Kierujesz się tym oznaczeniem przy zakupie żywności? "Ściema, marketing, wprowadzanie w błąd"
Teoretycznie system znakowania żywności Nutri-Score miał ułatwiać dokonywanie zdrowszych wyborów żywieniowych, ułatwiać konsumentom zakupy. Coraz więcej osób go jednak krytykuje, a eksperci także mają poważne wątpliwości. "Rosnące niezadowolenie konsumentów z obecności systemu w Polsce".
System Nutri-Score, obecny na opakowaniach produktów spożywczych w całej Unii Europejskiej, miał być prostym narzędziem pomagającym konsumentom w wyborze zdrowszej żywności. Oznaczenia w formie kolorowych literek (od A do E) miały w łatwy sposób informować o wartości odżywczej danego produktu.
System funkcjonuje obecnie jako dobrowolne oznaczenie w krajach takich jak Francja, Niemcy, Luksemburg czy Szwajcaria, a na jego stosowanie zdecydowały się duże sieci handlowe, m.in. Carrefour, Kaufland, Auchan oraz w Polsce Biedronka, Lidl i Żabka, oznaczając w ten sposób produkty marki własnej.
Lubimy proste rozwiązania, a jednak fala krytyki wobec Nutri-Score narasta. Dlaczego?
Nutri-Score: co to takiego
Nutri-Score to system znakowania żywności, który w założeniu ma ułatwiać konsumentom wybór najlepszych produktów pod względem żywieniowym. System ten opiera się na znakach w kolorach od ciemnozielonego do czerwonego, które bazują na światłach drogowych i dodatkowo zawiera oznaczenia literowe od A do E.
Według kryteriów systemu, litera A na ciemnozielonym tle oznacza produkty z wysoką wartością odżywczą, ważne w diecie, które warto spożywać w większej ilości lub częściej, a produkty z literą E na czerwonym tle to niekorzystne wybory żywieniowe, produkty, które zawierają większą ilość składników, które powinny być ograniczane, które należy spożywać w mniejszej ilości lub rzadziej.
Do obliczenia wskaźnika wykorzystuje się następujące parametry: wartość energetyczną, zawartość cukru, nasyconych kwasów tłuszczowych, soli, błonnika, białka oraz takich składników jak owoce, warzywa, orzechy, strączki i niektóre oleje.
Idealnie i prosto? Nie do końca.
Nutri-Score - jakie ma wady?
Im dłużej system Nutri-Score jest obecny w Polsce, z tym większą krytyką się spotyka. W opinii jego przeciwników stoi w sprzeczności z opiniami wielu ekspertów ds. żywienia i dotychczasową polityką UE w zakresie promocji zdrowej diety, w oparciu o produkty powstające z lokalnych upraw czy hodowli, często ekologiczne
Włochy, Czechy, Cypr, Grecja, Węgry i Łotwa oficjalnie odrzuciły ten system już w 2020 r. W 2024 dołączyła do nich Portugalia, oficjalnie odrzuciły Nutri-Score, uznając, że deprecjonuje on tradycyjne produkty spożywcze oparte na naturalnych surowcach.
Jakie są główne zarzuty wobec tego systemu oznaczania żywności?
- System nie wskazuje przeciętnemu konsumentowi tego, jak działa i jak należy interpretować oznaczenia Nutri-Score.
- Produkty są oceniane w odniesieniu do ilości 100g/100ml produktu, a nie do ich rekomendowanej porcji (co stoi w jawnej sprzeczności m.in. ze Stanowiskiem Komitetu Nauki ds. Żywienia Człowieka z PAN).
- System Nutri-Score nie uwzględnienia wielu istotnych składników (np. tłuszczów trans, omega 3, witamin, składników mineralnych związków bioaktywnych).
- Kryteria systemu nie uwzględniają w ocenie również ilości i rodzaju dodatków do żywności, jak np. sztuczne aromaty, barwniki czy konserwanty.
- Nutri-Score nie bierze pod uwagę stopnia przetworzenia produktów czy faktu, że produkty są ekologiczne.
Sprawdź, które jajka warto zaprosić na stół
Nutri-Score w ocenie konsumentów: fala krytyki rośnie
Analiza PSMM (Polski System Monitoringu Mediów), obejmująca wpisy i komentarze polskich użytkowników internetu dotyczące Nutri-Score w okresie styczeń 2023-wrzesień 2024 r., stanowi niewątpliwie cenne źródło informacji o tym, jak konsumenci postrzegają system.
Z raportu PSMM wynika, że temat Nutri-Score budzi spore emocje wśród konsumentów, co znajduje odzwierciedlenie w ożywionej dyskusji w mediach społecznościowych. Aż 95% wpisów dotyczących tego systemu to treści organiczne, co świadczy o dużym zaangażowaniu użytkowników. Co więcej, po wykluczeniu sponsorowanych postów, okazuje się, że ponad 56% treści organicznych ma charakter krytyczny wobec Nutri-Score.
Dominujący ton negatywnych opinii jednoznacznie wskazuje na rosnące niezadowolenie konsumentów z obecności systemu w Polsce. W dyskusjach w mediach społecznościowych wielu konsumentów wyraża poczucie, że zostali pozostawieni "samym sobie" wobec tego systemu, a brak odpowiedniego nadzoru budzi ich frustrację i obawy
– podkreślają autorzy raportu.
Wiele osób uważa Nutri-Score za nieskuteczne, nieużyteczne, a nawet szkodliwe, ponieważ ich zdaniem nie odzwierciedla on rzeczywistej wartości odżywczej żywności. Postrzegają go jako uproszczone narzędzie, które nie spełnia swojej roli, a jego stosowanie uważają za absurdalne.
"Aż 40% komentujących stwierdza wprost, że System wprowadza ich w błąd" – czytamy w raporcie PSMM. Wiele opinii wskazuje również, że Nutri-Score jest niczym innym jak chwytem marketingowym mającym na celu manipulację konsumentami. Niektórzy użytkownicy sugerują nawet, że taką pozornie pomocną ściemą powinien zainteresować się Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Analiza przeprowadzona przez PSMM ujawnia ciekawą tendencję: im dłużej system Nutri-Score funkcjonuje na polskim rynku, tym silniejsza staje się jego krytyka. Porównując dyskusję w latach 2023 i 2024, widać wyraźny spadek proporcji pozytywnych i neutralnych głosów, przy jednoczesnym wzroście odsetka głosów krytycznych. W okresie od stycznia do września 2024 roku, aż 62% wpisów dotyczących Nutri-Score miało charakter krytyczny. To pokazuje, że zaufanie do tego systemu w Polsce z roku na rok maleje.
Eksperci wobec Nutri-Score
W 2021 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wydała oświadczenie, w którym nie poparła systemu Nutri-Score, podkreślając, że należy szukać efektywnych rozwiązań ułatwiających wybory konsumenckie, ale nie zarekomendowała żadnego konkretnego systemu znakowania żywności dostępnego na rynku.
W Polsce już w 2023 roku Polskie Towarzystwo Dietetyki wycofało się z poparcia dla tego systemu. Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka Polskiej Akademii Nauk również zauważa, że system, choć przyjazny w odbiorze, nie uwzględnia pełnej wartości odżywczej, w tym substancji bioaktywnych, i może, w niektórych przypadkach, wprowadzać konsumenta w błąd.
Badanie przeprowadzone przez ekspertów z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego wskazuje, że Nutri-Score promuje produkty wysokoprzetworzone na niekorzyść żywności naturalnej i nie gwarantuje skomponowania zbilansowanej diety.
