Aikido: techniki, stopnie i efekty trenowania aikido

Aikido to tradycyjna sztuka walki mająca w swoim repertuarze aż 10 tysięcy technik samoobrony. Zasady aikido zostały sformułowane na przełomie XIX i XX wieku, a najważniejsza z nich mówi, że nie może ono stanowić formy rywalizacji sportowej. Mimo to aikido ma swoich adeptów na całym świecie. Poznaj historię i techniki stosowane w aikido i filozofię towarzyszącą tej sztuce walki.

Spis treści

1. Historia aikido
2. Techniki aikido
3. Słowniczek aikido
4. Stopnie i pasy w aikido
5. Strój do aikido
6. Aikido dla dzieci
7. Efekty trenowania aikido

Aikido uprawia się w Japonii na masową skalę, a adepci tej sztuki walki licznie zapisują się też na treningi w Europie, Ameryce Północnej i Południowej. Aikido polega na unikaniu ataku i obrony przed nim, a nie atakowaniu. Walka opiera się na wykorzystaniu siły współzawodnika przeciwko niemu samemu - im bardziej skomplikowana technika obrony, tym mniej wysiłku trzeba włożyć w odparcie ofensywy. W aikido działa zasada: ile rodzajów ataków, tyle sposobów obrony.

Aikido to także kodeks moralny, który wymaga wzięcia odpowiedzialności za zdrowie i dobrą kondycję psychiczną osób, która razem trenują i stają do walki.

Historia aikido

Jednym z popularyzatorów aikido jest słynny aktor Steven Seagal, który uzyskał w tej sztuce walki stopień 7 dan.

Historia aikido sięga przełomu XIX i XX wieku, a za jego twórcę uważa się Japończyka Morihei Ueshibę. Jako dziecko był chorowity, więc ojciec zachęcał go do treningów. Ueshiba ćwiczył ju-jitsu według tradycji Tenshin Shin’yo-Ryu oraz szermierkę Shinkage-Ryu, których elementy wykorzystał później w aikido.

Ueshiba wychował wielu uczniów, wśród nich Hirokazu Kobayashiego, który kontynuował jego dzieło, organizując pokazy aikido nie tylko w Japonii, ale i we Włoszech, Francji, Szwajcarii, Belgii. Do Polski aikido trafiło w 1975 roku.

Warto pamiętać, że aikido to nie tylko techniki, ale i filozofia. Na nazwę tej sztuki walki składają się trzy elementy:

• ai - harmonia, łagodność, miłość;
• ki - energia witalna;
• do - droga.

Główny cel aikido to samodoskonalenie, a nie skupienie na walce - dlatego właśnie dyscyplina ta nie wiąże się z rywalizacją sportową. Bardzo ważne miejsce w filozofii aikido zajmuje teoria "wirującej kuli". Według niej świat wypełnia energia ki podobna do płynącego strumienia, a nie skoncentrowana w punkcie przez zadanie ciosu lub przeciwstawienie się mu za pomocą bloku.

Techniki aikido

W aikido stosuje się aż 10 tysięcy wariantów różnych technik obrony przed atakującym. Według Ueshiby osobę przeprowadzającą atak trapi jakiś problem, ale to nie znaczy, że ten, kto atak odpiera ma się do niej upodabniać i również zaatakować. Głównym celem jest samoobrona, nawet przed silniejszym przeciwnikiem lub kilkoma przeciwnikami. Dlatego aikido to sztuka walki dla wszystkich: kobiet, mężczyzn i dzieci, bez górnej granicy wieku. Prowadzone są specjalne zajęcia aikido dla pań ćwiczące je w sztuce samoobrony.

Opanowanie "walki bez walki" wymaga wielu ćwiczeń. Treningi aikido uczą schodzenia z linii ataku oraz stosowania rzutów, uderzeń i dźwigni na konkretne części ciała. Podczas ćwiczeń adepci tej sztuki walki uczą się również posługiwania nożem, kijem i mieczem.

Warto pamiętać, że aikido tym różni się od innych sztuk walki, że w jego przypadku rozwój akcji zależy od ruchu przeciwnika - jeśli ten nie zaatakuje, walki nie będzie.

Podstawowymi technikami stosowanymi w aikido są:

• Nikyo - technika unieruchamiająca, polegająca na zgięciu nadgarstka i odchyleniu go w stronę głowy atakującego pod kątem zbliżonym do kąta prostego pomiędzy przedramieniem a ramieniem i nadgarstkiem.
• Ikkyo - technika dźwigni, którą można wykonać jako trzymanie bądź rzut. Opiera się na przyciskaniu ramienia osoby atakującej do tyłu, tuż nad łokciem, w konkretnym miękkim miejscu, które osoba broniąca się może najpierw rozpoznać u siebie. Nacisk wywiera się ciężarem całego ciała.
• Gokyo - służy do obrony przed atakami z użyciem noża bądź pałki. Przypomina technikę ikkyo, ale istnieje różnica w chwycie dłoni przeciwnika - chwytamy go tak, by móc kontrolować trzymaną w jego ręku broń.
• Sankyo - oznacza nienaturalne skręcenie nadgarstka za pomocą dźwigni. Ręka zostaje skręcona nie tylko w stawie nadgarstkowym, ale również w stawie łokciowym i ścięgnach przedramienia. Dźwignia stanowi pozycję wyjściową do zakończenia techniki rzutem.
• Hiji kime - technika zginania stawu łokciowego w kierunku przeciwnym do naturalnego dla tego stawu. Ręka atakującego powinna być wyprostowana, a jego dłoń mocno trzymana przez osobę odpierającą atak. Broniący się działa na przeciwnika całym ciężarem ciała.
• Yonkyo - technika uważana za jedną z najbardziej bolesnych. Osoba atakowana mocno naciska na centra nerwowe na przedramieniu atakującego przy użyciu przede wszystkim małego palca i nasady palca wskazującego. Odpowiedni nacisk skutecznie obezwładnia przeciwnika.
• Irimi nage - polega najpierw na wykonaniu ruchu, który umożliwi uniknięcie zderzenia z przeciwnikiem, a następnie na kierowaniu atakującego dookoła własnego ciała i przyciskaniu jego głowy do swojego ramienia. Gdy atakujący znajdzie się w ruchu dookoła naszej osi, następuje płynne sprowadzenie go w dół.

Stopnie i pasy w aikido

Przyznawanie pasów i stopni w aikido różni się w zależności od konkretnej szkoły. Istnieje jednak podział na stopnie kyu - uczniowskie i dan - mistrzowskie. International Aikido Federation uznaje, że jest 6 stopni kyu, a każdy z nich zazwyczaj wiąże się niezmiennie z białym kolorem pasa, po osiągnięciu pierwszego stopnia mistrzowskiego uzyskuje się czarny pas. Wprowadzono specjalne pasy z kolorowymi pagonami dla dzieci - stopni dla najmłodszych może być od kilku do nawet kilkunastu.

Tak jak w innych sztukach walki, aby uzyskać kolejny stopień zaawansowania, trzeba zdać egzamin.

Strój do aikido

Osoby trenujące aikido ćwiczą w specjalnie do tego przeznaczonym stroju - keikogi (inna nazwa: aikidogi). To ubranie w białym kolorze, bardzo podobne do tego, które mają na sobie judocy i karatecy.

Szczególną uwagę zwracają noszone przez niektórych ćwiczących szerokie - czarne lub granatowe - spodnie. Noszą je nie bez przyczyny - mają one maskować ruchy nóg tak, by utrudnić przeciwnikowi przewidzenie swoich kolejnych działań. Spodnie mają nawet osobną nazwę - hakama. Tradycyjnie mogą je nosić osoby, które osiągnęły stopnie mistrzowskie dan. Polska Federacja Aikido dopuszcza jednak ich noszenie od stopnia 2 kyu.

Aikido dla dzieci

Aikido rozwija ogólną sprawność fizyczną najmłodszych. Uczy zaangażowania i konsekwencji w dążeniu do celu, dyscypliny i koncentracji. Aikido pozwala również skorygować wady postawy, ponieważ techniki i ćwiczenia dotyczą obu stron ciała. Zajęcia dla dzieci przebiegają inaczej niż te dla dorosłych - na treningach aikido dla tych ostatnich wymagana jest cisza i duża dyscyplina, a ćwiczenia dla najmłodszych przebiegają w zdecydowanie swobodniejszej atmosferze. Dzieci uczą się poruszać na macie i bezpiecznie na nią padać, nie stosuje się niebezpiecznych rzutów i dźwigni.

Efekty trenowania aikido

Treningi aikido nie są nastawione na rywalizację, nie odbywają się zawody sportowe związane z tą sztuką walki, a jednak ćwiczenia tego typu dają wymierne efekty. Przede wszystkim udoskonalają naszą koordynację ruchową - aikido polega przecież na skutecznych i szybkich ruchach, które pozwolą uniknąć ataku i obezwładnić przeciwnika. Treningi wzmacniają też kondycję i uczą odpowiednio kontrolować oddychanie.

Nie do przecenienia jest działanie aikido na psychikę. Osoby je trenujące czują się pewniejsze siebie i bezpieczniejsze - wiedzą, że będą potrafiły się obronić w przypadku ataku nie tylko na macie. Ta sztuka walki nie opiera się na konkurowaniu ze sobą, przez co jej adepci trenują głównie po to, by doskonalić umiejętności, a nie zdobywać kolejne wyróżnienia.

Anna Sierant