Dieta keto może szkodzić mężczyznom. Kobiety chroni jeden hormon

Wiele osób sięga po dietę ketogeniczną z nadzieją na poprawę zdrowia i spowolnienie starzenia. Najnowsze odkrycia wskazują jednak, że u mężczyzn może ona dawać zupełnie odwrotny skutek i przyspieszać zużycie kluczowych narządów. Co stoi za tą zaskakującą różnicą? Kluczem jest estrogen, który w kobiecym organizmie pełni rolę naturalnej tarczy ochronnej.

• Badanie z „Cell Reports” ujawnia, że dieta ketogeniczna może przyspieszać starzenie się serca i nerek u mężczyzn. Paradoksalnie, ta sama dieta może być skuteczniejsza w redukcji wagi u mężczyzn niż u kobiet.
• Kluczowym mechanizmem chroniącym kobiecy organizm przed negatywnymi skutkami diety keto jest naturalne działanie estrogenu.
• Eksperci dowodzą że to wysoka zawartość tłuszczu, a nie tylko brak węglowodanów stanowi główne zagrożenie w diecie ketogenicznej.
• Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej PZH odradza stosowanie diety ketogenicznej bez nadzoru specjalisty.

Dieta keto może przyspieszać starzenie. Mężczyźni są bardziej narażeni

Dieta ketogeniczna, czyli sposób odżywiania oparty na wysokiej podaży tłuszczów i znacznym ograniczeniu węglowodanów, budzi wiele kontrowersji, ale i nadziei. Nowe światło na jej działanie rzucają badania naukowców z UT Health San Antonio, których wyniki opublikowano na łamach czasopisma „Cell Reports”. Pokazują one, że długotrwałe stosowanie diety keto może zupełnie inaczej wpływać na organizm kobiety i mężczyzny.

W analizie przeprowadzonej na myszach zauważono, że u samców dieta ta może przyspieszać starzenie się ważnych narządów, takich jak serce i nerki. W organach tych gromadziły się komórki noszące cechy starzenia komórkowego, znanego też jako senescencja (proces, w którym komórki przestają się dzielić, ale pozostają aktywne, przyczyniając się do procesów starzenia i rozwoju chorób). Co ciekawe, tego negatywnego efektu nie zaobserwowano u samic, które wydawały się naturalnie chronione przed tym zjawiskiem.

Co więcej, podobne niekorzystne zmiany u samców myszy pojawiły się również przy stosowaniu innej diety wysokotłuszczowej, która zawierała więcej węglowodanów niż klasyczna dieta ketogeniczna. To sugeruje, że nie tylko drastyczne cięcie węglowodanów, ale ogólnie wysoka zawartość tłuszczu w diecie może stanowić wyzwanie dla męskiego organizmu.

Obawy te potwierdza inne badanie, opublikowane w „PLOS ONE”, które wykazało, że dieta keto stosowana przez myszy w okresie ciąży może mieć długofalowe skutki dla potomstwa, w szczególności prowadzące do skrócenia życia u synów. Wyniki te wyraźnie pokazują, jak złożone i zależne od płci mogą być reakcje naszego ciała na tak restrykcyjne modele żywieniowe.

Dlaczego kobiety lepiej znoszą dietę keto? Kluczem jest jeden hormon

Kluczem do wyjaśnienia tej zagadki okazał się estrogen (główny żeński hormon płciowy), którego ochronną rolę potwierdzili badacze z UT Health San Antonio. W swoim eksperymencie zaobserwowali, że kiedy samcom myszy na diecie ketogenicznej podawano estrogen, proces gromadzenia starzejących się komórek został zahamowany.

Z kolei u samic, którym podano tamoksyfen (substancję blokującą działanie estrogenu), zaczęły pojawiać się te same niekorzystne zmiany w narządach, które wcześniej obserwowano tylko u samców. To mocny dowód na to, że estrogen działa niczym tarcza, chroniąc kobiecy organizm przed przyspieszonym starzeniem komórkowym wywołanym przez dietę bogatą w tłuszcze.

U podstaw tych różnic leży najprawdopodobniej odmienna reakcja na stres oksydacyjny (stan braku równowagi, gdy w organizmie powstaje zbyt wiele szkodliwych wolnych rodników, co można porównać do „rdzewienia” komórek od wewnątrz). Dieta ketogeniczna nasilała ten proces u samców, czego nie stwierdzono u samic.

Jak wyjaśniono w przeglądzie opublikowanym w PubMed Central (PMC), estrogen może chronić mitochondria (małe „elektrownie” w naszych komórkach produkujące energię) przed uszkodzeniami. Dzieje się tak, ponieważ reguluje on stres oksydacyjny i usprawnia proces mitofagii (naturalnego „sprzątania”, podczas którego komórka usuwa zużyte mitochondria). Lepsza ochrona tych komórkowych centrów energetycznych może tłumaczyć, dlaczego samice są bardziej odporne na potencjalnie negatywne skutki diety ketogenicznej.

Czy dieta keto jest zdrowa? Sprawdź, przed czym ostrzegają specjaliści

Rozbieżności w działaniu diety keto nie ograniczają się jedynie do procesów starzenia. Przegląd opublikowany w czasopiśmie „Frontiers in Nutrition” sugeruje, że ten model żywienia może być skuteczniejszy w redukcji masy ciała u mężczyzn niż u kobiet, zwłaszcza w okresie przed menopauzą.

Autorzy wskazują, że organizm męski jest bardziej wrażliwy na działanie substancji stymulujących rozkład tłuszczu, takich jak katecholaminy (naturalne hormony, np. adrenalina, które dają komórkom sygnał do uwalniania energii z zapasów tłuszczu). Z kolei, jak podaje przegląd z „Nutrition Reviews”, dieta ta może w różny sposób wpływać na poziom hormonów płciowych, co dodatkowo pokazuje, jak ważne jest indywidualne podejście.

Oficjalne stanowisko polskich instytucji zdrowia publicznego jest w tej kwestii bardzo ostrożne. Według Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej PZH jest to dieta wysoce restrykcyjna, która eliminuje całe grupy ważnych produktów spożywczych, dlatego nie jest polecana do powszechnego stosowania przez osoby zdrowe. Jej medyczne zastosowanie jest bardzo wąskie i dotyczy głównie leczenia lekoopornej padaczki u dzieci.

Również zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego nie są przychylne dla diety keto, wskazując na potrzebę zbilansowanego udziału wszystkich składników. Eksperci podkreślają, że decyzja o przejściu na dietę ketogeniczną zawsze powinna być poprzedzona dokładną oceną stanu zdrowia i odbywać się pod ścisłym nadzorem lekarza lub doświadczonego dietetyka klinicznego.