Erytropoetyna (EPO) – co to jest? EPO jako doping w sporcie

Erytropoetyna (EPO) to hormon wytwarzany przez nerki, który stymuluje produkcję czerwonych krwinek i zwiększa stężenie hemoglobiny we krwi. Erytropoetyna ma zastosowanie w medycynie oraz nielegalnie, jako doping u sportowców. Najczęstsze wskazania do stosowania erytropoetyny jako leku dotyczą chorób związanych z niedokrwistością. Sprawdź, czym jest EPO, jakie jest zastosowanie tego hormonu oraz dowiedz się o poważnych skutkach ubocznych erytropoetyny.

Spis treści

1. Erytropoetyna (EPO) – co to jest?
2. Erytropoetyna (EPO) – działanie
3. Erytropoetyna (EPO) – wskazania do leczenia
4. Erytropoetyna (EPO) jako doping w sporcie
5. Erytropoetyna (EPO) – skutki uboczne

Erytropoetyna w postaci leku jest przeźroczystym roztworem, który do złudzenia przypomina naturalną erytropoetynę, którą produkuje organizm człowieka. EPO podaje się za pomocą iniekcji (zastrzyku). Leczenie erytropoetyną wskazane jest u pacjentów z ciężką niedokrwistością spowodowaną niewydolnością nerek. Inne wskazania do przyjmowania erytropoetyny mają podłoże onkologiczne.

EPO wytwarzane jest samoistnie przez nasze nerki i wątrobę (w okresie płodowym), więc nie ma potrzeby, aby przyjmować je dodatkowo. Co więcej, skutki uboczne stosowania erytropoetyny mogą poważnie zagrażać zdrowiu.

Erytropoetyna (EPO) – co to jest?

Erytropoetyna, zwana w skrócie EPO, to glikoproteinowy hormon peptydowy, którego zadaniem jest stymulacja erytropoezy, tj. procesu rozmnażania erytrocytów. EPO produkowane jest w nerkach i wątrobie, a wydalane z organizmu wraz z moczem. Wpływa na komórki macierzyste szpiku kostnego, przez co zwiększa produkcję erytrocytów (czerwonych krwinek) w organizmie.

Zobacz też: Dieta przy anemii bogata w żelazo - jadłospis

Prawidłowe stężenie endogennej (takiej, którą człowiek jest w stanie wytworzyć samodzielnie) erytropoetyny u ludzi wynosi 6–32 µg/ml.

Erytropoetyna (EPO) – działanie

Erytropoetyna stymuluje organizm do wytwarzania większej ilości hemoglobiny, co bezpośrednio przyczynia się także do wzrostu liczby czerwonych krwinek w organizmie człowieka. Dzięki temu poprawia się transport tlenu przez krew, co korzystnie wpływa na dotlenienie organizmu i wydolność aerobową.

Erytropoetyna, która jest dawkowana wraz z suplementacją żelazem i witaminami krwiotwórczymi, wykazuje dużo większą skuteczność niż spożywana indywidualnie.

Erytropoetyna jako lek może bezpośrednio przyczyniać się do lepszych wyników u sportowców, ponieważ sprawia, że człowiek może względnie długo utrzymać bardzo intensywny wysiłek fizyczny bez nadprodukcji kwasu mlekowego, powodującego osłabienie mięśni.

Ponadto, badania wykonane na Uniwersytecie w Zurychu wykazały, że EPO oddziałuje korzystnie na mózg i procesy myślowe zwiększając motywację do działania.

Erytropoetyna (EPO) – wskazania do leczenia

Erytropoetynę jako lek podaje się wcześniakom, noworodkom oraz niemowlętom wykazującym cechy niedokrwistości. EPO dawkuje się także ludziom chorym na przewlekłe schorzenia nerek oraz pacjentom onkologicznym, którym zwiększenie ilości erytropoetyny w organizmie poprawia codzienne funkcjonowanie, np. przy białaczce limfatycznej lub chłoniakach nieziarniczych.

Wskazania do przyjmowania erytropoetyny to także wszelkie problemy z układem krwiotwórczym. EPO powinny przyjmować również osoby, które czeka zabieg przetaczania krwi (autotransfuzji), kiedy potrzebna jest większa liczba czerwonych krwinek.

Erytropoetyna (EPO) jako doping w sporcie

Erytropoetyna to hormon nielegalnie stosowany jako doping w sporcie. Sportowcy biorą EPO, ponieważ zwiększa ono wydajność fizyczną poprzez wzrost liczby czerwonych krwinek. Najczęściej stosują go więc sportowcy tacy jak: kolarze, biegacze, piłkarze, narciarze, pływacy czy wioślarze.

Erytropoetynę jako doping stosował m.in. Lace Armstrong, 7-krotny zwycięzca Tour de France. Wszystkie zdobyte tytuły, w tym medal olimpijski z Syndey, zostały mu odebrane.

EPO stosowane jest także na siłowni w sportach kulturystycznych, ponieważ opóźnia ogólne zmęczenie mięśni. Zapewnia zwiększoną wytrzymałość oraz szybszą regenerację między treningami. Okres stosowania erytropoetyny przez kulturystów w ramach dopingu to najczęściej 4-6 tygodni. Dawkuje się ją w zastrzykach dożylnie lub podskórnie.

Czytaj też: Legalny doping - naturalne substancje na poprawę wydolności

Oczywiście taka praktyka jest wyraźnie zakazana w sporcie i w każdych szanujących się, opartych na zasadach fair play zawodach kulturystycznych. Na szczęście dostępność erytropoetyny jest bardzo niska, a lek ten raczej nie trafia w niepowołane ręce.

Sprawdź: 8 ćwiczeń poprawiających kondycję

Erytropoetyna (EPO) – skutki uboczne

Skutki uboczne stosowania erytropoetyny to przede wszystkim ryzyko rozwinięcia się nadciśnienia tętniczego. Nadciśnienie w konsekwencji może prowadzić do napadów drgawek przeradzających się w padaczkę.

Erytropoetyna traktowana jako steryd i nieumiejętnie stosowana jako doping może spowodować:

• atak serca,
• odwodnienie,
• udar mózgu,
• zakrzepy wewnątrz mięśni,
• nadmierne zagęszczenie krwi,
• zwiększenie lepkości krwiotwórczy,
• wysypkę,
• osłabienie: bóle głowy, stawów, zawroty głowy,
• zgon.

Erytropoetyna może dawać skutki uboczne także u osób, które w czasie jej przyjmowania cierpią na jakieś dodatkowe choroby. Są to np. zakażenia, zapalenie otrzewnej, niedobór żelaza czy nerkowa choroba kości.

Małgorzata Kośla