KAWA - właściwości lecznicze i zastosowanie kawy

2018-02-01 7:26

Kawa ma dobroczynny wpływ na zdrowie, gdyż ma liczne właściwości lecznicze. Dlatego ziarna kawy są surowcem wysoko cenionym przez przemysł farmaceutyczny i kosmetyczny m.in. dlatego, że zawierają substancje opóźniające procesy starzenia się organizmu. Sprawdź, jakie właściwości ma kawa i jakie znalazła zastosowanie.

Autor: Thinkstockphotos.com KAWA - właściwości lecznicze i zastosowanie kawy

Spis treści

Kawa - źródło kofeiny
Kawa - właściwości przeciwnowotworowe
Kawa poprawia pamięć i koncentrację
Kawa a choroba Parkinsona i Alzheimera
Kawa zmniejsza ryzyko cukrzycy tupu 2
Kawa wspomaga odchudzanie
Kawa pomaga w alergii i astmie
Kawa a leki. Popijanie leków kawą może szkodzić
Kawa - działania niepożądane, skutki uboczne, przeciwwskazania
Kawa - właściwości pielęgnacyjne
Kawa - dlaczego warto pić kawę?

Zdrowotne zalety kawy — Autor: Thinkstockphotos.com

Kawa jest uzyskiwana z pestek czerwonych owoców wiecznie zielonych krzewów kawowców (Coffea) uprawianych w strefie międzyzwrotnikowej, głównie Afryki i Ameryki Południowej, gdzie poznano ich właściwości lecznicze i zastosowanie. Pestki są suszone i prażone, na skutek czego brązowieją. Kawa to również napój parzony z palonych i zmielonych ziaren kawowca.

Większość spożywanej kawy pochodzi z odmian Robusta lub Arabica. Aż 70 proc. światowej produkcji przypada na odmianę Arabica, aromatyczną i łagodną w smaku. Robusta pochodzi z Azji południowo-wschodniej oraz Brazylii, ma nieco gorzkawy smak i zawiera ok. 50 proc. więcej kofeiny niż Arabica.

Warto wiedzieć, że każdego dnia na świecie ludzie wypijają ponad trzy miliardy filiżanek kawy. Największe spożycie w przeliczeniu na jednego mieszkańca odnotowuje się w Skandynawii (nawet powyżej 10 kg rocznie). W Polsce konsumpcja oceniana jest na 1-1,5 filiżanki dziennie, co odpowiada rocznemu spożyciu ok. 2-3 kg.¹

Kawa - źródło kofeiny

Kofeina jest najbardziej znanym i cenionym składnikiem kawy, który determinuje jej właściwości lecznicze. Kofeina znalazła zastosowanie w preparatach przeciwmigrenowych, przeciwastmatycznych, przeciwbólowych, pobudzających. Dawka lecznicza wynosi 200 mg, co stanowi ekwiwalent około 4 kaw espresso, 3 filiżanek kawy rozpuszczalnej, 2 filiżanek kawy mielonej i około 20 filiżanek kawy odkofeinowanej.¹

Zawartość kofeiny w różnych rodzajach kawy¹

Rodzaj kawy	zawartość kofeiny
filiżanka czarnej kawy	70-140 mg
filiżanka kawy rozpuszczalnej	95 mg
filiżanka espresso	57 mg
filiżanka kawy mrożonej	50-70 mg

Dla porównania, niepełna szklanka czarnej sypanej herbaty zawiera 65 mg kofeiny, a butelka (0, 33 l) coca-coli - 45 mg.

Kawa - właściwości przeciwnowotworowe

Kawa jest także źródłem cennych antyoksydantów – kwasów chlorogenowego i kawowego, które nie tylko neutralizują wolne rodniki tlenowe w organizmie i usprawniają oczyszczanie organizmu ze szkodliwych toksyn, ale dodatkowo usprawniają mechanizmy obronne organizmu. Naukowcy uważają, że dzięki tym właściwościom antyoksydanty mogą chronić przed uszkodzeniami materiał genetyczny w komórkach i tym samym chronić przed niektórymi chorobami nowotworowymi. Niedawno dowiedziono, że poziom tych cennych przeciwutleniaczy w kawie znacznie wzrasta podczas procesu palenia jej ziaren.

Czytaj też: Kawa zbożowa - czy jest zdrowa?

Najdroższa kawa na świecie wydobywana jest z odchodów Łaskunów. Kawa kopi luwak kosztuje ok. 1 tysiąca euro za kilogram! W Polsce w kawiarni w Ćmielowie filiżanki tego napoju kosztuje 100 złotych.

Naukowcy z University of Southampton wykazali, że picie kawy zmniejsza ryzyko raka wątroby. Zwiększenie spożycia kawy o jedną filiżankę dziennie miało związek ze zmniejszeniem ryzyka raka wątrobowokomórkowego HCC o 20 proc.³ Picie dwóch filiżanek więcej - o 35 proc. i tak dalej, aż do pięciu filiżanek (niewiele osób piło więcej niż pięć).

Kawa poprawia pamięć i koncentrację

Obecne w ziarnach kawy kofeina, teofilina i teobromina działają na centralny układ nerwowy, przyśpieszając przepływ impulsów elektrycznych w mózgu, czyli procesy myślowe. Działa więc pobudzająco na umysł, zwiększa pamięć krótkotrwałą i ułatwia koncentrację. Kofeinę organizm zaczyna wchłaniać z przewodu pokarmowego już po upływie ok. kwadransa od wypicia filiżanki kawy, a największe stężenie we krwi osiąga ona i najsilniej oddziałuje na układ nerwowy po upływie ok. trzech godzin.

Przeczytaj także:

Kawa mrożona - z lodami i nie tylko. Kalorie, wartości odżywcze

Czy kawa rozpuszczalna jest szkodliwa dla zdrowia?

Przyspiesza spalanie tłuszczu. Czy zielona kawa to dobry sposób na odchudzanie?

Polecamy

Autor: Time S.A

Diety dostępne bez wychodzenia z domu
Listy zakupowe dostosowane do typu diety
Baza ponad 2000 posiłków
Niezbędne informacje na temat składników
Opieka specjalistów ds. żywienia
Możliwość integrowania diety z planem treningowym

Dowiedz się więcej

Kawa a choroba Parkinsona i Alzheimera

Długofalowo kawa, a konkretnie kofeina, teofilina i teobromina, wpływa na zmniejszone ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona i Alzheimera. dowiedli tego naukowcy z University of Illinois at Chicago (USA). Ich badania wykazały, że początek choroby Parkinsona u osób pijących kawę jest późniejszy (72 lata) niż u osób, które nie spożywały kawy (64 lata).¹

Inne badania potwierdziły korzystny wpływ spożycia kofeiny w obniżeniu ryzyka choroby Parkinsona. Redukcja ryzyka w porównaniu do osób niepijących wynosiła około 30%. Taki efekt protekcyjny osiągnięto przy konsumpcji 3 filiżanek dziennie, przy czym dalsze zwiększenie dawki kofeiny nie korelowało z jego nasileniem. Zjawisko to było bardziej zauważalne u mężczyzn niż u kobiet.¹

Warto wiedzieć

Kawa - wartości odżywcze (w 100 g)

Wartość kaloryczna - 0 - 0,5 kcalBiałko - 0,1 gTłuszcze - 0 gWęglowodany - 0 gBłonnik - 0 g

Minerały

Sód - 2 mg Wapń - 2 mg Potas - 49 mg Magnez - 3 mg

Witaminy

Kofeina - 40 mg

Wartość odżywcza USDA, % dziennego zalecanego spożycia: Normy Żywienia, Nowelizacja IŻŻ, 2012

Kawa zmniejsza ryzyko cukrzycy tupu 2

Kawa może zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Tak wynika z badań holenderskich naukowców z National Institute for Public Health and the Environment,, które zostały opublikowane w piśmie "Lancet". Wśród badanych pijących powyżej 7 filiżanek dziennie, w porównaniu z 2 filiżankami dziennie ryzyko to ulega redukcji nawet o 50%.

Kawa wspomaga odchudzanie

Kofeina przyśpiesza przemiany metaboliczne w organizmie, a szczególnie spalanie tłuszczów. Dlatego kawa stała się jednym z pożądanych składników preparatów ułatwiających zrzucenie nadwagi.

Warto wiedzieć:

Kawa pomaga w alergii i astmie

Dotychczasowe wyniki badań prowadzonych przez liczne laboratoria na całym świecie sugerują, że kofeina może być przydatna w leczeniu alergii, ponieważ obniża stężenie histaminy – substancji biorącej udział w reakcjach alergicznych. Natomiast dowiedzione jest, że u osób chorych na astmę kofeina zmniejsza częstość i nasilenie ataków duszności, a to dlatego, że rozszerza oskrzela.

Warto wiedzieć

Kawa z mlekiem szkodzi?

Niektórzy naukowcy przekonują, że częste pice kawy z mlekiem szkodzi zdrowiu. Ich zdaniem kwasy zawarte w kawie reagują na białko z mleku, utrudniając trawienie. Po wypiciu kubka kawy z mlekiem spożyte pokarmy zalegają w żołądku. Inni badacze wykazali, że można pić kawę z mlekiem bez szkody dla organizmu.

Kawa a leki. Popijanie leków kawą może szkodzić

Nie należy popijać leków kawą, ponieważ osłabia bądź wzmagaj działanie niektórych z nich. Na przykład kawa, z powodu obecności garbników, ogranicza wchłanianie wielu substancji (np. neuroleptyków). Obniżając pH soku żołądkowego (poprzez stymulowanie wydzielania kwasu solnego), zmniejsza skuteczność inhibitorów pompy protonowej.¹ Osoby, które zmagają się z niedokrwistością i przyjmują preparaty żelaza, również nie powinny pić kawy, ponieważ powoduje ona, że żelazo nie zostanie wchłonięte. Inne leki, z którymi nie wolno łączyć kawy to:¹

statyny
aminofilina i teofilina
antybiotyki (np. cyprofloksacyną)
środki antykoncepcyjnymi
cymetydyna
preparaty magnezu i wapnia
wszelkie leki przeciwbólowe
leki przeciwgrzybicze

Kawa - działania niepożądane, skutki uboczne, przeciwwskazania

Kofeina zwiększa objawy choroby refluksowej przełyku. Dodatkowo stymuluje wydzielanie kwasu solnego, co sprzyja rozwojowi wrzodów żołądka. Dlatego też pacjentom z chorobami gastroenterologicznymi, takimi jak choroba refluksowa przełyku oraz choroba wrzodowa, powinno się zalecać ograniczenie spożywania kawy.

Dobowa dawka kofeiny dla zdrowej dorosłej osoby nie powinna przekroczyć 600 mg. W skrajnych przypadkach nadmierne spożycie może wywołać porażenie układu nerwowego, drgawki, a nawet śmierć. Przyjmuje się, że śmiertelna dawka ustalana jest według przelicznika 150 mg kofeiny na 1 kg masy ciała (ok. 80 filiżanek dziennie dla zdrowego człowieka, bez nadwagi). Bezpieczna dawka to 600 mg dziennie, czyli około 6 filiżanek.

Warto wiedzieć

Kawa wypłukuje magnez z organizmu?

Powszechnie uważa się, że kawa wypłukuje magnez z organizmu. Owszem, po spożyciu kawy następuje nieco zwiększone wydalanie magnezu z moczem, które utrzymuje się przez kilka godzin. Kofeina zawarta w kawie doprowadza do utraty magnezu w ilości kilku mg na dobę. Jednak kawa jest źródłem nie tylko kofeiny, lecz także... magnezu. 100 g ziaren dostarcza 3 mg tego pierwiastka. W świetle amerykańskich tabel składu żywności porcja kawy, w zależności od metody parzenia, dostarcza 7-24 mg magnezu, natomiast według danych krajowych 100 ml naparu kawy dostarcza 12 mg tego pierwiastka.⁵W związku z tym kawa jest źródłem magnezu dla organizmu (co prawda nie za dobrym, przeciętna filiżanka kawy pokrywa ok. 5 % zalecanego dziennego spożycia magnezu, zatem wzrost podaży tego składnika poprzez kawę nie wydaje się istotny)⁵, jednak najważniejsze jest to, że filiżanka kawy dostarcza więcej magnezu niż wypłukuje z organizmu. W związku z tym bilans jest dodatni.

Kawa - właściwości pielęgnacyjne

W wielu kosmetykach przeciwstarzeniowych, kofeina jest jednym z ważniejszych składników. Nie tylko dlatego, że poprawia mikrokrążenie w skórze, ale również ze względu na właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne, które pomagają zwalczać różne niedoskonałości skóry. Co ważniejsze jednak – zawarte w kawie związki polifenolowe (głównie kwas chlorogenowy) opóźniają proces rozkładu witaminy C i tym samym wygładzają nierówności skóry i zapobiegają powstawaniu nowych.

Kawa w kosmetyce - jakie ma właściwości? Kofeina w pielęgnacji skóry i włosów

Kofeina w kosmetykach do ciała hamuje proces lipogenezy, czyli powstawania nowych komórek tłuszczowych, i jednocześnie pobudza proces lipolizy – rozpadu trójglicerydów w tkance. Przyśpieszając spalanie tłuszczów, znacznie zmniejsza widoczność cellulitu – przy systematycznym stosowaniu kosmetyków z kofeiną skóra staje się gładsza, jędrniejsza, bardziej napięta.

Kofeina jest składnikiem często stosowanym w kremach pod oczy. Ma ona bowiem korzystny wpływ na mikrokrążenie we włosowatych naczynkach skóry – rozszerza je i dzięki temu usprawnia przepływ krwi, co w rezultacie niweluje uciążliwe cienie pod oczami.

Poza tym kawa wzmacnia włosy. Kofeina w szamponach i odżywkach do włosów stymuluje ich wzrost i zmniejsza wrażliwość mieszków włosowych na niekorzystny wpływ hormonów – dotyczy to głównie łysienia męskiego w wyniku działania dihydrotestosteronu. Ponadto kofeina zmniejsza niekorzystny wpływ stresu na cebulki włosów, znacznie ograniczając ich wypadanie.

Sprawdź się! Czy wiesz, co jesz?

Pytanie 1 z 10

Najlepszym źródłem witaminy C jest

Cytryna

Acerola

Czarna porzeczka

Warto wiedzieć

Kawa - wybór i przechowywanie

Najlepszy i najsmaczniejszy napój otrzymuje się ze świeżo palonych i zmielonych ziaren. Powinny być one aromatyczne i pozbawione pęknięć.

Im ciemniejsza kawa palona, tym mocniejszy i bardziej gorzki będzie jej smak.

Kawę należy przechowywać w szczelnie zamkniętym pudełku, w suchym i chłodnym miejscu. Kawę mieloną, która nie zostanie zużyta w ciągu tygodnia, można przechowywać w lodówce, ale nie należy jej mrozić. Warto wiedzieć, że kawa wchłania zapachy.

Kawa - podanie

Kawę najlepiej zmielić tuż przed podaniem. Drobno zmielona zaparzy się najszybciej.

Mocną kawę można uzyskać, wsypując dwie łyżki stołowe kawy na każde 150 ml wody.

Zimna woda wydobywa smak mielonej kawy.

Młynek do kawy należy czyścić kilka razy w miesiącu mieszanką octu i wody w stosunku 1:1. W ten sposób usuwa się nagromadzony tłuszcz, który utlenia się i nadaje kawie gorzki smak.

Mocną czarną kawę można dodawać do ciast i innych deserów.

Z resztek zmielonej kawy można przyrządzić marynatę do mięs.