Rooibos - właściwości i zastosowanie. Sposób parzenia herbaty rooibos

Rooibos to krzew pochodzący z Południowej Afryki, w Europie znany jest dopiero od 100 lat. Jego liście przetwarza się podobnie jak liście herbaty i stosuje do picia w postaci naparu. Herbatka rooibos ma łagodny, słodkawy smak i bursztynowy kolor. Wykazuje szerokie zastosowanie lecznicze głównie dzięki obecności przeciwutleniaczy.

Spis treści

1. Jak powstaje rooibos?
2. Rooibos - parzenie i sposób podania
3. Rooibos - właściwości lecznicze

Rooibos, czyli czerwonokrzew afrykański (Aspalathus linearis), to roślina rosnąca w Republice Południowej Afryki w górach Cederberg, które oddalone są o ok. 300 km od Kapsztadu. Naturalne tereny bytowania rośliny zostały wykorzystane do zorganizowania upraw na szeroką skalę i obecnie na tym obszarze znajdują się plantacje rooibos. Jest to teren nieprzyjazny dla innych roślin, charakteryzuje się piaszczystymi glebami i bardzo suchym latem. W związku z tym, że rooibos rósł tam od zawsze, nie ma potrzeby stosowania nawozów ani środków chroniących przed pasożytami. Utarło się nazywanie rooibos herbatą, jednak krzew ten nie jest spokrewniony z krzewami herbacianymi. Roślina osiąga wysokość 1-1,5 m. Liście rooibos są wąskie i podłużne, mają kształt igieł. Zbiera się je zwykle w środku lata, czyli w styczniu, a następnie tnie na 2-3-milimetrowe igiełki.

Jak powstaje rooibos?

Podobnie jak herbatę, rooibos można poddać fermentacji. W tym celu zwilżone listki usypuje się w 20-centymetrowe kupki i pozostawia na kilka dni w ciepłym miejscu. W tym czasie rooibos zmienia kolor na czerwono-brązowy. Liście suszy się następnie na słońcu do uzyskania wilgotności na poziomie 10%.

Na świecie bardziej znany jest czerwony rooibos poddany fermentacji, jednak pija się również zielony.

Rooibos jest znany od pokoleń na terenach Południowej Afryki. Do Europy trafił dopiero w 1904 roku za sprawą rosyjskiego kupca Benjamina Ginsberga, którego rodzina zajmowała się sprzedażą herbaty. W Afryce rooibos pili również holenderscy osadnicy, którzy traktowali napar jako zamiennik drogiej czarnej herbaty. Popularność rooibos wzrosła po 1930 roku, kiedy dr Peter Le Fras Nortier – chirurg i botanik – zaczął prowadzić eksperymenty z uprawą rośliny.

Rooibos - parzenie i sposób podania

Rooibos zaparza się przez 4-5 minut wodą o temperaturze 95 stopni Celsjusza. Na jedną filiżankę wody używa się czubatej łyżeczki herbaty. Rooibos można kupić w liściach i torebkach.

Liście najlepiej zaparzać z użyciem papierowego filtra, ponieważ drobno siekane przechodzą przez sitka. Napar czerwonego rooibos ma brązowy kolor i słodkawy smak, a jego aromat jest charakterystyczny, określany jako owocowy i ziemisty. Zielony rooibos ma trawiasty posmak.

Z rooibos można zrobić herbatę mrożoną. 3 łyżki suszu zalej litrem wrzątku, filtruj, ostudź, dodaj łyżkę miodu i sok z połowy cytryny, a następnie wstaw na kilka godzin do lodówki.

Herbatka zawiera niewiele garbników, dlatego nie wyczuwa się w jej smaku goryczki. Jak wszystkie herbatki ziołowe, rooibos nie zawiera kofeiny, dlatego nie ma działania pobudzającego i można ją pić nawet tuż przed snem. Rooibos jest często wykorzystywany do mieszanek herbat. Stosuje się go z innymi ziołami jako składnik podstawowy lub dodatkowy. Można kupić rooibos aromatyzowany truskawką i wanilią, rzadziej bergamotką lub dodatkiem ostrych przypraw. Znajduje się także w mieszankach z herbatą czarną i zieloną. Rooibos smakuje dobrze podawany z mlekiem i cukrem. Można pić napar na zimno i na ciepło, z dodatkiem soków owocowych, dających orzeźwiający efekt oraz miodu, podkreślającego naturalny aromat naparu.

Rooibos - właściwości lecznicze

Rooibos był doceniany w lecznictwie ludowym od wielu pokoleń, a teraz jego właściwości zdrowotne potwierdzają badania naukowe. Można go wykorzystać w wielu obszarach lecznictwa i polecany jest wszystkim dbającym o zdrowie oraz dobrą formę.

• Chroni przed atakami wolnych rodników. Napar z rooibos jest bogaty w przeciwutleniacze, które hamują działanie substancji o działaniu oksydacyjnym, wnikających do organizmu ze środowiska i produkowanych przez komórki w wyniku procesów fizjologicznych. Przeciwutleniacze działają ochronnie na DNA i białka komórek, zapobiegając niekorzystnym zmianom i mutacjom.
• Obniża ciśnienie krwi. Rooibos jest znany jako środek łagodzący stres i napięcie nerwowe oraz związane z nimi podwyższone ciśnienie krwi.
• Wpływa korzystnie na układ krwionośny. Lepsze funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego u osób regularnie pijących rooibos wynika z obecności przeciwutleniaczy, a także z hamowania aktywności enzymu konwertazy angiotensyny, który jest czynnikiem ryzyka chorób serca. Wśród tych osób stwierdzono także mniejszą śmiertelność w wyniku incydentów sercowo-naczyniowych, ale dokładny mechanizm zjawiska nie został poznany.
• Pomaga w cukrzycy typu II. Przeciwutleniacz aspalathin znajdujący się w naparze z rooibos ma korzystne działanie w przypadku cukrzycy typu II. Wyrównuje poziom cukru we krwi, zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę, poprawia wykorzystanie glukozy przez mięśnie i wpływa na wydzielanie insuliny przez trzustkę. Rooibos można wykorzystać w prewencji cukrzycy typu II oraz u osób chorych w celu poprawy ich stanu i zapobieganiu skokom glukozy we krwi. Tolerancja glukozy u osób badanych z cukrzycą typu II poprawiła się już po 5 tygodniach regularnego picia naparu z rooibos.
• Wspomaga regenerację wątroby. Badania na myszach wykazały, że codzienne stosowanie rooibos w ilościach, które mogą być normalnie wypijane przez ludzi, przyspiesza regenerację wątroby.
• Łagodzi kolki u dzieci i bóle brzucha. Napar z rooibos był tradycyjnie podawany małym dzieciom w przypadku kolek. Mieszano go z niewielką ilością mleka, aby poprawić smak. Rooibos można też stosować u dorosłych w przypadku bólu brzucha i rozstroju żołądka. Już jedna filiżanka łagodzi dolegliwości. Za to działanie odpowiada prawdopodobnie przeciwzapalna kwercetyna obecna w rooibos. Ponadto herbatka ma właściwości rozkurczowe, zapobiega biegunkom i innym dolegliwościom jelitowym.
• Ma działanie przeciwnowotworowe. Picie rooibos obniża ryzyko zachorowania na nowotwory dzięki zawartości przeciwutleniaczy. Ekstrakty z tej herbatki można stosować w połączeniu z lekami w przypadku zachorowania na raka.
• Wspomaga leczenie problemów skórnych. Rooibos jest pomocny w przypadku wysypki, egzemy, trądziku, podrażnień, suchości skóry i oparzeń słonecznych, a także odparzeń u małych dzieci. Chroni skórę przed przedwczesnym starzeniem i zmarszczkami. Można go stosować w postaci okładu. Korzystne właściwości rooibos zawdzięcza obecności alfa-hydroksykwasów i cynku.
• Działa korzystnie na drogi oddechowe. W lecznictwie ludowym stosuje się rooibos w przypadku dolegliwości dróg oddechowych, jak astma i zapalenia oskrzeli. Badania na szczurach potwierdziły działanie rozszerzające oskrzela i wspomagające wykrztuszanie przy męczącym kaszlu, co daje podstawy do zastosowania w chorobach układu oddechowego.

Aleksandra Żyłowska-Mharrab