5 największych zagrożeń dietetycznych dla mózgu

5 największych zagrożeń dietetycznych dla mózgu wpływa negatywnie nie tylko na działanie tego narządu, ale i całego organizmu. Poznaj więc produkty, których lepiej w swojej diecie unikać!

Spis treści

1. Masło i margaryna
2. Czerwone mięso i wędliny
3. Ser żółty
4. Produkty smażone i typu fast-food
5. Słodycze

5 największych zagrożeń dietetycznych dla mózgu:

5 największych zagrożeń dietetycznych dla mózgu - warto je znać, ponieważ wiedza o tym, jakie produkty ograniczać jest równie ważna jak ta o produktach w jadłospisie wskazanych.

Słowo "ograniczyć" jest tutaj bardzo dobrym określeniem, ponieważ w opublikowanym w 2015 r. modelu diety MIND nie ma produktów zakazanych! Natomiast samo okazjonalne stosowanie się do zaleceń dietetycznych daje już widoczne efekty. Przyjrzyjmy się zatem 5 największym zagrożeniom dietetycznym dla mózgu.

Produkty w diecie MIND (diecie najlepszej dla mózgu) zostały podzielone na 15 kategorii. W 10 znajdują się produkty, które wykazują pozytywne efekty i powinny być stosowane regularnie, a kolejne 5 z nich znalazło się na czarnej liście. Sam przez dłuższy czas nie byłem pewien czemu niektóre z tych produktów są zakazane, aż do momentu, kiedy dowiedziałem się o wpływie utlenionych form cholesterolu (VLDL lub oxy-LDL) na mózg.

Czytaj też:

Czy można przytyć po jednym dniu obżarstwa?

Oś mózgowo-jelitowa - dlaczego jelita to drugi mózg?

Dieta zwiększająca iloraz inteligencji

Masło i margaryna

Zaleca się ograniczenie masła i margaryny do 1 łyżeczki dziennie lub całkowitą z nich rezygnację. Masło, szczególnie klarowane (tzw. ghee), jest źródłem utlenionych frakcji cholesterolu. Związki te - w przeciwieństwie do cholesterolu nieutlenionego o dużej masie cząsteczki (HDL i LDL) - ze względu na swoje niewielkie rozmiary są w stanie przenikać barierę krew-mózg. Ich utleniona forma powoduje, że są wyjątkowo reaktywne. Posiadając w swojej cząsteczce niesparowany elektron dążą do reakcji ze wszystkimi napotkanymi związkami i komórkami niszcząc je niemiłosiernie. Szczególnie narażony na ich działanie jest ludzki mózg.

Podobnie z utwardzoną margarynę. Sam fakt, że olej roślinny występuje w temperaturze pokojowej w formie stałej powinien budzić obawy. Fakt ten oznacza, że już poddany został procesom przetwórstwa, a jak wiemy z poprzedniego artykułu zdecydowanie przekładamy żywności naturalną nad  przetworzone produkty. Ponadto, margaryna, ze względu na procesy, jakim została poddana, może zawierać w swoim składzie tłuszcze trans, które w każdej diecie powinny zostać ograniczone do minimum, ponieważ przyczyniają się m. n. do karcynogenezy (są rakotwórcze)¹.

Czerwone mięso i wędliny

Czerwone mięso, szczególnie przeżuwaczy (takich jak krowy), działa negatywnie na ludzki organizm, z tego też względu zaleca się aby nie spożywać go częściej niż cztery razy w tygodniu. Szczególnie niebezpieczne są przetworzone produkty mięsne jak kiełbasy i wędliny. O zgrozo, szczególnie lubiane i kupowane przez osoby starsze dużo bardziej narażone na starzenie się mózgu!

Jak pokazują badania, regularna konsumpcja mięsa czerwonego przyczynia się do zmiany składu mikroflory jelit. Osoby lubujące się w stekach i kotletach schabowych mają zaburzoną równowagę na rzecz niekorzystnych bakterii jelitowych. Jest to również jedna z przyczyn częstszego występowania raka jelita grubego. Natomiast jelita nie na darmo są nazwane naszym "drugim mózgiem", ponieważ to właśnie z tego miejsca jest wysyłana większość sygnałów do mózgu. Jelita są również ważnym organem wytwarzającym związki stymulujące układ nerwowy i samopoczucie. Mówiąc innymi słowy, większość problemów związana z głową zaczyna się wcześniej, po cichu w… jelitach².

Ser żółty

Jeden z podstawowych składników różnego rodzaju produktów fast-food. Smaczny, wręcz niekiedy uzależniający. Zawiera duże ilości wapnia, jednak dostarcza równie dużych ilości Oxy-LDL. Sam w sobie jest bardzo kaloryczny - jeden plasterek popularnej goudy, czyli 25 g sera to aż 79 kcal, w tym 5,7 g tłuszczu.

Konsumpcja sera koreluje dodatnio z większą śmiertelnością. Mając to na uwadze, warto ograniczyć spożywanie sera do mniej niż jednej porcji tygodniowo. Wyjątkowo smaczną alternatywą są orzechy oraz wszelkiego rodzaju pasty z ich wykorzystaniem polecane w diecie MIND.

Produkty smażone i typu fast-food

W pracy z pacjentem zawsze podkreślam, że smażenie jest jedną z najbardziej nienaturalnych form obróbki termicznej żywności. W trakcie smażenia zachodzą zmiany chemiczne i fizyczne na wielu płaszczyznach. Jednak chyba żadna z nich nie wykazuje korzystnego działania na organizm…

Pierwszą zmianą, jaka zachodzi w żywności podczas smażenia, szczególnie białek i węglowodanów, jest wytwarzanie akryloamidu (reakcja ta zachodzi również w trakcie pieczenia czy grillowania). Akryoamid znany jest ze swoich właściwości rakotwórczych. Ponadto, produkty smażone wpływają negatywnie na układ krążenia i serce, a powinniście wiedzieć, że choroby układu krążenia idą przeważnie w parze z chorobami neurodegeneracyjnymi mózgu.

Jednak przy odpowiedniej obróbce termicznej można śmiało smażyć. Ważne jest, aby nie podgrzewać tłuszczu do wysokich temperatur, dodawać go tylko odrobinę - tak, by potrawy nie przywierały do patelni. Do smażenia w takich temperaturach bardziej pasuje określenie "duszenie".

Krótkie duszenie mięsa czy warzyw nie przynosi negatywnych efektów zdrowotnych w porównaniu ze smażeniem na głębokim tłuszczu podgrzewanym do wysokich temperatur. Tak więc nie usmażycie panierowanych kotletów, jednak na porcję pysznych naleśników taka forma z pewnością się sprawdzi.

Słodycze

Czy wiecie, że choroba Alzheimera jest nazywana potocznie "cukrzycą III typu"? Dzieje się tak, ponieważ źle działająca gospodarka cukrowa utrudnia sprawne odżywianie mózgu. Utrudniony jest transport tlenu i składników odżywczych, a nadmiar cukru (hiperglikemia) jest dla mózgu toksyczny.

Pojawiający się w układzie krążenia nadmiar glukozy, szczególnie po posiłku bogatym w cukier, działa destrukcyjnie. Ponadto konsumując słodycze zdecydowanie ciężej jest zapanować nad ilością zjadanych kalorii. Sprytne łączenie odpowiednich składników sprawia, że odczuwane uczucie przyjemności jest bardzo złudne, a przekąska zazwyczaj nie kończy się na jednym kawałku.

W produktach wysoko przetworzonych, takich jak ciastka i słodycze znaleźć można, oprócz dużych ilości cukru, również tłuszcze trans oraz sporą listę dodatków i utrwalaczy. Pamiętajcie, że nie ma konieczności eliminacji wszystkich słodkich produktów z diety. Jednak ważne, aby nie pojawiały się codziennie. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem niż drożdżówka, pączek czy słodki jogurt będzie pyszna owsianka lub naleśniki z jabłkiem.

Źródła:

1. McEvoy CT, Guyer H, Langa KM, Yaffe K. Neuroprotective Diets Are Associated with Better Cognitive Function: The Health and Retirement Study. J Am Geriatr Soc. 2017

2. Yin Cao, Lisa L Strate, Brieze R Keeley, Idy Tam, Kana Wu, Edward L Giovannucci, Andrew T Chan. Meat intake and risk of diverticulitis among men. Gut, 2017

Mikołaj Choroszyński