Jak nie marnować jedzenia? Praktyczne wskazówki
Odpowiedź na pytanie, jak nie marnować jedzenia, wcale nie jest trudna, a pozwoli wykorzystać żywność do końca i ograniczyć domowe wydatki. Wyrzucamy głównie dlatego, że kupujemy za dużo i nie jesteśmy w stanie dopasować ilości kupowanego jedzenia do rzeczywistych potrzeb. Podpowiadamy, jak ograniczyć marnowanie jedzenia, wykorzystać je do końca, a przy tym oszczędzić.
Spis treści
- Jak nie marnować jedzenia? Żywność wyrzuca się już podczas produkcji
- Jak ograniczyć wyrzucanie żywności? Zaplanuj swoje zakupy
- Jak ograniczyć marnowanie żywności? Zadbaj o właściwe przechowywanie jedzenia
- Jak ograniczyć marnowanie żywności? Wykorzystaj resztki
- Jak ograniczyć marnowanie żywności? Praktyczne wskazówki
Marnowanie żywności to przede wszystkim problem mieszkańców Europy i Ameryki Północnej - każdy z nich wyrzuca rocznie 95-115 kg jedzenia, natomiast mieszkaniec Afryki subsaharyjskiej jedynie 6-11 kg. Skala marnowania jedzenia w Stanach Zjednoczonych jest ogromna. Najprawdopodobniej wynika to z faktu, że żywność jest relatywnie tania, najtańsza w historii i nie nadaje się jej zbyt dużej wartości. Przeciętny Amerykanin wydaje na produkty spożywcze jedynie 5,5 procent swoich przychodów, podczas gdy Niemiec – 11,4 procent, Francuz – 13,6 procent, Włoch – 14,4 procent, Meksykanin – 24,1 procent, a Kenijczyk – aż 45,9 procent.
Jak nie marnować jedzenia? Żywność wyrzuca się już podczas produkcji
W wielu regionach świata dramatycznie brakuje pożywienia, a jednocześnie w krajach wysokorozwiniętych i rozwijających się rocznie na wysypiska trafia 1,3 mld ton jedzenia. W Europie jest to bardzo duży problem, a Polska znajduje się na 5. miejscu listy krajów, gdzie wyrzuca się najwięcej.
Często kupione produkty nie zostają nawet otwarte. W Polsce marnuje się rocznie 9 mln ton jedzenia, z czego 2 mln ton wyrzucają indywidualni konsumenci. Miesięcznie w przeliczeniu na osobę kosztuje nas to 25-45 zł, co oznacza, że przy racjonalnym gospodarowaniu pożywieniem 4-osobowa rodzina mogłaby zaoszczędzić rocznie 1-2 tysiące zł. Do marnowania jedzenia dochodzi na każdym poziomie łańcucha dostaw:
Najczęściej do śmietnika trafiają produkty o krótkim terminie przydatności do spożycia – warzywa i owoce, wędliny, nabiał oraz pieczywo.
- podczas produkcji i uprawy,
- na etapie obróbki po zbiorach i magazynowania,
- podczas przetwórstwa i pakowania,
- w dystrybucji do indywidualnego klienta i w restauracjach.
Wyrzucanie jedzenia jest nie tylko nieetyczne i nieekonomiczne, ale przekłada się na rynek i gospodarkę żywnościową. Skala problemu jest tak duża, że Organizacja Narodów Zjednoczonych ustanowiła jednym z celów na lata 2015-2030 ograniczenie marnowania żywności.
Sytuacja może ulec poprawie z powodu rosnącej świadomości społeczeństw (aż 60 procent Polaków przyznaje się do marnowania jedzenia, czyli zauważa problem), a także bardziej racjonalnego postępowania producentów i dużych sprzedawców jedzenia, którzy zaczynają przekazywać niesprzedane nadwyżki, np. produktów sezonowych do Banków Żywności współpracujących z lokalnymi organizacjami i przekazujących jedzenie osobom potrzebującym.
Jak ograniczyć wyrzucanie żywności? Zaplanuj swoje zakupy
O ile nie mamy wpływu na marnowanie jedzenia w całym łańcuchu dostaw, o tyle możemy zapanować nad tym zjawiskiem jako indywidualni świadomi konsumenci. Jest wiele przydatnych metod, które pomagają robić optymalne zakupy i ograniczyć wyrzucanie żywności.
1. Kupuj tylko to, czego potrzebujesz
Przed zrobieniem większych zakupów najlepiej przejrzeć zawartość kuchennych półek i lodówki, aby uniknąć dublowania się produktów, a w konsekwencji ich wyrzucania. Najczęściej wyrzucamy żywność, bo kupujemy za dużo, nie jesteśmy w stanie ocenić, ile jedzenia rzeczywiście potrzebujemy i dajemy złapać się na reklamy typu "weź 3 i zapłać za 2".
2. Planuj posiłki z wyprzedzeniem
Łatwiej jest zrobić racjonalne i ekonomiczne zakupy spożywcze, kiedy będziemy wiedzieli, co zjemy w najbliższym czasie - przynajmniej na główne posiłki.
3. Rób listę zakupów
Zakupy z listą są szybsze (bo nie zastanawiamy się tak długo, co wybrać) i bardziej ekonomiczne (trudniej jest wpaść w pułapkę bezwiednego wkładania do koszyka). Przygotowanie listy produktów pod wcześniej zaplanowane posiłki to świetna metoda, aby kupić tyle pożywienia, ile rzeczywiście jesteśmy w stanie zjeść. Jeśli tradycyjna kartka i długopis wydają się zbyt archaiczne, dostępnych jest wiele aplikacji na smartfony, w których można tworzyć listy. Niektóre z nich podpowiadają, w którym z odwiedzanych przez ciebie sklepów jest promocja na dany produkt z twojej listy zakupowej.
Jak ograniczyć marnowanie żywności? Zadbaj o właściwe przechowywanie jedzenia
1. Sprawdzaj datę ważności
Warto wiedzieć, co oznaczają określenia przy terminie ważności. "Należy spożyć do" znajduje się na produktach mało trwałych, jak nabiał i oznacza, że po podanym terminie produkt nie nadaje się do spożycia. "Najlepiej spożyć przed" mówi o tym, że po upłynięciu terminu z opakowania produkt nadal można jeść, ale może on stracić swoje niektóre właściwości. Nie kupuj na zapas produktów, które łatwo się psują i mają krótki termin przydatności do spożycia.
2. Przechowuj żywność odpowiednio
Warzywa najlepiej trzymać w dolnej szufladzie lodówki, mięso mrozić, jeśli nie planujesz go od razu użyć, a wędliny kupione na wagę w foliowym woreczku przekładać do pudełka lub zawijać w papier. Sprawdzaj też temperaturę w lodówce i dostosowuj ją do ilości rzeczy, które przechowujesz.
3. Wykorzystuj opakowania próżniowe
Próżniowe woreczki i pudełka, które pozwalają przechowywać żywność bez dostępu powietrza, przedłużają jej świeżość i trwałość 2-3-krotnie. Takie opakowania można kupić w dużych supermarketach i w sklepach z akcesoriami do domu.
4. Używaj zamrażarki
Jeśli przygotowałeś za dużo jedzenia (a tak się może zdarzyć zwłaszcza w okresie świąt: Bożego Narodzenia, Wielkanocnych), nikt nie ma już na nie ochoty, zamroź je na później. Gdy kupiłeś za dużo owoców, pokrój je na kawałki, podziel na porcje i zamroź. Będą się idealnie nadawały na smoothie. Nie obawiaj się mrożenia. To najmniej inwazyjna metoda przechowywania żywności, która pozwala zachować większość walorów odżywczych produktów.
Przeczytaj również: "Najlepiej spożyć PRZED" i "najlepiej spożyć DO" - jak czytać daty ważności na opakowaniach?
- ZASTANÓW SIĘ ZANIM WYRZUCISZ: pomyśl, sprawdź co jeszcze można zrobić z danego produktu.
- ZAMRÓŹ: to jeden z najlepszych sposobów przechowywania żywności; sprawdza się zarówno przy świeżych produktach jak i gotowych potrawach.
- PRZETWÓRZ: gotowanie z resztek nie tylko zapobiega wyrzucaniu jedzenia, ale też pozwala zaoszczędzić pieniądze i jest bardzo w duchu zero waste.
- PODZIEL SIĘ: poczęstuj jedzeniem sąsiadów lub kolegów z pracy, albo oddaj je do placówek pomocowych, jadłodajni, jadłodzielni (to punkty, w których można dzielić się i wymieniać żywnością) oraz schronisk.
Jak ograniczyć marnowanie żywności? Wykorzystaj resztki
1. Zaakceptuj niedoskonałość
Jesteśmy przyzwyczajeni do kupowania tylko idealnie wyglądających warzyw i owoców. Powoduje to, że na polach uprawnych pozostają ogromne ilości żywności, która jest pełnowartościowa pod względem odżywczym, ale nie spełnia norm rozmiaru, kształtu i koloru. W Stanach Zjednoczonych w ten sposób marnuje się 10 milionów ton żywności rocznie. Powstają organizacje, które zajmują się sprzedażą brzydkich warzyw i owoców, o 20-50 procent taniej niż w sklepach, przez co mają zachęcić nas do mniejszego zwracania uwagi na ich wygląd.
2. Wykorzystuj resztki
Wyrzucanie resztek z obiadu to częsta praktyka w wielu domach. Można je jednak wykorzystać, np. zjadając na kolację, przeznaczyć resztki mięsa na zupę, warzywa dodać do omletu, a czerstwy chleb obsmażyć w jajku i zrobić tosty francuskie. Możliwości jest bardzo dużo, a jedyne ograniczenie to opór przed używaniem resztek.
3. Bądź elastyczny podczas gotowania według przepisu
Żeby zrobić dobre danie, nie trzeba przestrzegać przepisu co do składnika, tym bardziej, jeśli jest ich dużo. Warto inspirować się przepisem, ale gotować tak, żeby wykorzystać to, co znajdziemy w lodówce. Cukinia zamiast bakłażana, cebula zamiast pora, orzechy włoskie zamiast pecan, wieprzowina zamiast wołowiny. Oczywiście, że uzyskany smak dania będzie nieco inny, ale to pozwoli ci zmniejszyć wyrzucanie jedzenia do śmietnika, a przy okazji trochę zaoszczędzić.
Jak ograniczyć marnowanie żywności? Praktyczne wskazówki
- świeże zioła pakuj do woreczków i zamrażaj;
- zioła które tracą świeżość posiekaj, wymieszaj z oliwą i przyprawami, przelej do foremki na kostki lodu i zamroź; używaj jako przyprawę, np. do duszonych warzyw;
- przekładaj wędliny i ser z foliowych opakowań do papieru lub plastikowego pudełka wyłożonego papierem;
- sałatę podziel na liście, dokładnie osusz, przechowuj w pojemniku wyłożonym suchym papierowym ręcznikiem, który wchłonie wilgoć – czynnik przyspieszający psucie się sałaty;
- do słoika z resztką majonezu dodaj zioła, przyprawy, trochę wody i octu, zamieszaj energicznie i wykorzystaj jako sos do potrawy;
- nadmiar zupy lub sosu przelej do szczelnego woreczka lub pudełka i włóż do zamrażarki;
- zrób tosty lub grzanki z czerstwego chleba;
- czerstwe wypieki odśwież, podgrzewając w piekarniku;
- zioła, szparagi czy szczypiorek przechowuj lekko zanurzone w wodzie;
- posmaruj ser cienką warstewką masła, aby uchronić go przed wysychaniem w lodówce.
Jak być zero waste? Michał Poklękowski w audycji Drogowskazy (Eska Rock) propaguje walkę z marnotrawstwem. Wiele praktycznych rad udzielają słuchaczom Sylwia Sikorska i Anna Komar, współzałożycielki Polskiego Stowarzyszenia Zero Waste: