Kofeina nie tylko pobudza! Zaskakujące właściwości kofeiny. Lubisz kawę? Przeczytaj!

Kofeina jest najpopularniejszą naturalną substancją pobudzającą. Występuje nie tylko w ziarnach kawy, kakaowca, owocach guarany, liściach herbaty i ostrokrzewu paragwajskiego (yerba mate), ale też w kilkudziesięciu innych roślinach. Aby poprawić koncentrację i odzyskać siły, częściej sięgamy po kawę, herbatę i napoje energetyzujące. Warto dokładniej poznać ich właściwości, by wiedzieć, kiedy i w jakich ilościach najlepiej służą organizmowi.

Spis treści

1. Kofeina: właściwości
2. Kofeina a choroby serca
3. Kofeina a niedobory składników odżywczych
4. Kofeina a ciąża
5. Kofeina: średnia zawartość w wybranych produktach
6. Kofeina: objawy zatrucia
7. Kofeina: zastosowanie w kosmetyce

Kofeina to substancja występująca m.in. w ziarnach kawy (ok. 1–2,8 proc.), liściach herbaty (gdzie nazywa się teina; ok. 2–3,5 proc.), orzeszkach cola (do 3,5 proc.), ziarnie kakaowca i guaranie. Działanie kofeiny polega na tym, że pobudza ośrodkowy układ nerwowy, wpływając na wzrost koncentracji, refleksu i poprawę nastroju. Ponadto kofeina przyśpiesza czynność serca, zwiększa siłę jego skurczu i podwyższa tempo przemiany materii. Zwęża też naczynia mózgowe, dzięki czemu pomaga w łagodzeniu migreny. Jakie jeszcze właściwości ma kofeina?

Kofeina: właściwości

Kofeina pobudza, poprawia pamięć i koncentrację

Kofeina ma właściwości pobudzające przez działanie na korę mózgową. Powoduje lepsze skupienie uwagi, wydłuża czas koncentracji, zmniejsza zmęczenie i senność. Niektóre badania wskazują, że poprawia logiczne myślenie i pamięć. To jednak efekt krótkotrwały i wraz z wydalaniem kofeiny z organizmu ginie. Średni okres półtrwania tego związku w organizmie wynosi 4 godziny (każdy ma inną wrażliwość na kofeinę - szybciej metabolizuje się np. u palaczy).

Najwyższe stężenie kofeiny we krwi występuje po 40–60 minutach od spożycia. To właśnie dlatego pobudzające działanie kawy czy herbaty pojawia się z opóźnieniem.

Kofeina na potencję

Jeżeli problemy seksualne, takie jak obniżone libido, wynikają właśnie z przemęczenia, wówczas surowce zawierające kofeinę mogą okazać się pomocne. Dowiedli tego m.in. naukowcy z Uniwersytetu w Teksasie. Z ich badań wynika, że mężczyźni, którzy spożywają dziennie od 85 do 170 mg kofeiny (tj. 1-2 filiżanki kawy), są o 42 proc. mniej narażeni na ryzyko wystąpienia zaburzeń erekcji niż mężczyźni, którzy dziennie przyjmują jedynie 0-7 mg kofeiny.

Kofeina na zdrowie

Kofeina to związek stosowany w lekach przeciwbólowych, bo łagodzi ból i napięcie, wpływa też na uwalnianie dopaminy – hormonu odpowiedzialnego za uczucie zadowolenia. Ponadto kofeina może obniżać histaminę w organizmie (związek odpowiadający za reakcje alergiczne). Jest też wykorzystywana w leczeniu astmy oskrzelowej, bo rozszerza oskrzela. Coraz więcej jest doniesień naukowych, że spożycie kawy może zmniejszać ryzyko cukrzycy typu 2 i niektórych nowotworów, ale nie zostało to jeszcze udowodnione.

Kofeina a choroby serca

Choć wiadomo, że kofeina podnosi ciśnienie krwi, to jednak po dłuższych badaniach zależności między umiarkowanym piciem kawy a rozwojem nadciśnienia nie znaleziono związku. U większości chorych z nadciśnieniem wypicie 1–2 filiżanek niezbyt mocnej kawy nie powoduje negatywnych skutków.

Jednak osoby takie powinny prowadzić dzienniczek i mierzyć sobie ciśnienie krwi po wypiciu napojów z kofeiną. Jeśli zaobserwują znaczny wzrost ciśnienia, muszą z nich zrezygnować. Warto też skonsultować ze swoim lekarzem, w jakich ilościach można pić kawę.

Poza tym wiadomo, że napoje z kofeiną nie mają wpływu na wystąpienie chorób serca i układu krążenia. Co innego, gdy są one wypijane w dużych ilościach. Osoby pijące dużo kawy często palą papierosy, prowadzą siedzący tryb życia, niezdrowo się odżywiają. U nich niekorzystne działanie kawy w połączeniu z czynnikami ryzyka choroby niedokrwiennej serca rzeczywiście sprzyja chorobom serca. W grupie ryzyka są też osoby o wolnym metabolizmie kofeiny.

Kofeina a niedobory składników odżywczych

Wszystko zależy od diety i ilości tych napojów. Ponieważ mają one działanie moczopędne, niektóre składniki mineralne, zwłaszcza wapń, są w niewielkim stopniu tracone z moczem.

Kofeiny w herbacie jest mniej niż w kawie, dlatego w mniejszym stopniu działa. Trzeba wypić herbaty sporo więcej, żeby osiągnąć podobny do kawy efekt pobudzenia.

Ale nie potwierdziły się przypuszczenia, że u osób z osteoporozą właśnie za to schorzenie odpowiedzialne jest nadmierne lub nawet umiarkowane picie kawy. Jeżeli jednak ktoś przyjmuje mało wapnia w diecie (norma to ok. 1000 mg dziennie) i jednocześnie pije dużo kawy, to może to wpływać na rozwój choroby.

Ponadto kawa, podobnie jak herbata, osłabia przyswajanie żelaza, bo zawiera taniny, które obniżają wchłanianie tego pierwiastka. Dlatego nie powinno się pić tych napojów wcześniej niż po upływie pół godziny od posiłku bogatego w żelazo. Wiadomo też, że napoje z kofeiną mogą osłabiać wykorzystywanie w organizmie magnezu, cynku oraz witamin z grupy B. Jeżeli prawidłowo się odżywiamy i dostarczamy odpowiednią ilość tych składników, to picie kawy w umiarkowanych ilościach (2–3 filiżanki dziennie) nie ma wpływu na niedobór tych związków.

Kofeina a ciąża

Nie ma jednoznacznego potwierdzenia, że kofeina szkodzi kobietom w ciąży. Choć według badań porównujących związek między ilością kofeiny w diecie a poronieniem, wystąpieniem wad wrodzonych, kłopotami z zajściem w ciążę nie stwierdzono takich zależności, to zaleca się ostrożność. Czas działania kofeiny w organizmie ciężarnych (podobnie jak kobiet stosujących pigułki antykoncepcyjne) jest dużo dłuższy niż u pań nie będących w ciąży. Ponadto kawa ogranicza nieco przyswajanie składników odżywczych z diety, co w czasie ciąży może utrudniać pokrycie zapotrzebowania. Dlatego w tym okresie kawę lepiej ograniczyć do 1-2 filiżanek słabego naparu.

Pozytywne oddziaływanie kofeiny zaobserwowano, kiedy była przyjmowana w ilości 100–300 mg dziennie. Duże dawki mogą natomiast powodować objawy zatrucia.

Kofeina: objawy zatrucia

Niepokoją wyniki badań przeprowadzonych wśród warszawskich gimnazjalistów – wypijają oni nawet do 6 puszek napojów energetycznych dziennie. Bezpieczna dawka dla dzieci to ok. 5,3 mg/kg masy ciała, czyli np. 140–160 mg kofeiny na dobę dla dziesięciolatka – nieco więcej niż 1,5 puszki tych napojów. Dla dorosłej osoby bezpieczna dawka kofeiny to poniżej 300 mg na dobę. Powyżej 500 mg jest już uznawane za przedawkowanie. Zaś powyżej 2000 mg – za zatrucie kofeiną: powoduje m.in.

• silne pobudzenie
• rozkojarzenie, kłopoty ze skupieniem uwagi
• nerwowość
• uderzenia gorąca
• zawroty głowy, drgawki
• bezsenność

źródło: x-news.pl/Dzień Dobry TVN

Kofeina: zastosowanie w kosmetyce

Producenci kosmetyków wykorzystują unikatowe właściwości kofeiny w usuwaniu cellulitu oraz wiotczenia skóry. Związek ten poprawia bowiem krążenie krwi i odpływ limfy, pomaga pozbyć się zalegających toksyn. Ponadto dodaje skórze energii i pozwala zachować jej jędrność.

W tekście wykorzystano fragmenty artykułu Anety Grabowskiej z miesięcznika "Zdrowie".

Monika Majewska

Konsultacja: dr Magdalena Makarewicz-Wujec