Pamięć mięśniowa (pamięć ciała, pamięć ruchowa) – na czym polega?

Pamięć ciała (inaczej mięśniowa, ruchowa) to kluczowy mechanizm decydujący o efektywności naszych treningów. Ćwicząc „uczymy” mięśnie powielać określone wzorce ruchu, dzięki czemu jesteśmy w stanie osiągać coraz lepsze wyniki sportowe. Co więcej, pamięć ciała pomaga w utrzymaniu szczupłej, kształtnej sylwetki nawet jeśli nie ćwiczymy przez wiele miesięcy. Dowiedz się, na czym polega mechanizm pamięci mięśniowej i jakie pełni funkcje.

Spis treści:

1. Pamięć mięśniowa – mechanizm działania
2. Pamięć mięśniowa a odchudzanie
3. Pamięć mięśniowa – jak wpływa na wyniki sportowe?
4. Pamięć mięśniowa - jak ją wykorzystać, by ćwiczyć efektywniej?

Pamięć ciała, zwana też mięśniową lub ruchową, to naturalny mechanizm adaptujący ciało do wykonywania określonych ruchów nieświadomie i bez udziału woli. W ten sposób organizm nie traci energii na analizę każdej wykonywanej czynności, lecz pracuje niejako w trybie automatycznym, a co za tym idzie – funkcjonuje szybciej i wydajniej.

Zjawisko pamięci mięśniowej dotyczy zarówno codziennych czynności, takich jak np. pisanie na klawiaturze bez patrzenia, prowadzenie auta, obsługa rozmaitych urządzeń, jak i aktywności sportowej. To dzięki pamięci ciała osoba, która raz nauczyła się jeździć na rowerze, do końca życia nie zapomni jak wykonywać tę czynność nawet po wielu latach przerwy.

Jaki jest mechanizm pamięci mięśniowej i jak ćwiczyć, aby w pełni wykorzystać jej potencjał?

Pamięć mięśniowa – mechanizm działania

Pamięć mięśniowa ze sportowego punktu widzenia daje dwie podstawowe korzyści:

• uczy wzorców ruchowych, które pozostają z nami już do końca życia, dzięki czemu wracając do treningów nawet po kilkuletniej przerwie będziemy szybciej czynić postępy (innymi słowy – dużo mniej czasu zajmie nam powrót do takiej samej, a nawet lepszej formy niż przed przerwą);
• zwiększa liczbę jąder komórkowych w komórkach mięśniowych, przez co z treningu na trening szybciej budujemy masę mięśniową.

Jak przebiega nauka wzorców ruchowych? Każdy ruch aktywuje receptory mięśniowe zwane proprioceptorami, które wysyłają sygnał do ośrodkowego układu nerwowego, mówiący o aktualnym położeniu ciała, napięciu poszczególnych mięśni i kolejności w jakiej pracują. Mózg zapamiętuje całą sekwencję tych sygnałów łącząc ją z określonym ruchem. Dzięki temu wykonując jakieś ćwiczenie drugi, trzeci, czwarty i kolejny raz z rzędu robimy to coraz sprawniej, szybciej i efektywniej.

Z kolei wzrost jąder komórkowych fachowo nazywa się hiperplazją i polega na tym, że pod wpływem wysiłku zwiększa się liczba dodatkowych jąder w komórce mięśniowej. Raz powstałe jądro już nigdy nie ulega degradacji, nawet po całkowitym zaprzestaniu ćwiczeń. Choć bez treningów muskulatura znika, potencjał objętościowy mięśni pozostaje taki sam. Dlatego ktoś, kto w młodości dużo trenował, po latach szybciej zbuduje masę mięśniową niż osoba zupełnie początkująca.

Czytaj też:

• Z czego zbudowane są mięśnie i co wpływa na ich rozrost?
• Ruch koncentryczny, ekscentryczny i izometryczny – fazy ruchu mięśni i ich znaczenie w treningu

Pamięć mięśniowa a odchudzanie

Pamięć mięśniowa ma też ogromne znaczenie dla procesu odchudzania i może być istotnym czynnikiem zapobiegającym efektowi jo-jo. W jaki sposób? Każdy z nas ma zapisany w swoim kodzie genetycznym stały poziom komórek mięśniowych i tłuszczowych. Ćwicząc i chudnąc zmieniamy proporcje między tymi dwoma rodzajami komórek, ale jednocześnie organizm stale dąży do przywrócenia stanu wyjściowego.

Mechanizm ten w dużej mierze odpowiada za efekt jo-jo i tłumaczy, dlaczego osoba, która przez kilka miesięcy intensywnie trenowała i trzymała się diety, po zaprzestaniu ćwiczeń i powrocie do normalnego żywienia zalewa się tłuszczem – w ten sposób organizm „broni się” przed zmianami.

Ale jest też pozytywna wiadomość. Poprzez wysiłek fizyczny można na stałe zmienić proporcje między komórkami tłuszczowymi i mięśniowymi. Jest tylko jeden warunek: trzeba regularnie ćwiczyć przez co najmniej 9 miesięcy.

Dopiero po tym czasie organizm dostaje sygnał, że osiągnięta forma jest tą docelową i należy do niej dążyć bez względu na dawkę wysiłku fizycznego i sposób odżywiania. Wniosek? Osoby odchudzające się nie powinny rezygnować ze sportu gdy tylko zrzucą upragnioną liczbę kilogramów, lecz kontynuować wysiłek do 9 miesięcy. Co więcej – musi to być wysiłek na tym samym poziomie intensywności co podczas odchudzania. Dopiero taki schemat postępowania gwarantuje stały efekt i nie naraża w przyszłości na niespodziewane skoki wagi.

Czytaj także: Białko serwatkowe: rodzaje, efekty, dawkowanie

Pamięć mięśniowa – jak wpływa na wyniki sportowe?

Wiadomo już, że pamięć ciała pozwala na szybszy powrót do formy po długiej przerwie od treningów i pomaga w utrzymaniu stałej wagi. Ale zjawisko to odgrywa też ogromną rolę w sporcie zawodowym. Kiedy sportowiec ponosi porażkę, często mówi się, że nie oczyścił umysłu, nie umiał skupić się na grze albo przeniósł swoje problemy na boisko zamiast zostawić je za sobą. Natłok myśli rozkojarzył go, a przez to zaburzył automatyzm ruchów, który jest możliwy właśnie dzięki dobrze wypracowanej pamięci mięśniowej.

Jak podkreślają psychologowie sportowi, nierefleksyjne, automatyczne ruchy są dużo efektywniejsze niż działania, nad którymi zbyt mocno się skupiamy i które analizujemy. Dlatego jeśli chcemy szybciej biegać, podnosić większe ciężary czy robić więcej brzuszków, idźmy za przykładem profesjonalnych sportowców i na czas treningu wyłączajmy zbyt analityczne myślenie.

Czytaj też:

• Zerwanie mięśnia: przyczyny i objawy. Jak wygląda leczenie zerwanego mięśnia?
• Trening na mięśnie brzucha dla mężczyzn - A6W i ABS [zasady i plany treningowe]

Wypróbuj najlepsze ćwiczenia na masę mięśniową:

• Najlepsze ćwiczenia na biceps
• 9 ćwiczeń na klatkę piersiową
• Ćwiczenia na barki z hantlami
• Trening nóg - ćwiczenia w domu i na siłowni
• Ćwiczenia na sześciopak w 30 dni
• Trening na masę - 3-dniowy plan i rady dla początkujących