ten sposób liczbę kalorii i jakość posiłków. Z kolei post ścisły obowiązuje dwa razy w roku - w Środę Popielcową oraz Wielki Piątek. Czym jest post jakościowy i ilościowy i kiedy obowiązuje? Co można wtedy jeść? A na czym polega post ścisły, kogo obowiązuje i jakie potrawy są dopuszczone? Oto, co mówią o tym przepisy kościelne.

Spis treści:

1. Post jakościowy: produkty dozwolone i zabronione
2. Post ilościowy: zasady
3. Post ścisły: zasady

Post jakościowy dotyczy tego, co jemy, post ilościowy - ile jemy. Gdy połączymy post jakościowy i post ilościowy - mamy post ścisły. Kiedy obowiązuje post ilościowy? Kiedy obowiązuje post jakościowy? Jakie są produkty zabronione, jakie dozwolone i jak dużo można zjeść?

Post jakościowy: produkty dozwolone i zabronione

Post jakościowy, nazywany też wstrzemięźliwością od pokarmów mięsnych, zakłada wyłączenie z diety mięsa i rosołu. Mięso w tym przypadku to wszystko to, co z natury swej, ze zwyczaju lub z powszechnego mniemania ludzi zalicza się do mięsa, w tym także krew, mózg, szpik kości, słoninę nietopioną oraz bulion i ekstrakty z mięsa. Rosół to każda woda, w której gotowane było mięso lub kości.

Post jakościowy zezwala na jedzenie:

• jaj
• nabiału
• rozmaitych przypraw (nawet z tłuszczu zwierzęcego) - tego wszystkiego, co się w małej ilości dodaje do głównej potrawy, by ją uczynić smaczniejszą. Dozwolone jest zatem używanie masła, łoju, sadła, smalcu, słoniny stopionej itp.; drobne kawałeczki mięsa (skwarki), pozostałe po przetopieniu, wolno spożyć razem z tłuszczem.
• ryb

Co do krewetek i innych owoców morza aktualny Kodeks Prawa Kanonicznego nie zmienił zapisów z 1917 r., w którym występuje kategoria zwierząt zimnokrwistych żyjących w wodzie, np. żaby, żółwie, ślimaki, itp., które można jeść, zachowując post jakościowy.

Co się tyczy spożywania mięsa ptaków wodnych, opinie autorów są podzielone; wobec tego należy stosować się do zwyczaju danego regionu.

Warto wiedzieć, że post jakościowy obowiązuje we wszystkie piątki roku z wyjątkiem uroczystości, czyli dni liturgicznych najwyższej rangi (np. w pierwszy piątek po Wielkanocy). Post dotyczy wszystkich, którzy ukończyli 14. rok życia. Z przestrzegania tego postu zwolnione są osoby chore oraz te, które nie mają możliwości wyboru pokarmu (m.in. w punktach zbiorowego żywienia)¹.

Kościół katolicki zachęca się do zachowania wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych także w Wigilię Narodzenia Pańskiego.

Post ilościowy: zasady

Post ilościowy pozwala na jednorazowy posiłek do sytości w ciągu dnia, nie zabraniając przy tym rannego i wieczornego posiłku, muszą one być jednak skromne. Post ilościowy obowiązuje w Środę Popielcową i w Wielki Piątek. Są do niego zobowiązani wszyscy wierni, którzy ukończyli 18. rok życia, a nie rozpoczęli jeszcze 60. roku życia.

Post ilościowy nie zabrania spożywania pokarmów mięsnych podczas posiłku do sytości. Natomiast przy posiłku rannym i wieczornym wolno jeść pokarmy mięsne tylko wtedy, jeżeli w jakiejś okolicy panuje taki zwyczaj. Do zachowania postu wystarcza ująć sobie jedną trzecią z tego, co się zwykle je na śniadanie i kolację.

Kto nie jest obowiązany do zachowania postu ilościowego (np. z powodu choroby, młodego wieku lub przekroczenia wieku) albo otrzymał od niego dyspensę (udziela jej proboszcz własny bądź miejsca poszczególnym wiernym, rodzinom lub grupom wiernych), może w dni wolne od postu jakościowego, np. w poniedziałki, wtorki, środy i czwartki Wielkiego Postu, spożywać mięso przy każdym posiłku.

Dyspensa

Zarówno od postu jakościowego, jak i ilościowego możliwa jest dyspensa. Dyspensa obowiązuje wiernych, którzy nie mają możliwości wyboru pokarmu. W tej sytuacji te osoby powinny zjeść to, co im zostanie podane. Dyspensy od wstrzemięźliwości od posiłków mięsnych może udzielić również proboszcz w pojedynczych przypadkach, jednak z wyjątkiem Środy Popielcowej i Wielkiego Piątku. Kto otrzymał dyspensę tylko od postu jakościowego zobowiązany jest do zachowania postu ilościowego. Natomiast osoby zwolnione tylko od postu ilościowego, muszą przestrzegać zasad postu jakościowego.

Post ścisły: zasady

Post ścisły obowiązuje w Kościele katolickim w Środę Popielcową i Wielki Piątek. To połączenie postu ilościowego z jakościowym. Polega więc na powstrzymaniu się od jedzenia mięsa (wyjątek stanowią ryby) i ograniczeniu ilościowym posiłków. Zakłada też jedzenie jednego posiłku do syta i dwóch mniejszych.

Jakie jedzenie można jeść podczas ścisłego postu? Wolno jeść ryby i owoce morza, żaby, ślimaki, kasze i zboża. Dozwolone są również warzywa, owoce i grzyby. Poleca się jedzenie lekkich dań jarskich, chudych zup i sałatek. Picie herbaty, kawy, soku nie łamie postu i także jest dopuszczone.

Obowiązuje osoby pełnoletnie do rozpoczęcia 60. roku życia. W Polsce zgodnie z wytycznymi Episkopatu Polski z 2014 r. post ścisły oznacza spożycie jednego posiłku do syta i dwóch niepełnych.