Oto jadłospis dla cukrzyka wygenerowany przez AI. Ocenił go dla nas dietetyk

Zdrowe odżywianie jest bardzo ważne, ale brak pomysłów na dania może być frustrujący, zwłaszcza gdy trzeba dostosować dietę do specyficznych potrzeb zdrowotnych. Nie każdego stać również na konsultacje dietetyczne. W takich sytuacjach na pomoc może przyjść sztuczna inteligencja. Czy jadłospis wygenerowany przez Al jest zdrowy zdaniem dietetyka?

Jednodniowe menu wygenerowane przez sztuczną inteligencję

Powszechnie wiadomo, że jadłospis powinien być zróżnicowany, aby dostarczać organizmowi wszystkich niezbędnych witamin i minerałów. W praktyce wymyślanie nowych przepisów na zdrowe i smaczne dania jest trudne, zwłaszcza gdy ma się dodatkowe problemy zdrowotne lub nietolerancje. Czy sztuczna inteligencja może ułożyć zbilansowany jadłospis?

Poprosiliśmy ChatGPT-4o o ułożenie jednodniowego menu dla osoby chorej na cukrzycę typu 2. Zaznaczyliśmy, że nie przepada ona za rybami, ma uczulenie na orzechy i nietolerancję laktozy. W ciągu kilkudziesięciu sekund otrzymaliśmy propozycję 5 posiłków.

Śniadanie: Omlet z warzywami

Składniki:

• 2 jajka,
• 1/2 czerwonej papryki,
• 1/2 cebuli,
• 1 garść szpinaku,
• 1 łyżeczka oliwy z oliwek,
• sól, pieprz, oregano.

Przygotowanie: Posiekaj paprykę, cebulę i szpinak. Na patelni rozgrzej oliwę i podsmaż warzywa. Ubij jajka z przyprawami i wylej na patelnię. Smaż na małym ogniu.

Drugie śniadanie: Sałatka owocowa

Składniki:

• 1 kiwi,
• 1 małe jabłko,
• 1 garść jagód,
• 1 łyżka nasion chia (opcjonalnie).

Przygotowanie: Pokrój owoce w kostkę. Wymieszaj składniki i dodaj nasiona chia.

Obiad: Pierś z kurczaka z warzywami i kaszą gryczaną

Składniki:

• 150 g piersi z kurczaka,
• 1 łyżeczka oliwy z oliwek,
• 1 marchewka,
• 1/2 cukinii,
• 1 pomidor,
• 50 g kaszy gryczanej.
• papryka słodka, oregano, sól, pieprz.

Przygotowanie: Ugotuj kaszę gryczaną według instrukcji na opakowaniu. Kurczaka dopraw przyprawami i smaż na oliwie z oliwek do uzyskania złotego koloru. Marchewkę, cukinię i pomidora pokrój, a następnie ugotuj na parze. Podaj kurczaka z warzywami i kaszą.

Podwieczorek: Warzywa z hummusem

Składniki:

• 1 marchewka,
• 1 ogórek,
• 3 łyżki hummusu.

Przygotowanie: Pokrój marchewkę i ogórka w słupki. Podawaj z hummusem.

Kolacja: Sałatka z grillowanym tofu

Składniki:

• 100 g tofu (naturalne, bez laktozy),
• 1 garść rukoli,
• 1 pomidor,
• 1/2 czerwonej cebuli,
• 1 łyżeczka oliwy z oliwek.
• oregano, sól, pieprz.

Przygotowanie: Tofu pokrój w plastry, dopraw i usmaż na patelni grillowej. Warzywa pokrój i wymieszaj z rukolą. Podaj tofu na sałatce, polewając oliwą z oliwek.

Ocena jadłospisu przez dietetyka

Poprosiliśmy dietetyka o zapoznanie się z wygenerowanym jadłospisem i ocenienie go pod względem zdrowotnym.

Na pierwszy rzut oka te jadłospisy nie wyglądają źle. Zawierają różnorodne produkty spożywcze z każdej grupy oraz nie są monotonne. Fajne jest to, że pojawiła się propozycja białka roślinnego (np. tofu), które zawiera witaminy z grupy B, mikroskładniki (np. wapń, fosfor), czy błonnik. Natomiast zastanowiło mnie dlaczego tak usilnie zostały ograniczone węglowodany. To pierwszy „red flag”, który pojawił się w mojej głowie, ponieważ nie ma odgórnej zasady do wprowadzania tak znacznych restrykcji, co do spożywania węglowodanów (zwłaszcza złożonych)

- mówi w rozmowie z Poradnikiem Zdrowie mgr inż. Paula Nagel, ekspert ds. żywienia, dietetyk, psychodietetyk z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-PIB.

Ekspertka zwróciła uwagę, że w zaproponowanym jadłospisie źródłem węglowodanów złożonych jest jedynie kasza gryczana w obiedzie, natomiast podstawą zdrowego odżywiania, niezależnie czy mówimy o cukrzycy czy nie, jest przewaga węglowodanów złożonych nad prostymi w codziennej diecie.

Każda żywa komórka w ciele człowieka „odżywia się” cukrem prostym, jakim jest glukoza, stanowi ona podstawowe źródło energii dla organizmu. W kwestii węglowodanów i ich zalecanych ilości eksperci są zgodni od lat. Rekomendują, aby znaczna część energii z diety (45-65 proc.) pochodziła właśnie z węglowodanów. Te widełki procentowe dot. zapotrzebowania są szerokie, co też pokazuje, że nie trzeba unikać węglowodanów na talerzu, zwłaszcza tych złożonych

- wyjaśnia dietetyczka.

Zdaniem mgr inż. Pauli Nagel u jednej osoby z cukrzycą typu 2 zastosowanie zaleceń z przewagą węglowodanów złożonych w jadłospisie może przynieść świetny efekt poprawy parametrów glikemii, a u innej zajdzie potrzeba ich zredukowania, ponieważ prawidłowe stężenia glukozy i insuliny będą łatwiejsze do osiągnięcia na diecie z przewagą posiłków białkowo-tłuszczowych. To pokazuje jak bardzo istotny jest wywiad zdrowotno-żywieniowy z pacjentem, którego AI nie zrobił.

Ekspertka zwróciła również uwagę, że sztuczna inteligencja wygenerowała jadłospis bez podanej kaloryczności i makroskładników, więc nie wiadomo czy zaproponowane dania, np. okażą się sycące.

AI zaproponowało 5 posiłków, co jest ogólnie uznane za pożądane, ale nie każdemu może odpowiadać. Zaproponowany jadłospis można uznać za „książkowy”, natomiast doświadczony dietetyk-praktyk wie, że takie gotowe jadłospisy (potocznie nazywane „gotowcami”) mogą się w praktyce po prostu nie sprawdzić. Do każdego pacjenta należy podejść zawsze indywidualnie. Takie menu może być bardzo dobrą ściągawką, jakie produkty warto wprowadzić do diety, natomiast dokładny wywiad żywieniowo-zdrowotny jest niezbędny, aby dobrać odpowiednie wskazówki żywieniowe czy ułożyć jadłospis. Według mnie AI nie jest w stanie zastąpić żywego człowieka w tym zakresie

- ocenia ekspert ds. żywienia mgr inż. Paula Nagel.

Zobacz galerię 10 zdjęć

Paula Komendarczuk