Jednodniowe menu wygenerowane przez sztuczną inteligencję
Powszechnie wiadomo, że jadłospis powinien być zróżnicowany, aby dostarczać organizmowi wszystkich niezbędnych witamin i minerałów. W praktyce wymyślanie nowych przepisów na zdrowe i smaczne dania jest trudne, zwłaszcza gdy ma się dodatkowe problemy zdrowotne lub nietolerancje. Czy sztuczna inteligencja może ułożyć zbilansowany jadłospis?
Poprosiliśmy ChatGPT-4o o ułożenie jednodniowego menu dla osoby chorej na cukrzycę typu 2. Zaznaczyliśmy, że nie przepada ona za rybami, ma uczulenie na orzechy i nietolerancję laktozy. W ciągu kilkudziesięciu sekund otrzymaliśmy propozycję 5 posiłków.
Śniadanie: Omlet z warzywami
Składniki:
- 2 jajka,
- 1/2 czerwonej papryki,
- 1/2 cebuli,
- 1 garść szpinaku,
- 1 łyżeczka oliwy z oliwek,
- sól, pieprz, oregano.
Przygotowanie: Posiekaj paprykę, cebulę i szpinak. Na patelni rozgrzej oliwę i podsmaż warzywa. Ubij jajka z przyprawami i wylej na patelnię. Smaż na małym ogniu.
Drugie śniadanie: Sałatka owocowa
Składniki:
- 1 kiwi,
- 1 małe jabłko,
- 1 garść jagód,
- 1 łyżka nasion chia (opcjonalnie).
Przygotowanie: Pokrój owoce w kostkę. Wymieszaj składniki i dodaj nasiona chia.
Obiad: Pierś z kurczaka z warzywami i kaszą gryczaną
Składniki:
- 150 g piersi z kurczaka,
- 1 łyżeczka oliwy z oliwek,
- 1 marchewka,
- 1/2 cukinii,
- 1 pomidor,
- 50 g kaszy gryczanej.
- papryka słodka, oregano, sól, pieprz.
Przygotowanie: Ugotuj kaszę gryczaną według instrukcji na opakowaniu. Kurczaka dopraw przyprawami i smaż na oliwie z oliwek do uzyskania złotego koloru. Marchewkę, cukinię i pomidora pokrój, a następnie ugotuj na parze. Podaj kurczaka z warzywami i kaszą.
Podwieczorek: Warzywa z hummusem
Składniki:
- 1 marchewka,
- 1 ogórek,
- 3 łyżki hummusu.
Przygotowanie: Pokrój marchewkę i ogórka w słupki. Podawaj z hummusem.
Kolacja: Sałatka z grillowanym tofu
Składniki:
- 100 g tofu (naturalne, bez laktozy),
- 1 garść rukoli,
- 1 pomidor,
- 1/2 czerwonej cebuli,
- 1 łyżeczka oliwy z oliwek.
- oregano, sól, pieprz.
Przygotowanie: Tofu pokrój w plastry, dopraw i usmaż na patelni grillowej. Warzywa pokrój i wymieszaj z rukolą. Podaj tofu na sałatce, polewając oliwą z oliwek.
Ocena jadłospisu przez dietetyka
Poprosiliśmy dietetyka o zapoznanie się z wygenerowanym jadłospisem i ocenienie go pod względem zdrowotnym.
Na pierwszy rzut oka te jadłospisy nie wyglądają źle. Zawierają różnorodne produkty spożywcze z każdej grupy oraz nie są monotonne. Fajne jest to, że pojawiła się propozycja białka roślinnego (np. tofu), które zawiera witaminy z grupy B, mikroskładniki (np. wapń, fosfor), czy błonnik. Natomiast zastanowiło mnie dlaczego tak usilnie zostały ograniczone węglowodany. To pierwszy „red flag”, który pojawił się w mojej głowie, ponieważ nie ma odgórnej zasady do wprowadzania tak znacznych restrykcji, co do spożywania węglowodanów (zwłaszcza złożonych)
- mówi w rozmowie z Poradnikiem Zdrowie mgr inż. Paula Nagel, ekspert ds. żywienia, dietetyk, psychodietetyk z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-PIB.
Ekspertka zwróciła uwagę, że w zaproponowanym jadłospisie źródłem węglowodanów złożonych jest jedynie kasza gryczana w obiedzie, natomiast podstawą zdrowego odżywiania, niezależnie czy mówimy o cukrzycy czy nie, jest przewaga węglowodanów złożonych nad prostymi w codziennej diecie.
Każda żywa komórka w ciele człowieka „odżywia się” cukrem prostym, jakim jest glukoza, stanowi ona podstawowe źródło energii dla organizmu. W kwestii węglowodanów i ich zalecanych ilości eksperci są zgodni od lat. Rekomendują, aby znaczna część energii z diety (45-65 proc.) pochodziła właśnie z węglowodanów. Te widełki procentowe dot. zapotrzebowania są szerokie, co też pokazuje, że nie trzeba unikać węglowodanów na talerzu, zwłaszcza tych złożonych
- wyjaśnia dietetyczka.
Zdaniem mgr inż. Pauli Nagel u jednej osoby z cukrzycą typu 2 zastosowanie zaleceń z przewagą węglowodanów złożonych w jadłospisie może przynieść świetny efekt poprawy parametrów glikemii, a u innej zajdzie potrzeba ich zredukowania, ponieważ prawidłowe stężenia glukozy i insuliny będą łatwiejsze do osiągnięcia na diecie z przewagą posiłków białkowo-tłuszczowych. To pokazuje jak bardzo istotny jest wywiad zdrowotno-żywieniowy z pacjentem, którego AI nie zrobił.
Ekspertka zwróciła również uwagę, że sztuczna inteligencja wygenerowała jadłospis bez podanej kaloryczności i makroskładników, więc nie wiadomo czy zaproponowane dania, np. okażą się sycące.
AI zaproponowało 5 posiłków, co jest ogólnie uznane za pożądane, ale nie każdemu może odpowiadać. Zaproponowany jadłospis można uznać za „książkowy”, natomiast doświadczony dietetyk-praktyk wie, że takie gotowe jadłospisy (potocznie nazywane „gotowcami”) mogą się w praktyce po prostu nie sprawdzić. Do każdego pacjenta należy podejść zawsze indywidualnie. Takie menu może być bardzo dobrą ściągawką, jakie produkty warto wprowadzić do diety, natomiast dokładny wywiad żywieniowo-zdrowotny jest niezbędny, aby dobrać odpowiednie wskazówki żywieniowe czy ułożyć jadłospis. Według mnie AI nie jest w stanie zastąpić żywego człowieka w tym zakresie
- ocenia ekspert ds. żywienia mgr inż. Paula Nagel.
