Suplementy przedtreningowe. Co w nich znajdziesz i czy są bezpieczne?

Weryfikacja

Autor: Maciej Szukała

W sklepach sportowych znajdziesz duży wybór suplementów przedtreningowych. To grupa odżywek przeznaczona do stosowania przed aktywnością fizyczną w celu poprawy wydolności, zwiększenia motywacji i przyspieszenia przyrostów siły i masy mięśniowej. Jakie substancje stosuje się w przedtreningówkach i czy zawsze są one bezpieczne?

Spis treści

1. Co decyduje o bezpieczeństwie suplementu?
2. Jakie składniki są uznane za bezpieczne?
3. Na które substancje powinieneś uważać?
4. Dlaczego nie należy łączyć ze sobą przedtreningówek?
5. Przedtreningówki a zawody sportowe

Przedtreningówki stosuje się przede wszystkim w celu zwiększenia wydolności. Działają stymulująco na organizm przy intenstywnym treningu. Jest wiele rodzajow przedtreningówek. Sprawdź, jaki skład mają odżywki przedtreningowe oraz jak bezpiecznie je przyjmować.

Co decyduje o bezpieczeństwie suplementu?

Kiedy czytasz etykietę suplementu, pierwszym na co powinieneś zwrócić uwagę jest lista substancji aktywnych oraz ich ilość w jednej porcji produktu. Dobrym przykładem jest kofeina, która zazwyczaj występuje w stężeniu 100-300 mg na porcję, ale nietrudno znaleźć produkty zagranicznych firm, gdzie ta wartość przekroczy nawet 400 mg.

Dla większości sportowców będzie to zbyt dużo, tym bardziej, że większość z nas regularnie pije kawę, napoje energetyczne lub przyjmuje kofeiną z innych źródeł. De facto dobowe spożycie substancji będzie sporo większe.

Kolejnym problemem jest łączenie w jednym produkcie kilku substancji stymulujących. O ile sama kofeina raczej ci nie zaszkodzi (poza uczuciem mdłości i bólem głowy w przypadku znacznego przedawkowania), o tyle połączenie jej z kilkoma innymi suplementami o działaniu psychoaktywnym lub stymulującym termogenezę może przynieść efekt trudny do przewidzenia, w tym zaburzenia pracy serca i wahania ciśnienia.

Decydujące znaczenie dla zdrowia sportowca ma stopień oczyszczenia przyjmowanej mieszanki. Powinno się w niej znajdować jak najmniej:

• sztucznych dodatków,
• słodzików,
• barwników.

Renomowani producenci stawiają na bardzo wysoki stopień jakości składników. W efekcie nawet mała ilość substancji aktywnej będzie działała skutecznie przez długi czas, ponieważ wykazuje wysokie powinowactwo do receptorów (m.in. adrenergicznych) i szybko pokonuje barierę krew-mózg.

Kupując przedtreningówki zwracaj uwagę na oznaczenia, które odnoszą się do jakości procesów produkcyjnych. Do najpopularniejszych należy:

• GMP (ang. Good Manufacturing Practice),
• EFE Free (Ephedra Free),
• HACCP (ang. Hazard Analysis and Critical Control Points),
• ISO13485,
• ISO9001,
• ISO22000.

Czytaj też: Po co stosować kofeinę w sporcie?

Jakie składniki są uznane za bezpieczne?

W popularnych suplementach przedtreningowych znajdziesz kilkadziesiąt różnych substancji, które zostały solidnie przebadane. Ich stosowanie nie niesie ze sobą niebezpieczeństwa dla zdrowia, pod warunkiem, że są stosowane zgodnie z zaleceniami producenta (zarówno co do dawki, jak i całkowitego okresu suplementacji. Do najpopularniejszych zalicza się takie składniki, jak:

• kofeina – wykazuje działanie stymulujące, przyspiesza spalanie tłuszczu i opóźnia wystąpienie zmęczenia,
• beta alanina – poprawia wytrzymałość i odporność na zmęczenie,
• L-tyrozyna – prekursor adrenaliny i noradrenaliny, zwiększa efektywność treningową,
• cytrulina i arginina – zwiększają wydzielanie tlenku azotu, powodując zwiększenie objętości mięśni poprzez wywołanie tzw. pompy mięśniowej,
• ekstrakt z żeń-szenia koreańskiego – stabilizuje poziom glukozy we krwi, wzmaga koncentrację, poprawia odporność na stres psychiczny i fizyczny,
• różeniec górski – pobudza ośrodkowy układ nerwowy, pozytywnie wpływa na koncentrację, nastrój i libido,
• kwas alfa-liponowy (ALA) – stabilizuje poziom cukru we krwi, zwalcza wolne rodniki, usprawnia transport kreatyny i aminokwasów do komórek mięśniowych,
• ekstrakt z gorzkiej pomarańczy – działa stymulująco, przyspiesza spalanie tkanki tłuszczowej,
• tyramina – nasila spalanie tkanki tłuszczowej.

Wszystkie spośród wymienionych składników są dopuszczone do obrotu w Europie i zostały uznane za wystarczająco bezpieczne, aby trafić do masowego obrotu. Odpowiednie ich połączenie pozwoli osiągnąć oczekiwany efekt w postaci pobudzenia, zwiększonej wytrzymałości i szybszego spalania tkanki tłuszczowej.

Na które substancje powinieneś uważać?

Polscy producenci zobowiązani są do przestrzegania rodzimego prawa, które w zakresie suplementów diety jest dosyć mocno restrykcyjne. Główny Inspektorat Sanitarny, podejmując decyzję o wycofaniu danego składnika ze sprzedaży kieruje się przede wszystkim ilością badań, które wykazują brak negatywnego efektu (ale już nie występowanie pozytywnego). Z tego względu te substancje czynne, które znajdziesz w odżywkach polskich firm z pewnością są bezpieczne.

Nieco inaczej przedstawia się kwestia przedtreningówek sprowadzanych ze Stanów Zjednoczonych. Na które składniki powinieneś zwrócić szczególną uwagę?

Johimbina

Ekstrakt z johimbiny pochodzi z johimby lekarskiej, drzewa rosnącego w Afryce. Poprzez aktywację układu współczulnego powoduje wzmożone wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny, głównych neuroprzekaźników odpowiedzialnych za wzmożoną wydolność, a także syndrom „walki lub ucieczki”.

Stosowanie johimbiny prowadzi do zablokowania receptorów alfa-2 adrenergicznych. W efekcie adrenalina aktywuje receptory beta-2 adrenergiczne, które mają działanie przeciwne. Dlatego johimbina jest powszechnie uważana za jeden z najskuteczniejszych spalaczy tłuszczu dostępnych na rynku.

Niekiedy ten związek jest wykorzystywany również do leczenia poważnych problemów z erekcją.Niestety, stosowanie johimbiny zbyt długo i w zbyt wysokich dawkach może mieć szereg efektów ubocznych. Można do nich zaliczyć przede wszystkim:

• drżenie mięśni,
• zawroty głowy,
• silna potliwość,
• zwiększona nerwowość,
• wzrost ciśnienia krwi.

Nie powinny jej przyjmować osoby cierpiące na choroby serca, zaburzenia hormonów tarczycy oraz problemy na tle psychicznym (depresja, stany lękowe, zaburzenia maniakalno-depresyjne).

Metyloheksanamina

Suplement lepiej znany pod nazwą 1,3-dimethylamylamina (a także geranium, geranamina, 2-amino-4-methylhexane lub po prostu DMAA) należy do najsilniej pobudzających składników, jakie można znaleźć w przedtreningówkach. Jego działanie polega na blokowaniu wychwytu zwrotnego noradrenaliny, co w efekcie prowadzi do zwiększenia jej zewnątrzkomórkowego stężenia.

Do odczuwalnych skutków stosowania DMAA należą przede wszystkim silne pobudzenie, skupienie, wzrost czujności o opóźnienie zmęczenia. Efekty obejmują także podwyższoną ciepłotę ciała, hamowanie apetytu, a także drastyczne zwiększenie wytrzymałości, utrzymujące się nawet przez kilka godzin.

Niestety ma to swoją cenę. Do efektów ubocznych przewlekłego stosowania DMAA należy zaliczyć:

• bezsenność i rozdrażnienie,
• napady agresji,
• silnie podniesione ciśnienie,
• obniżoną sprawność seksualną.

Wiele osób narzeka także na uczucie otępienia po przyjęciu substancji, a także niechęć do wysiłku fizycznego i brak motywacji do działania po odstawieniu suplementacji DMAA.

Związek działa na tyle agresywnie, że Światowa Agencja Antydopingowa wciągnęła ją na listę substancji zakazanych.

DMAE

Dimetyloaminoetanol to pochodna aminoetanolu i prekursor acetylocholiny odpowiedzialnej m.in. za poprawę nastroju i usprawnienie procesów pamięciowych.

Jako składnik suplementów przedtreningowych powoduje poprawę nastroju, skupienia i wydolności.

AMP Citrate

Alpha Methylopentane Citrate cechuje się bardzo podobną strukturą chemiczną do DMAA i przejściowo był stosowany jako jego zamiennik. Jego działanie przejawia się jako intensywny zastrzyk energii, uczucie skupienia i przyrostu siły, a także przyspieszenie metabolizmu. Efekty u osób początkujących utrzymują się przez około 4 do 6 godzin.

Niestety, zbieżność w budowie z DMAA oznacza także podobne efekty uboczne. Do najpopularniejszych należy zaliczyć przyspieszenie akcji serca i wzrost ciśnienia, a także drżenie mięśni, które towarzyszy przyjmowaniu zbyt wysokiej dawki suplementu.

DMHA

DMHA to inaczej 2-amino-6-methylheptan. Obecnie jest wytwarzany wyłącznie syntetycznie ze względu na niezwykle kosztowny proces oczyszczania ekstraktu roślinnego, który wykazuje silne właściwości trujące.

Co ciekawe, początkowo DMHA było wykorzystywane jako lek na rozszerzenie oskrzeli dla osób cierpiących na astmę. Szybko jednak odkryto jej potencjał sportowy.

Substancja nie tylko doskonale zwiększa wydolność tlenową, ale także poprawia refleks, skupienie i podnosi stężenie dopaminy i noradrenaliny. To wszystko bez uczucia „pustki w głowie” oraz wielu innych, nieprzyjemnych objawów, które towarzyszyły przyjmowaniu DMAA lub AMP Citrate.

W nadmiarze składnik może powodować wzrost ciśnienia, przyspieszenie akcji serca, wzmożoną potliwość, a także wywoływać napady duszności.

Efedryna

Efedryna (pochodna fenyloetyloaminy) to jedna z tych substancji, które w sporcie zostały otoczone wyjątkowo złą sławą. Jej stosowanie znacząc podnosi termogenezę, przyspieszając spalanie tkanki tłuszczowej poprzez aktywację receptorów beta adrenergicznych. Wpływa także na poprawę wydolności tlenowej oraz beztlenowej pozwalając na intensyfikację treningów.

Do pewnego stopnia substancja działa także antykatabolicznie, ponieważ ogranicza wydalanie anabolicznego azotu wraz z moczem.

Niestety stosowanie efedryny powoduje:

• wzrost ciśnienia tętniczego,
• niepokój, rozdrażnienie i bezsenność,
• zaburzenia poziomu insuliny.

W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie suplementy zawierające efedrynę zostały zakazane w 2004 roku.

N,a-DEPEA

Sztandarowym przykładem nieetycznych praktyk producentów suplementów było zastosowanie N,a-diethyl-phenylethylaminy w przedtreningówce Craze od firmy Driven Sports. Testy przeprowadzone przez niezależne laboratoria wykazały, że substancja stanowi analog metamfetaminy.

Co ciekawe, N,a-DEPEA nie była oficjalnie ujawniona w składzie preparatu. Suplement został wycofany z rynku w 2013 roku, a jego główna substancja aktywna nie pojawiła się w żadnych produktach konkurencji.

Wspomniana pochodna fenyloetylaminy to silny stymulant, przeznaczony do leczenia ADHD, otyłości. Wykazuje bardzo intensywne działanie pobudzające, które utrzymuje się przez wiele godzin.

Substancja jest jednak bardzo toksyczna, wykazuje działanie uzależniające, a w dużych dawkach powoduje upośledzenie funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego.

Dlaczego nie należy łączyć ze sobą przedtreningówek?

Wiele osób próbuje łączyć ze sobą porcje suplementów przedtreningowych różnych producentów. Jest to jednak zdecydowanie zły pomysł.

Każda mieszanka jest projektowana tak, aby zapewnić określoną kinetykę przyswajania. Mieszanie składów prowadzi do jej zaburzenia. Co więcej, suplementy mogą być w różnym stopniu oczyszczone, co przekłada się na natężenie efektów ubocznych.

Wreszcie, więcej składników aktywnych nie zawsze oznacza lepsze działanie produktu. Wręcz przeciwnie, zbyt wysokie dawki stymulantów zazwyczaj działają w sposób całkowicie odwrotny od zamierzonego.

Przedtreningówki a zawody sportowe

Planując start w zawodach sportowych dokładnie sprawdź skład suplementu, który zamierzasz przyjmować w okresie poprzedzającym rywalizację. Metabolity wielu substancji utrzymują się we krwi całymi miesiącami, dlatego w razie testu na obecność zabronionych substancji aktywnych w moczu lub we krwi, musisz liczyć się z wynikiem pozytywnym badania.

Zwróć też uwagę, że większość producentów (głównie zagranicznych) otwarcie pisze na opakowaniu suplementu, że dany produkt nie został przebadany i zatwierdzony przez Światową Agencję Antydopingową (ang. World Anty Doping Agency). W takiej sytuacji działasz wyłącznie na własne ryzyko.

Zawsze czytaj skład suplementów przedtreningowych przed zakupem. W ten sposób masz pewność, że przyjmujesz wyłącznie legalne i bezpieczne dla zdrowia substancje.

Maciej Szukała