Co dzieje się z twoimi hormonami kiedy jesz brokuły? Korzyści nie tylko dla kobiet

Zaburzenia hormonalne dotykają dziś milionów osób i to zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Styl życia, dieta, stres i czynniki środowiskowe wpływają na funkcjonowanie układu hormonalnego. Pojawia się przewlekłe zmęczenie, bezsenność, trądzik, wahania nastroju i inne dolegliwości. Warto zwrócić uwagę na dietę, a w szczególności na brokuły.

• Brokuły zawierają bioaktywne związki (sulforafan, indol-3-karbinol), które wspierają równowagę hormonalną poprzez detoksykację estrogenów i redukcję stanu zapalnego.
• Spożycie brokułów wpływa korzystnie na metabolizm estrogenu, może wspierać poziom testosteronu, obniżać kortyzol i poprawiać wrażliwość insulinową.
• Z działania brokułów hormonalnie korzystają szczególnie kobiety z dominacją estrogenową, osoby z PCOS, mężczyźni z otyłością oraz osoby narażone na ksenoestrogeny.
• W badaniach nie stwierdzono negatywnego wpływu umiarkowanego spożycia brokułów na tarczycę – wręcz przeciwnie, warzywo to może wspomagać pracę całego układu hormonalnego.

Brokuły to nie tylko źródło witamin i błonnika. Dzięki obecności sulforafanu, indol-3-karbinolu oraz glukozynolanów, wpływają one bezpośrednio na metabolizm hormonów, a zwłaszcza estrogenów i androgenów. Wspierają także pracę wątroby, tarczycy i nadnerczy. Opierając się na badaniach naukowych, sprawdzimy, jak brokuły wspierają zdrowie hormonalne oraz które hormony regulują i kto czerpie z ich działania największe korzyści.

Brokuły i gospodarka hormonalna – wartości odżywcze i ich wpływ na układ hormonalny

Brokuły to warzywa krzyżowe znane nie tylko ze swojego działania przeciwnowotworowego, ale również z istotnego wpływu na gospodarkę hormonalną. Kluczową rolę w tym procesie odgrywają związki siarkowe, w tym glukozynolany, a szczególnie ich metabolity takie jak indol-3-karbinol (I3C) i sulforafan (SFN). To właśnie one odpowiadają za wiele mechanizmów wspierających równowagę hormonalną.

Zgodnie z artykułem opublikowanym w czasopiśmie Applied Sciences, brokuły są źródłem sulforafanu, który wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne i modulujące ekspresję genów związanych z detoksykacją. Sulforafan aktywuje szlak sygnałowy Nrf2, co prowadzi do ekspresji enzymów odpowiedzialnych za neutralizację reaktywnych form tlenu i obniżenie stanu zapalnego. Oba te czynniki są kluczowe dla utrzymania homeostazy hormonalnej.

W innym badaniu autorzy wykazali, że sulforafan wpływa na ekspresję enzymów wątrobowych uczestniczących w metabolizmie hormonów steroidowych, w tym estrogenów. Proces ten polega m.in. na indukowaniu aktywności cytochromów P450, które odpowiadają za hydroksylację estradiolu, ułatwiając jego wydalanie.

Co więcej, I3C, będący metabolitem glukobrassicyny, wykazuje działanie antyestrogenowe, przyspieszając metabolizm estrogenu do mniej aktywnych form (jak 2-hydroksyestron), ograniczając jednocześnie produkcję jego bardziej mitogennych form (jak 16α-hydroksyestron). 

W skrócie, mechanizmy działania brokułów na układ hormonalny obejmują:

• aktywację enzymów detoksykacyjnych fazy II,
• regulację szlaków oksydacyjnych i zapalnych (Nrf2, NF-κB),
• wpływ na ekspresję genów metabolizujących hormony płciowe,
• wspieranie równowagi estrogenowej.

Te działania sprawiają, że brokuły nie są jedynie warzywem dietetycznym, a staję się również naturalnym modulatorem hormonalnym.

Jak brokuły wpływają na hormony? Korzyści również dla mężczyzn

Badania cytowane w Scientific Reports oraz Therapeutic Advances in Endocrinology and Metabolism  jednoznacznie wskazują, że brokuły mają wpływ na wiele hormonów, zarówno płciowych, jak i metabolicznych. Poniżej opisujemy wpływ na poszczególne z nich.

• Estrogen

Najlepiej udokumentowany jest wpływ sulforafanu i indol-3-karbinolu na metabolizm estrogenów. W badaniu autorzy wykazali, że sulforafan wpływa na profil metabolitów estrogenowych poprzez regulację enzymów CYP1A1 i CYP1B1. Efektem jest przesunięcie metabolizmu w stronę 2-hydroksylacji, co obniża ryzyko rozwoju nowotworów estrogenozależnych.

• Testosteron

Wpływ brokułów na testosteron jest bardziej pośredni, ale istotny. Badania na myszach wykazały, że podawanie sulforafan samcom z otyłością skutkowało:

- wzrostem poziomu wolnego testosteronu,

- spadkiem stężenia estradiolu,

- poprawą parametrów nasienia.

Zjawisko to przypisuje się zarówno wpływowi przeciwzapalnemu sulforafan, jak i jego działaniu antyaromatazowemu ograniczającemu konwersję testosteronu do estrogenu.

• Kortyzol i oś HPA

Zarówno publikacja w Applied Sciences, jak i analiza podkreślają zdolność sulforafanu do redukcji aktywności NF-κB, głównego szlaku aktywującego odpowiedź zapalną. Obniżenie przewlekłego stanu zapalnego prowadzi do regulacji osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA), co stabilizuje wydzielanie kortyzolu, czyli hormonu stresu.

• Hormony tarczycy

Z kolei inne badania odnoszą się do kwestii goitrogenów w brokułach, czyli związków potencjalnie hamujących wchłanianie jodu. Jednak autorzy wskazują, że w normalnych ilościach dietetycznych brokuły nie wpływają negatywnie na tarczycę u osób zdrowych. Efekt przeciwtarczycowy występuje jedynie przy bardzo dużym spożyciu surowych warzyw krzyżowych i niedoborze jodu.

Wnioski z badań są spójne: brokuły oddziałują na wiele hormonów, w szczególności modulując estrogen i testosteron oraz regulując stres i gospodarkę glukozową, co czyni je warzywem funkcjonalnym o wyraźnym działaniu endokrynnym.

Kto czerpie największe korzyści hormonalne ze spożywania brokułów

Na podstawie badań zawartych można wyodrębnić grupy osób, które odnoszą największe korzyści ze spożycia brokułów w kontekście gospodarki hormonalnej. A mianowicie:

• Kobiety z zaburzeniami estrogenowymi

W pracy opublikowanej na łamach Frontiers in Nutrition, wskazano, że metabolity glukozynolanów wspierają detoksykację estrogenów. Jest to szczególnie korzystne dla kobiet z:

- dominacją estrogenową (PMS, mastopatia, bóle miesiączkowe),

- endometriozą,

- zespołem policystycznych jajników (PCOS),

- objawami menopauzy.

I3C i SFN regulują metabolizm estrogenów w kierunku ich mniej aktywnych form, co może zmniejszyć ryzyko nowotworów piersi oraz poprawić komfort hormonalny kobiet.

• Mężczyźni z otyłością i niskim testosteronem

Badania z Therapeutic Advances in Endocrinology pokazują, że sulforafan przeciwdziała hipogonadyzmowi wtórnemu związanemu z otyłością. W modelu zwierzęcym stwierdzono poprawę poziomu testosteronu i parametrów nasienia przy jednoczesnym obniżeniu markerów stanu zapalnego.

• Osoby z przewlekłym stresem i problemami metabolicznymi

Sulforafan poprzez regulację Nrf2 i hamowanie NF-κB zmniejsza stres oksydacyjny i zapalny, co stabilizuje pracę osi podwzgórze-przysadka-nadnercza oraz poprawia wrażliwość insulinową. Osoby cierpiące na przewlekłe zmęczenie, bezsenność, insulinooporność lub stan przedcukrzycowy mogą odczuć poprawę samopoczucia i stabilizację rytmu hormonalnego.

• Osoby narażone na działanie ksenoestrogenów

Wspomniana w publikacjach aktywność detoksykacyjna enzymów wątrobowych ułatwia eliminację ksenoestrogenów, czyli syntetycznych związków obecnych m.in. w plastiku, pestycydach i kosmetykach. Regularne spożycie brokułów może wspierać detoksykację tych substancji i przeciwdziałać ich wpływowi na organizm.

Magdalena Siraga