Karp: właściwości odżywcze, kalorie, cena

Karp zwykle jest jadany raz w roku – na Wigilię. To stanowczo za rzadko, bo karp ma liczne właściwości i wartości odżywcze, dzięki czemu korzystnie wpływa na zdrowie. Jedzony regularnie poprawia pracę serca i pamięć, a nawet wpływa za zwiększenie odporności organizmu. Jakie jeszcze właściwości ma karp? Ile kalorii ma karp?

Spis treści

1. Karp: właściwości. Czy karp jest zdrowy?
2. Karp - wartości odżywcze, kalorie (w 100 g ugotowanego karpia)
3. Karp - cena, gdzie kupić?
4. Karp - rodzaje. Pełnołuski, lustrzeń (królewski) i nie tylko
5. Karp w galarecie, smażony, pieczony
6. Karp - czy był odpowiednio karmiony?
7. Jak wybrać najlepszego karpia?
8. Karpie olbrzymy - największe karpie na świecie

Karp (Cyprinus carpio) to ryba, które właściwości i wartości odżywcze są doceniane w Polsce od XIII wieku - wtedy trafił do naszego kraju wraz z Cystersami. Wcześniej robił karierę na dworze cesarza Rzymu, gdzie przywieźli go z wojen w dorzeczu Dunaju rzymscy legioniści. 

Obecnie karp na stole pojawia się częściej przez wzgląd na tradycję, niż upodobania smakowe. Uważa się, że jego mięso ma zbyt wiele ości i jest muliste. Jednak nie bez powodu karp przez wieki nazywany był rybą królewską. Do jego popularności przyczyniło się chrześcijaństwo. W czasach, kiedy dni postnych było o wiele więcej, karpie hodowane były w przyklasztornych stawach.

Okazało się, że tylko w naszych warunkach klimatycznych (czyste powietrze i rzadko spotykana fauna i flora) udało się wyhodować karpie o wyjątkowych walorach smakowych. Dlatego też ryba zachwyciła podniebienia polskich władców – stąd nazwa najpopularniejszej jego odmiany: karp królewski.

Karp: właściwości. Czy karp jest zdrowy?

Karp zaliczany jest do ryb średniotłustych. Znajdują się w nim nienasycone kwasy tłuszczowe: kwasy omega-3 i omega-6, które wspomagają pracę mózgu oraz zmniejszają ryzyko udaru mózgu i zawału serca. Karp jest też źródłem witamin z grupy B (B1, B6, B12 oraz PP).

Mięso karpia składa się także z łatwo przyswajalnego białka i minerałów: wapnia, fosforu, potasu, żelaza i sodu.

Warto wiedzieć, że zawartość białka i aminokwasów w mięsie karpi są porównywalne do innych ryb morskich i słodkowodnych. Natomiast ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodzin kwasu linolenowego (n-3) i linolowego (n-6), podobnie jak u wszystkich ryb typowo słodkowodnych, jest niższa w porównaniu do tłustych ryb morskich. Tym niemniej jest zdecydowanie wyższa, niż w mięsie zwierząt stałocieplnych, zwłaszcza ssaków. Kwasy te nie są syntetyzowane w organizmie i muszą być podawane w pokarmie. - Kwasy tłuszczowe wielonienasycone, określane niekiedy skrótem NNKT, mają wszechstronny wpływ prozdrowotny na organizm ludzki, niezależnie od wieku, płci i stanu fizjologicznego - mówi ekspert, prof. Paweł Poczyczyński z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Warto jednak pamiętać, że wartości odżywcze karpia zależą w pewnym stopniu od tego, czym był karmiony. Jeśli żywiony był kiepskiej jakości paszą – będzie zawierał więcej tłuszczu niż białka. Wartościowy karp nie może też rosnąć zbyt szybko. Dobra ryba powinna być karmiona przez trzy sezony naturalną paszą (tyle trwa optymalny cykl hodowlany karpia). Dlatego przy wyborze ryby na wigilijny stół warto zapytać o jej pochodzenie i wiek. Każdy sprzedawca powinien udostępnić takie informacje na żądanie klienta, a w wielu sklepach rybnych są one wywieszone przy baliach z żywymi karpiami. Trudniej natomiast sprawdzić, czym dokładnie karp był karmiony.

Karp - wartości odżywcze, kalorie (w 100 g ugotowanego karpia)

Wartość energetyczna karpia to 162 kcalBiałko ogółem - 22.86 gTłuszcz - 7.17 g

- kwasy tłuszczowe nasycone - 1.388 g- kwasy tłuszczowe jednonienasycone - 2.985 g- kwasy tłuszczowe wielonienasycone - 1.835 g

Węglowodany -  0 g Błonnik - 0 gWitaminyWitamina C – 1.6 mgTiamina – 0.140 mgRyboflawina – 0.070 mgNiacyna - 2.100 mgWitamina B6 - 0.219 mgKwas foliowy -  17 µgWitamina A – 32 IUWitamina B12 – 1.47 µgMinerałyWapń – 52 mgŻelazo - 1.59 mg Magnez - 38 mgFosfor - 531 mg Potas - 427 mgSód – 63 mg Cynk - 1.90 mgŹródło danych: USDA National Nutrient Database for Standard Reference

Karp - cena, gdzie kupić?

Na początku grudnia, a niekiedy już pod koniec listopada, świeże, żywe karpie są dostępne w sklepach za ok. 12 zł/kg. Za płat karpia trzeba zapłacić ok. 2,50 zł za 100 g.

Świeżego, żywego karpia można kupić także w gospodarstwie jeziorowym (ok. 18 zł/kg) i gospodarstwach hodowlanych (15 zł/kg).

Karp - rodzaje. Pełnołuski, lustrzeń (królewski) i nie tylko

Najpopularniejsze gatunki karpia to:

• karp pełnołuski - ciało ryby na całej długości pokryte jest warstwą łusek
• karp królewski, inaczej karp lustrzeń - ma niewielką ilość łusek, które znajdują się w okolicach głowy oraz wzdłuż linii bocznej ciała. Uważany jest za najsmaczniejszy rodzaj karpia. Łatwo usunąć z niego ości
• karp bezłuski, inaczej karp golec
• karp koi to udomowiona, ozdobna forma hodowlana karpia
• karp zatorski – odmiana handlowa karpia, hodowanego w stawach rybnych w okolicy Zatora

Karp w galarecie, smażony, pieczony

Jeśli nie wyobrażasz sobie wigilii bez karpia, a jesteś na diecie, zjedz karpia w galarecie. Gotowana ryba w galaretce z wywaru warzywnego będzie mniej kaloryczna niż karp smażony w panierce. Innym sposobem na "odchudzenie" karpia jest upieczenie go w folii, z dodatkiem aromatycznych ziół.

W 100 g surowej ryby będzie 127 kalorii, w gotowanym karpiu podanym w galarecie - 162 kalorii. Smażony karp w panierce z jajka i bułki tartej jest już daniem kalorycznym (od 200 do 300 kcal - zależy m.in. panierki i ilości tłuszczu, na którym jest smażona ryba) dlatego warto z niego zrezygnować na koszt pieczonej ryby. W 100 gramowej porcji karpia upieczonego z dodatkiem ziół i przypraw będzie 147 kalorii.

Karp - czy był odpowiednio karmiony?

- Niestety, na razie konsument nie ma żadnych możliwości, aby to sprawdzić. Jedyną gwarancją wysokiej jakości jest sięgnięcie po karpia pochodzącego ze znanej nam hodowli. Najlepiej też kupować karpia żywego, z basenu z dobrze natlenianą, czystą wodą.

Nie spotkałem się nigdzie z wynikami badań wskazującymi na istotne różnice w zawartości wartości odżywczych - niezależnie czy jest to karp czeski, polski, węgierski czy litewski. Mogą natomiast występować różnice lokalne, w zależności od tempa wzrostu, energetyczności pasz itd. - radzi Tomasz Kulikowski ze Stowarzyszenia Rozwoju Rynku Rybnego.

Sposób produkcji karpi w Polsce oraz w krajach sąsiednich nie różni się w sposób zasadniczy. Chów karpi oparty jest na naturalnym pokarmie, wytwarzanym przez ekosystem stawu ziemnego. Dodatkowo stosuje się jest dokarmianie paszami - głównie zbożem, czasem także paszami ekstrudowanymi.

Jak wybrać najlepszego karpia?

• wiek - nie może być zbyt wiekowy, ponieważ wpłynie to negatywnie na stosunek tłuszczu do mięsa, który z wiekiem rośnie
• powinien mieć krągły brzuch
• skóra - świeży i zdrowy karp powinien mieć brązowo-żółto-niebieskie zabarwienie, z gładką i wilgotną skórą, bez uszkodzeń, plam czy śluzu
• kolor skrzeli powinien być ciemnoczerwony, nie blady
• powinien mieć szkliste oczy, wyraźne i wypukłe
• mięso - powinno być sprężyste i zwarte
• skrzela i łuski muszą być lśniące i dobrze przylegać do tuszy ryby
• najlepiej jeśli pływa po dnie zbiornika z czystą i przejrzystą wodą
• zapach karpia nie powinien być nieprzyjemny, jednak karp pachnący mułem wcale nie musi oznaczać, że ryba jest kiepskiej jakości. Jest to jego charakterystyczny zapach
• cena - należy unikać jak najtańszych ryb

Karpie olbrzymy - największe karpie na świecie

Przeciętny samiec karpia może ważyć nawet 40 kg i mierzyć do 1 m. Jednakże standardowy rozmiar handlowy wynosi od 30 do 50 cm przy wadze około 1,5 kg. Jednak są karpie giganty, które ważą znacznie więcej. Największa ryba tego gatunku złowiona w Polsce ważyła 34,5 kg. Złowił ją w 2016 roku z Jeziora Rybnickiego Dawid Mucha. Poprzedni  rekord Polski w połowie karpia wynosił 34 kg. Rybę o takiej wadze złowił w 2011 roku niemiecki wędkarz w Jarosławkach.

Światowy rekord należy do Holendra, Michela Schoenmakera¹, który w listopadzie 2018 roku na Węgrzech (z łowiska Euro Aqua) złowił karpia o wadze 51,2 kg.

CZYTAJ TEŻ:

• Czy ryby są zdrowe?
• Dlaczego dzieci nie lubią ryb?
• Czy w ciąży można jeść ryby i owoce morza?
• Miruna: właściwości i wartości odżywcze
• Łosoś: wartość odżywcza - czy łosoś jest zdrowy?
• Toksyny w rybach - sprawdź, które ryby nie trują

Monika Majewska