Ziemniaki - odmiany, wartość odżywcza, właściwości lecznicze

Ziemniaki to źródło energii, białka, a także witamin i składników mineralnych. Kartofle są doskonałe zarówno na szybki obiad, jak i wykwintną przekąskę. Ziemniaki mają też właściwości lecznicze - dieta ziemniaczana zalecana jest w niewydolności nerek. A maseczka z ziemniaków poprawi wygląd zmęczonej i poszarzałej cery.

Spis treści

1. Ziemniaki - jakie wybrać
2. Odmiany ziemniaków
3. Ziemniaki - wartość odżywcza
4. Ziemniaki - właściwości lecznicze
5. Dieta ziemniaczana

Ziemniaki - jakie wybrać

Aby przygotować smaczną i zdrową potrawę z ziemniaków musisz zwrócić uwagę na odmianę ziemniaków, którą kupujesz. Ziemniaki dzielą się bowiem na twarde (typ A), zachowujące formę – takie najlepiej nadają się na sałatki, kartofle smażone i w łupince oraz na grilla, oraz średniotwarde (typ B), które przy końcu gotowania stają się kruche, zaś przy smażeniu miękkie wewnątrz, a z wierzchu chrupiące – z nich robisz wspaniałe frytki czy placki, kartofelki z wody i zupy (ale nie zupę-krem). Ostatnim rodzajem są ziemniaki mączyste, łatwo rozpadające się (typ C), doskonałe na babki, farsze, kluski czy purée albo do zagęszczania zup.

Polecamy: Sok z ziemniaka - właściwości, jak zrobić w domu? Na co pomaga sok z ziemniaka?

Ważny jest też wygląd bulw: czy nie są uszkodzone, chore lub nadgniłe. Takie oznaki mogą świadczyć, że ziemniaki będą się szybko psuły. Skórka bulw powinna być gładka, a miąższ o jednorodnej barwie.

Nie zapomnij o „oczkach”. Płytkie są lepsze, z uwagi na mniejsze straty witamin i składników mineralnych podczas obierania – pod tym względem wyróżniają się z odmian:

• wczesnych – Drop, Augusta, Ewelina, Gracja, Velox, Impala, Korona
• średnio wczesnych – Ditta, Żagiel
• średnio późnych – Fianna, Syrena
• późnych – Medea.

Nie obawiaj się zakupów w hipermarketach, sprzedawcy na targu nie zawsze potrafią powiedzieć, jaką odmianę oferują, ograniczając się do stwierdzenia, że są np. smaczne i sypkie. W hipermarketach z opakowania dowiesz się, jaka to odmiana ziemniaka oraz skąd pochodzi (kraj, a nawet gospodarstwo). Zwróć także uwagę, czy ziemianki, które kupujesz, są świeże. Często bowiem bywają mało jędrne i zazielenione, co jest sygnałem, że były źle przechowywane. Zielony kolor oznacza podwyższoną zawartość solaniny. Alkaloid ten nie rozkłada się podczas gotowania i może być przyczyną zatruć pokarmowych (unikniesz go, grubo obierając ziemniaki).

Czytaj też: Ziemniaki młode a wczesne - jak je odróżnić?

Odmiany ziemniaków

W Polsce zarejestrowanych jest 135 odmian ziemniaków (100 jadalnych i 35 skrobiowych), w tym 51 pochodzących z zagranicy. Za najsmaczniejsze uważa się Milę, Bryzę, Marynę, Aster, Irysa i Irgę. Wiele osób ceni sobie również smak białej Almy. Centralną i wschodnią Polskę opanowały Irys i Irga, twardawe ziemniaki o białokremowym miąższu. Z kolei okolice Poznania to kraina Mili i Bryzy, ziemniaków bardziej mącznych, miękkich o żółtawym kolorze miąższu.

Ziemniaki - wartość odżywcza

W ziemniakach najcenniejszy jest potas – by zachować go jak najwięcej, wkładaj bulwy do niewielkiej ilości gotującej wody (powinna ledwie je zakrywać) i posól. Są one też cennym źródłem: sodu, magnezu, wapnia, manganu, żelaza, miedzi, cynku, fosforu, fluoru, chloru, jodu, karotenu, witamin K, B₁, B₂, B₆ i C (od 11–16 mg/100 g, w zależności od pory roku), a także biotyny, fruktozy, sacharozy, skrobi oraz kwasów: nikotynowego i pantotenowego.

Najbogatszą w składniki odżywcze (białka, węglowodany i składniki mineralne) częścią ziemniaka jest warstwa znajdująca się tuż pod warstwą korową i korą pierwotną, czyli miękisz pierwotny. To dlatego ziemniaki trzeba obierać oszczędnie, a najlepiej wcale.

Niestety mitem jest, że można ochronić witaminę C. Ugotowane ziemniaki na przednówku, zawierają jej tyle co nic. Rozkłada się ona nie tylko w trakcie przechowywania i gotowania, ale także pod wpływem powietrza i promieni słonecznych, kiedy je obierasz i kroisz.

Najwięcej składników mineralnych tracą ziemniaki pokrojone i przechowywane w wodzie. Dlatego jeśli już musisz je wcześniej obrać, włóż je w całości do garnka z zimną wodą, a pokrój dopiero przed gotowaniem.

Najbardziej wartościowe pod względem odżywczym ziemniaki to te gotowane na parze albo w łupinach lub pieczone, zaś najmniej – purée oraz odsmażane następnego dnia po ugotowaniu.

Czytaj też:

• 7 warzyw, których nie można jeść na surowo

Polecamy

Autor: Time S.A

Zbilansowane dieta to klucz do zdrowia i lepszego samopoczucia. Skorzystaj z JeszCoLubisz, innowacyjnego systemu dietetycznego online Poradnika Zdrowie. Wybieraj spośród tysięcy przepisów na zdrowe i smaczne dania z wykorzystaniem dobrodziejstw natury. Ciesz się indywidualnie dobranym menu, stałym kontaktem z dietetykiem i wieloma innymi funkcjonalnościami już dziś!

Dowiedz się więcej

Ziemniaki - właściwości lecznicze

• Sok z surowych bulw pomaga w leczeniu zgagi, nadkwasoty, przy wrzodach żołądka i dwunastnicy oraz w zaparciach.
• Tarte surowe ziemniaki łagodzą oparzenia, pęknięcia skóry, wygładzają zmarszczki i napinają skórę.
• Wywar z gotowanych bulw pomaga na pękającą skórę pięt i rąk.
• Gotowane i roztarte ziemniaki to doskonała maseczka na zmęczoną i ziemistą cerę.
• Mączka ziemniaczana w postaci kleiku działa na skórę rozmiękczająco, przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie.
• Kisiele z mączki ziemniaczanej służą jako środek osłaniający błonę śluzową żołądka (w zatruciach).
• Glukoza z ziemniaka jest głównym składnikiem preparatów krwiozastępczych; ponadto wpływa dodatnio na pracę mięśnia sercowego oraz pamięć (wg kanadyjskich uczonych już 15 minut po zjedzeniu ziemniaków glukoza w nich zawarta dociera do komórek mózgowych).

Dieta ziemniaczana

Stosuje się ją w przypadkach zaawansowanej niewydolności nerek, kiedy wskazana jest dieta uboga w białko (20–25 g białka/dobę). Jej główne składniki to: 1 kg obranych ziemniaków, 1/2 kostki masła, 50 g cukru, 300 g warzyw i owoców. Ziemniaki podawaj gotowane lub pieczone, w łupinach albo obrane, z dodatkiem masła i warzyw.

Można z nich też przyrządzać inne potrawy, np. kluski śląskie, kotlety, zapiekanki czy placki, ale musisz zapomnieć o soli. Wyjątkowo, aby urozmaicić monotonię diety ziemniaczanej, możesz również przygotować dania z ziemniaków smażonych na tłuszczu oraz pieczonych lub zapiekanych z dodatkiem tłuszczu (stosuj jednak wyłącznie tłuszcze lekkostrawne: świeże masło, olej rzepakowy, sojowy lub słonecznikowy oraz oliwę z oliwek).

W przypadku niewydolności nerek zasadniczą wadą ziemniaków jest duża zawartość potasu, który u części chorych nie jest wskazany. Możesz jednak znacznie obniżyć jego poziom, stosując metodę podwójnego gotowania – po obraniu i pokrojeniu ziemniaków na mniejsze kawałki, włóż je do zimnej wody i obgotuj (przez kilka lub kilkanaście minut), a następnie odcedź je, ponownie zalej świeżą wodą i dogotuj do miękkości.

Oprócz ziemniaków do przyrządzania posiłków możesz także wykorzystać mąkę ziemniaczaną (np. do kotletów, placków, klusek), nadającą potrawom odpowiednią konsystencję. Uzupełnieniem diety ziemniaczanej jest pieczywo skrobiowe (chleb skrobiowy, bułki lub słodkie pieczywo z mąki ziemniaczanej), które możesz spożywać bez żadnych ograniczeń.