Judo: techniki, zasady i efekty trenowania judo

Judo to japońska sztuka walki wywodząca się z ju-jitsu, jednak dużo od niego łagodniejsza, między innymi dzięki wyeliminowaniu kopnięć i uderzeń. Judo to także od kilkudziesięciu lat dyscyplina olimpijska i sport, który z powodzeniem mogą trenować dzieci. Poznaj historię i techniki judo oraz przeczytaj, jakie efekty daje uprawianie tej sztuki walki.

Spis treści

1. Historia judo
2. Kodeks Bushido w judo
3. Techniki judo
4. Stopnie i pasy w judo
5. Judo dla dzieci

Judo w dosłownym tłumaczeniu z japońskiego znaczy tyle co "łagodna droga" i określenie to dobrze oddaje charakter dyscypliny wymyślonej przez Jigoro Kano. Judo, jak wszystkie japońskie sztuki walki, czerpie z ju-jitsu oraz z wojskowej sztuki samurajów, jednak aspekt samoobrony nie jest w nim najważniejszy. Judo to przede wszystkim dyscyplina sportowa, od 1964 roku będąca częścią programu olimpijskich zmagań mężczyzn, a od 1988 roku - kobiet. Judo było też pierwszą azjatycką sztuką walki, która pojawiła się na igrzyskach.

Historia judo

Judo to japońska sztuka walki, za której twórcę uważa się Jigoro Kano, który w 1882 roku założył pierwszą szkołę judo na świecie. Ten nauczyciel literatury i języka angielskiego od 18. roku życia trenował ju-jitsu (ważył 45 kg i chciał wytrenować swoje ciało), jednak usunął z niego elementy mogące zagrażać zdrowiu lub życiu zawodnika: kopnięcia, uderzenia, ataki na stawy (oprócz stawu łokciowego) i duszenia (oprócz duszenia klapą judogi i nacisku przedramieniem). Judo jest więc nowszą - a zarazem łagodniejszą - odmianą ju-jitsu.

Kano sformułował 3 główne zasady judo:

• ustąp, aby zwyciężyć

- słabszy przeciwnik popchnięty przez silniejszego, nawet jeśli się zaprze, upadnie. Może jednak sobie poradzić w inny sposób: ustąpić w chwili pchnięcia i wykorzystać utratę równowagi przeciwnika do skorzystania z własnej techniki, umożliwiając sobie zwycięstwo.

• maksimum skuteczności przy minimum wysiłku

- czyli przemyślany wybór najbardziej odpowiedniej techniki - skutecznej, ale i nie powodującej dużej utraty sił.

• czynienie dobra wobec przeciwnika przyczynia się dla dobra ogółu

- zasada podkreśla konieczność dbania o współzawodników, kierowania się ich dobrem i niewykorzystywania technik judo poza sportem, z wyjątkiem obrony koniecznej.

Już przed wybuchem I wojny światowej sale judo (czyli dojo) pojawiły się m. in. w USA, Wielkiej Brytanii, Rosji. Pierwsza oficjalna sekcja judo w Polsce powstała w 1949 roku.

Techniki judo

Techniki (po japońsku waza) stosowane w judo dzielą się na 3 główne grupy.

• NAGE-WAZA, czyli rzuty - jedyna grupa wykorzystywana w judo sportowym

Techniki NAGE-WAZA stosuje się w chwili, gdy współzawodnik traci lub już utracił równowagę. Rzut wykonuje się zastawiając drogę przeciwnikowi, który chce odzyskać równowagę, używając nogi, biodra, stopy i wychylenia rąk, aby doprowadzenia go do upadku na plecy. NAGE-WAZA obejmuje również kontrataki i kombinacje - połączenia dwóch i więcej rzutów. Do skutecznego wykonania NAGE-WAZA niezbędne są siła, szybkość i odpowiednia reakcja na ruchy przeciwnika.

• KATAME-WAZA, czyli obezwładnienia (chwyty)

KATAME-WAZA podzielono na 3 grupy:

1. trzymania (Osae-Komi Waza) - utrzymywanie przeciwnika na plecach w celu całkowitej kontroli nad jego ruchami
2. dźwignie (Kansetsu Waza) - w walce sportowej dopuszczalna jest tylko dźwignia na staw łokciowy
3. duszenia (Shime Waza) - polegają na nacisku krawędzią przedramienia lub kołnierzem judogi na tętnicę szyjną bądź krtań

Możliwe jest również wykręcanie i wyłamywanie. Wygraną w walce sportowej daje doprowadzenie do sytuacji, która pozwoliłaby na unieszkodliwienie przeciwnika w samoobronie. W KATAME-WAZA również występują kombinacje różnych elementów.

• ATEMI-WAZA, czyli uderzenia i kopnięcia

Te grupa technik nie jest uznawana przez Europejski Związek Judo, więc rzadko się ich naucza. Praktykuje się ją wyłącznie w tradycyjnej formie KATA.

Stopnie i pasy w judo

Osoby trenujące judo, doskonaląc się stopniowo podczas treningów, zyskują kolejne stopnie. Wyróżniamy 6 stopni uczniowskich i 10 mistrzowskich. Dawniej stopnie uczniowskie w ogóle nie istniały, jednak wprowadzono je wraz ze wzrostem popularności judo.

Stopnie uczniowskie:

• 6 kyu – biały pas
• 5 kyu – żółty pas
• 4 kyu – pomarańczowy pas
• 3 kyu – zielony pas
• 2 kyu – niebieski pas
• 1 kyu – brązowy pas

Stopnie mistrzowskie:

• 1 dan, shodan – pas czarny
• 2 dan, nidan – pas czarny
• 3 dan, sandan – pas czarny
• 4 dan, yodan – pas czarny
• 5 dan, godan – pas czarny
• 6 dan, rokudan – biało-czerwony
• 7 dan, shichidan – biało-czerwony
• 8 dan, hachidan – biało-czerwony
• 9 dan, kyudan – czerwony
• 10 dan, judan – czerwony

Przejściu na kolejne stopnie towarzyszy egzamin, stopnie od 7 dana mają charakter honorowy, a 7 i 8 dan przyznają federacje kontynentalne. Dawniej judoką określano osoby, które uzyskały minimum stopień 4 kyu, dzisiaj określa się tak wszystkie osoby trenujące judo.

Judo dla dzieci

Judo jest sportem walki szczególnie polecanym dzieciom. Sport wywodzi się z kultury samurajów, a nazwa sali, w której odbywają się zajęcia - "dojo", czyli miejsce doskonalenia się, oddaje charakter ćwiczeń. Zawodnicy, także najmłodsi, uczą się zasad fair play, szacunku wobec nauczyciela, wzajemnego wspierania się. Treningi judo to zajęcia ogólnorozwojowe, wzmacniają wszystkie mięśnie szkieletowe i niwelują wady postawy. Najmłodsi mają na zajęciach zabawy ruchowe, z elementami judo, akrobatyki i gimnastyki sportowej, uczą się też m. in. jak upadać, by nie zrobić sobie krzywdy. Według zaleceń UNESCO, judo mogą trenować już 4-latki, choć wszystko zależy od predyspozycji konkretnego dziecka.

Anna Sierant