Kokos (orzech kokosowy) – właściwości i wartości odżywcze
Kokos to orzech, który swoje właściwości zdrowotne zawdzięcza wyjątkowym wartościom odżywczym - zwłaszcza rzadko spotykanej grupie kwasów tłuszczowych, które m.in. przyśpieszają przemianę materii. W związku z tym kokos jest polecany m.in. na odchudzanie. Sprawdź, jakie działanie ma kokos i jakie jeszcze znalazł zastosowanie.
Spis treści
- Kokos na odchudzanie
- Kokos obniży poziom cholesterolu
- Kokos na próchnicę i pleśniawki
- Kokos naturalnym antybiotykiem?
- Kokos może zapobiec rozwojowi Alzheimera?
- Kokos – zastosowanie w kuchni
Kokos to orzech, którego właściwości zdrowotne są doceniane nie tylko przez jego amatorów, lecz także przez naukowców. Nic dziwnego - miąższ kokosa, czyli biała i mięsista wyściółka twardej skorupy orzecha, jest bogaty w błonnik, potas, magnez i fosfor, a także w kwas foliowy. Jednak największą wartość zdrowotną przypisuje się zawartym w miąższu kokosa nasyconym kwasom tłuszczowym. Nie są to jednak te same nasycone kwasy tłuszczowe, które znajdują się w większości produktów pochodzenia zwierzęcego, czyli trójglicerydy długołańcuchowe (LCT), przyczyniające się do podwyższenia poziomu cholesterolu i rozwoju miażdżycy. Nasycone kwasy tłuszczowe zawarte w kokosie to trójglicerydy średniołańcuchowe (MCT), które są metabolizowane w zupełnie inny sposób. W związku z tym, że ich cząsteczki są mniejsze, proces ich metabolizmu jest szybszy. Nie wymaga bowiem obecności enzymów, które biorą udział w metabolizmie tłuszczów LCT, czyli lipazy i żółci. Kwasy MCT omijają komórki tłuszczowe i z przewodu pokarmowego wchłaniają się bezpośrednio do żyły wrotnej. Dzięki temu nie są odkładane jako materiał zapasowy, lecz stanowią szybko dostępne źródło energii.
Kokos na odchudzanie
Tę właściwość kokosów wykorzystują osoby będące na diecie odchudzającej. Z kolei brazylijscy naukowcy, których wyniki zostały opublikowane w czasopiśmie "Lipids", przekonują, że kokosy powinny włączyć do diety zwłaszcza osoby zmagające się z otyłością brzuszną, gdyż wspomagają walkę z nią.
Świeży kokos jest dość kaloryczny (354 kcal/100 g), dlatego należy go spożywać w umiarkowanych ilościach – tylko wtedy będzie sprzyjał utracie wagi.
W ich eksperymencie wzięło udział 40 kobiet w wieku od 20 do 40 lat, które cierpiały na otyłość brzuszną. Okazało się, że panie, które spożywały olej z kokosa (zawierający kwasy MCT), miały znacznie niższe BMI i mniejszy obwód w talii niż kobiety z grupy kontrolnej. Jednak inni podchodzą sceptycznie do wyników tych badań (m.in. Ashley Simmons, kardiolog z w University of Kansas Hospital) i zauważają, że różnica w obwodzie była niewielka, a same badania, które były wykonywane w krótkiej perspektywie czasowej, nie wystarczą, żeby uzasadnić korzyści zdrowotne płynące z przyjmowania pozyskiwanego z miąższu kokosa oleju.
Ponadto miąższ kokosa w 100 g zawiera 15,23 g węglowodanów, z czego większość, bo prawie 60 proc. ( 9 g/100 g), to wypełniający żołądek i dający na długo uczucie sytości błonnik. Jeszcze więcej włókna pokarmowego zawiera suszony miąższ orzecha kokosowego - trochę ponad 23 g błonnika w 100 g. Taka ilość pokrywa niemalże całe dzienne zapotrzebowanie organizmu na błonnik!
Zbilansowane dieta to klucz do zdrowia i lepszego samopoczucia. Skorzystaj z JeszCoLubisz, innowacyjnego systemu dietetycznego online Poradnika Zdrowie. Wybieraj spośród tysięcy przepisów na zdrowe i smaczne dania z wykorzystaniem dobrodziejstw natury. Ciesz się indywidualnie dobranym menu, stałym kontaktem z dietetykiem i wieloma innymi funkcjonalnościami już dziś!
Wartości odżywcze świeżego miąższu kokosa (w 100 g)Wartość energetyczna - 354 kcalBiałko ogółem - 3,33 gTłuszcz - 33,49 gWęglowodany - 15,23 g (w tym cukry proste 6.23)Błonnik - 9,0 gWitaminyWitamina C – 3,3 mgTiamina – 0,066 mgRyboflawina – 0,020 mgNiacyna - 0,540 mgWitamina B6 - 0,054 mgKwas foliowy - 26 µgWitamina E – 0,24 mgWitamina K - 0,2 µgMinerałyWapń – 14 mgŻelazo - 2,43 mg Magnez - 32 mgFosfor - 113 mg Potas - 356 mgSód – 20 mg Cynk - 1,10 mgŹródło danych: USDA National Nutrient Database
Kokos obniży poziom cholesterolu
Nasycone kwasy tłuszczowe zawarte w miąższu kokosa nie przyczyniają się do podwyższenia poziomu cholesterolu i rozwoju miażdżycy.
Kokos jest skarbnicą potasu (356 mg/100 g), w związku z tym może się przyczynić się do obniżenia ciśnienia tętniczego.
Wręcz przeciwnie – z badań opublikowanych w czasopiśmie „Lipids” wynika, że przyczyniły się one do wzrostu poziomu "dobrego" cholesterolu HDL i obniżenia jego "złej" frakcji LDL, a co za tym idzie - zmniejszyły ryzyko rozwoju miażdżycy, a dalej chorób serca. Dowodów na pozytywny wpływ kokosa na pracę układu sercowo-naczyniowego można szukać także w Australii i Polinezji. Mieszkańcy tych rejonów spożywają najwięcej produktów kokosowych na świecie i rzadziej zapadają na choroby serca. Jednak sceptycy zauważają, że nie wiadomo, czy ma to związek z dietą z udziałem kokosów, czy może w grę wchodzą inne czynniki.
Kokos na próchnicę i pleśniawki
Kokos może zapobiegać powstawaniu próchnicy – przekonują naukowcy z Athlone Institute of Technology (AIT) w Westmeath (Irlandia). Wszystko dzięki zawartemu w nim olejowi kokosowemu, który, w kontakcie ze śliną (a konkretnie z zwartymi w niej enzymami trawiennymi), zapobiega przyleganiu i osadzaniu się bakterii będących przyczyną próchnicy, a tym samym ich namnażaniu się w jamie ustnej. Naukowcy przekonują, że olej zawarty w miąższu kokosa może być tak samo skuteczny jak chemiczne płyny do płukania ust. Ponadto przekonują, że olej ten zwalcza drożdżaki Candida albicans, które są przyczyną pleśniawek jamy ustnej.
Kokos naturalnym antybiotykiem?
Z kolei z badań innych naukowców wynika, że znajdujące się w miąższu orzecha substancje potrafią zwalczyć gronkowca złocistego, a nawet poradzić sobie z wirus opryszczki, odry i grypy. Mimo że oficjalnie nie potwierdzono tych właściwości kokosa, jest on przez niektórych uważany za naturalny antybiotyk.
Kokos może zapobiec rozwojowi Alzheimera?
Trójglicerydy średniołańcuchowe znajdujące się w miąższu kokosa mogą zapobiec rozwojowi, a także pomóc w leczeniu choroby Parkinsona i Alzheimera. Naukowcy już w 2006 roku na łamach „Neurobiology of Aging” przekonywali, że podawanie trójglicerydów średniołańcuchowych chorym na Alzheimera spowodowało znaczącą poprawę ich stanu. Są to jednak wstępne badania i konieczne są dalsze testy potwierdzające omawiane właściwości kokosa.
Kokos – zastosowanie w kuchni
Miąższ kokosa można zjeść od razu po rozłupaniu orzecha, prosto ze skorupy, albo przyrządzić na jego bazie desery.
Przed zakupem kokosa należy nim wstrząsnąć. Jeśli słychać chlupotanie, oznacza to, że kokos jest świeży - tylko takie orzechy należy kupować. Jeśli nie słychać chlupotania, oznacza to, że jądro kokosa jest wyschnięte, a co za tym idzie - że kokos jest stary i praktycznie niejadalny.
Świeżo starty miąższ kokosa z dodatkiem gorącego mleka lub wody może być bazą do mas i kremów. Z kolei wysuszony i starty miąższ orzecha kokosowego, czyli wiórki kokosowe, może być ozdobą ciast i tortów, a także posypką do deserów, sałatek owocowych i lodów. Wiórki kokosowe sprawdzą się także jako panierka do ryb. Ponadto kokosy można łączyć z ziemniakami czy ryżem.
Świeży kokos ma niski indeks glikemiczny (IG=45), w związku z tym cukrzycy mogą go wybierać przy układaniu codziennego jadłospisu.
WYPRÓBUJ>> PRZEPIS na tajską zupę kokosową z dzikim ryżem i krewetkami
Kokos może być także składnikiem drinków i orzeźwiających owocowych shake'ów.
Warto wiedzieć, że mąka kokosowa, produkowana z drobno zmielonego, wysuszonego i odtłuszczonego miąższu kokosa, zawiera najwięcej błonnika spośród wszystkich mąk oferowanych na rynku. Ponadto nie zawiera glutenu i jest hipoalergiczna, dlatego mogą ją spożywać osoby zmagające się z celiakią czy alergią na gluten oraz innymi alergiami pokarmowymi.
Kokos – jak otworzyć kokosa?
Jak obrać kokosa? W kokosie znajdują się 3 wgłębienia. W jednym z nich zrób dziurkę (zwykle jedno z nich jest łatwe do przebicia, pozostałe dwa sprawiają problemy). W tym celu możesz użyć wąskiego noża lub korkociągu. Następnie obróć kokos do góry nogami i wylej przez wydrążoną dziurkę znajdującą się w nim wodę kokosową, którą również możesz wykorzystać w celach kulinarnych.
Potem przytrzymaj mocno koksa i uderz w niego tępą stroną (nie ostrzem) ciężkiego noża po obwodzie. Orzech powinien pęknąć i sam się otworzyć. Jeśli nie, można sobie pomóc, uderzając we wbity nóż tłuczkiem do mięsa. Jednak wówczas należy zachować szczególną ostrożność.
Jak teraz odłączyć miąższ od skorupy? Weź nóż z okrągłą końcówką. Podważ miąższ i staraj się odłączyć go od skorupy orzecha ( w zasadzie wystarczy go tylko lekko podważyć, by sam odszedł od skorupy). Następnie ostrym nożem obierz miąższ z brązowej skórki.