Prokrastynacja w odchudzaniu, czyli jak z „od jutra” zrobić silne narzędzie

Prokrastynacja, czyli inaczej zwlekanie, ma przeważnie negatywny wydźwięk. Utożsamiana jest z ciągłym odkładaniem ważnych rzeczy na później i zwlekaniem z realizacją nawet najważniejszych celów. Okazuje się jednak, że jeśli się postarasz, to prokrastynacja może stać się silnym narzędziem w walce ze zbędnymi kilogramami! Zobacz, jak wykorzystać zjawisko prokrastynacji tak, aby odnieść pozytywne efekty w odchudzaniu.

Spis treści

1. Co to jest prokrastynacja?
2. Czym jest odchudzanie?
3. Prokrastynacja- fokusowanie uwagi
4. Jak wykorzystać zjawisko prokrastynacji?

Co to jest prokrastynacja?

_{Prokrastynatorzy wszystkich krajów zjednoczmy się… od jutra.}

Prokrastynacja jako zjawisko naukowe została określona stosunkowo niedawno. Pierwszy raz została opisana w 1984 r. przez naukowców z Uniwersytetu Vermont pod kierownictwem Ugwueze Stelli jako odwlekanie przez studentów ważnych zadań, takich jak czytanie dokumentów ^[1].

Przeważnie prokrastynacja jest używana w kontekście istotnych czynności lub obowiązków, które należy wykonać. Często pojawia się wtedy określenie „muszę”, które z psychologicznego punktu widzenia od początku budzi zaprzeczenie i bunt. „Muszę” możemy rozumieć jako „nie chcę, lecz zostałem do czegoś zmuszony odgórną siłą”. Jest to wyjątkowo słaba technika motywacyjna. Skutkować może tym, że osoby zmuszane będą szukały sposobów, aby wykręcić się z narzuconych im obowiązków.

Tak więc przez pojęcie prokrastynacji możemy rozumieć celowe zwlekanie z podjęciem działań, pomimo świadomości pogorszenia się sytuacji wskutek odwlekania^[2].

Czym jest odchudzanie?

Odchudzanie polega na ograniczeniu spożycia kalorii tak, aby efektywnie zmniejszyć masę ciała do zalecanych norm, co wiąże się z uzyskaniem optymalnego stanu zdrowia. Proces ten polega na zmniejszeniu zawartości tkanki tłuszczowej poprzez ograniczenie ilości spożywanych pokarmów. W efekcie odchudzanie często prowadzi do ogólnej zmiany nawyków żywieniowych i stylu życia. W ujęciu psychologicznym prowadzi do poprawy samooceny, poczuciu atrakcyjności i wiary we własne możliwości ^[3].

Odchudzanie jest istotnym czynnikiem profilaktyki zdrowotnej, przeciwdziałając chorobom cywilizacyjnym, takim jak nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, insulinooporność, cukrzyca II typu, zawał mięśnia sercowego, wylew krwi do mózgu, choroby nerek, kamica żółciowa, zwyrodnieniowe zmiany kręgosłupa, zwyrodnienie stawów kolan i bioder.

Oprócz szeregu zalet istnieją również pewne wady odchudzania. Nadmierne odchudzanie może prowadzić do niedoborów żywieniowych, upośledzenia gospodarki hormonalnej czy zaburzeń odżywiania.

Lecz najczęściej występującą wadą odchudzania jest uczucie dyskomfortu związane ze zmęczeniem psychicznym ciągłym odmawianiem sobie dodatkowych kalorii lub ulubionych smakołyków. Utrzymujące się długotrwałe uczucie dyskomfortu może zniweczyć wcześniejsze wysiłki prowadzące do zaniechania kontynuacji diety.

Technikami stosowanymi w takich przypadkach są tak zwane „cheat meal”, czyli zaplanowane jednorazowe odstępstwa od diety. Na przykład raz w tygodniu można pozwolić sobie na ulubioną pizzę.

Inną metodą równie często stosowaną są okresy bez deficytu kalorii. Na dwa tygodnie diety przypada jeden tydzień o normalnej podaży kalorii. Dzięki czemu można zjeść trochę więcej i powraca utracony komfort psychiczny.

Jeszcze innym narzędziem stosowanym przez niektóre osoby jest sprawne wykorzystanie zjawiska prokrastynacji. Mechanizm ten stosowany jest często przy problemach bardziej natury psychodietetycznej.

Prokrastynacja - fokusowanie uwagi

Niefrasobliwie sformułowane cele mogą niepotrzebnie generować stres. Koncentracja naszej uwagi przemieszcza się stale pomiędzy bodźcami zewnętrznymi a wewnętrznymi. Wywieramy wpływ na otoczenie, aby dostosować je do naszych potrzeb, ale też dostosowujemy się do wymagań otoczenia.

Fokusowanie uwagi na jednym wymiarze zawęża znacznie odbieranie bodźców z otoczenia. Tendencja do skupiania się na jednym wymiarze powoduje, że przeceniamy zarówno dodatni wpływ zdarzeń pozytywnych, jak i ujemny wpływ zdarzeń negatywnych. Gdy na przykład zrezygnujemy ze słodyczy, może pojawić się uczucie niechęci i niepewności, ponieważ za bardzo zwracamy uwagę na fakt odmawiania sobie lubianych produktów, i tylko to staje się dla nas ważne.

Analogicznie, odmawiając sobie słodyczy, możemy sfokusować naszą uwagę tylko na poprawie zdrowia, redukcji wagi i sylwetki. Dzięki temu będą to już odczucia pozytywne. Wspierane dodatkowo przez… prokrastynację.

Jak wykorzystać zjawisko prokrastynacji?

Odwróćmy teraz sytuację. Wyobraź sobie, że nie chodzi o stertę dokumentów do wertowania, tylko np. o zapalenie papierosa, którego to nałogu chcesz się pozbyć. Jednak w praktyce myśl o papierosie krąży ci cały czas po głowie. Czy w takim wypadku nie sprawdzi się prokrastynowanie tej myśli? Odwlekanie na inną chwilę, inny dzień?

Odwlekając chwilę zapalenia papierosa, zyskujesz coraz większą kontrolę nad nałogiem. W jednym tygodniu może okazać się, że wypalisz 10 papierosów w trakcie rzucania. Jednak dzięki prokrastynowaniu chęci palenia w kolejnym tygodniu może być to już 5 sztuk, a w następnym jeden lub wcale.

Wiesz, że słodycze ci nie służa. Przerabiałeś to już wielokrotnie i doskonale zdajesz sobie sprawę, że na jednym ciasteczku nigdy się nie kończy. Sięgając po ciasteczko, czekoladę czy kawałek lekkiego jak piórko sernika, igrasz z ogniem.

Zbliżasz się niebezpiecznie do granicy, której nie chcesz przekraczać. Wiesz, że możesz polec, a przez to stracić zaufanie do siebie, a także wiarę we własne możliwości. W twojej głowie toczy się walka... Czujesz, że już niedługo na skroni pojawi się pierwsza kropla potu...

Sportowcy, mając wypracowane odpowiednie techniki samokontroli, świetnie radzą sobie również w życiu prywatnym i zawodowym.

Praca nad sobą polega na kontroli tego typu zachowań. Właśnie dlatego sportowcy świetnie radzą sobie również w życiu prywatnym i zawodowym. Mają wypracowane odpowiednie techniki samokontroli. Nie podejmą się wyzwania wiedząc, że tego dnia mogą przegrać walkę z samym sobą. Odłożą ten sparing na inny dzień, kiedy będą w pełni sił zarówno fizycznych jak i psychicznych.

Weź przykład z najlepszych. Nie podejmuj walki ze słodyczami dzisiaj, mając słabszy dzień. Zdając sobie sprawę, że na jednym się nie skończy. Odłóż to na jutro. Uwierz mi, że kompletnie nic się nie stanie. Do jutra nabierzesz więcej spokoju i dystansu. Prokrastynuj dzisiejszą chęć na słodycze. Podejmij ją jutro, a może… po jutrze? W tym wypadku odwlekanie jest twoim sprzymierzeńcem. Silnym narzędziem. Korzystaj z niego świadomie. Przyglądaj się, jak reagujesz na takie odwlekanie.

Miej świadomość, że przy każdym kolejnym wyzwaniu będzie odrobinę łatwiej. Nauka takiej „pozytywnej prokrastynacji” przyjdzie z czasem.

W praktyce takie techniki pozwalają zbudować i wypracować zdrowe nawyki. Wszak nie od razu Kraków zbudowano. Praca nad prawidłową wagą wymaga wielu małych kroków, powtarzanych codziennie, a mechanizm odwlekania stosowany w odpowiedni sposób z pewnością może być wyjątkowo silnym narzędziem.

Mikołaj Choroszyński