Dieta niskobiałkowa - zasady. Co można jeść na diecie niskoproteinowej?

Dieta niskobiałkowa to dieta lecznicza, która polega na ograniczeniu produktów białkowych w diecie. Jej celem jest zapobieganie nadmiernemu wytwarzaniu toksycznych dla organizmu produktów przemiany białkowej, które uszkadzają narządy i doprowadzają do ich dysfunkcji.

Dieta niskobiałkowa – dla kogo jest przeznaczona?

Dieta niskobiałkowa jest przeznaczona dla osób zmagających się ze niewydolnością nerek i wątroby. Należy ją stosować także w przebiegu chorób trzustki, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Jest niezbędna także w przypadku fenyloketonurii – choroby metabolicznej, w przebiegu której dochodzi do gromadzenia się fenyloalaniny (rodzaj aminokwasu) w organizmie, oraz tyrozynemii (przyczyną choroby jest niedobór enzymu, który uczestniczy w przemianie białka) i innych chorób metabolicznych, których istotą jest nieprawidłowy metabolizm aminokwasów.

Dieta niskobiałkowa – zasady

W diecie niskobiałkowej obowiązuje jedna zasada: należy ograniczyć produkty zawierające białko w diecie, przy czym ilość tego składnika musi być ograniczona w stopniu zależnym od jego tolerancji przez organizm chorego. Przyjmuje się, że ilość białka w diecie nie powinna przekraczać 40-50 g na dobę. Wyjątkiem jest zaawansowana niewydolność nerek lub wątroby, w przebiegu których ograniczenia tego składnika odżywczego są dużo większe (poniżej 20-30 g/dobę). Ważne jest także to, aby dostarczane białko było pełnowartościowe, tzn. pochodzenia zwierzęcego (powinno ono stanowić 75 proc. dostarczanego białka).

Węglowodany są dobrze tolerowane przez osoby, które muszą być na diecie niskobiałkowej, w związku z tym nie ma potrzeby ich ograniczania. Należy jedynie pamiętać, że prawidłowo powinno się spożyć ok. 300 g węglowodanów na dobę. Z kolei dobowa ilość tłuszczu (tego „dobrego” - roślinnego lub rybiego) nie powinna przekraczać 25 proc. dobowego zapotrzebowania energetycznego. Ich ilość powinna zostać ograniczona w przypadku chorób trzustki lub jeśli taką decyzję podejmie lekarz. Dzienne zapotrzebowanie energetyczne dla osób z prawidłową masą ciała wynosi ok. 2400 kcal.

W związku z tym, że w diecie niskobiałkowej ograniczonemu spożyciu ulega wapń, witamina D, która jest niezbędna do przyswajania wapnia, i żelazo, wskazana jest suplementacja tych pierwiastków. Można także wprowadzić do jadłospisu inne produkty, które je zawierają.

Oblicz swoje dzienne zapotrzebowanie na kalorie

Dieta niskobiałkowa - produkty zalecane i zabronione

W diecie tej stosowane rodzaje produktów i ich ilości muszą być ściśle zgodne z podanymi w przyjętej dziennej racji pokarmowej, w przeciwnym razie ilość białka może ulec niekorzystnej a nawet niebezpiecznej dla zdrowia zmianie.

	PRODUKTY ZALECANE	PRODUKTY ZAKAZANE
Produkty zbożowe	czerstwe pieczywo specjalne bezbiałkowe skrobia pszenna skrobia ziemniaczana	zwykłe pieczywo wszystkie kasze i mąki z wyjątkiemmąki ziemniaczanej
Mleko i produkty mleczne	mleko słodkie i zsiadłe 2% jogurt kefir chudy lub półtłusty biały ser	sery żółte i topione sery pleśniowe Feta serki typu Fromage
Jajka	gotowane na miękko w koszulkach ścięte na parze w formie jajecznicy ilość wg racji pokarmowej	Gotowane na twardo smażone w tradycyjny sposób
Mięso, wędliny, ryby	mięso i wędliny chude ryby chude, tłuste morskie rodzaj i ilość tych produktów – ściśle według dziennej racji pokarmowej	mięsa tłuste: baranina,wieprzowina,gęsi, kaczki wędliny tłuste i podrobowe pasztety mięsa peklowane konserwy mięsne i rybne ryby wędzone owoce morza
Tłuszcze	margaryny miękkie oleje roślinne: rzepakowy,oliwa z oliwek, sojowy, słonecznikowy, kukurydziany	śmietana smalec słonina boczek i łój margaryny twarde
Warzywa	bogate w karoten: marchew, dynia, pomidory, a także zielona sałata, szpinak, szparagi, botwina, cykoria, papryka, selery, pietruszka, koperek, kukurydza, cebula, czosnek, ziemniaki tylko gotwane w całości lub purée	te z zasmażką lub konserwowane octem, ziemniaki smażone (np. w postaci frytek), ogórki kiszone, kapusta kiszona,
Owoce	bogate w witaminę C: cytrusowe, jagodowe, winogrona, jabłka, brzoskwinie, morele, wiśnie, śliwki	czereśnie, gruszki
Rośliny strączkowe	-	wszystkie
Słodycze i przekąski		chałwa, czekolada, słodycze zawierające tłuszcz, kakao, orzechy
Przyprawy	łagodne, np. koper, słodka papryka, sól (według zaleceń lekarza)	ocet, curry, ostra papryka, musztarda, maggi
Sosy	łagodne	ostre na zasmażkach, na mocnych i tłustych wywarach mięsnych lub z kości, z mąką
Zupy	zupy zagęszczone skrobia pszenną lub ziemniaczaną	kapuśniak, ogórkowa, grzybowa
Napoje	herbata, kawa (w ograniczonych ilościach i za pozwoleniem lekarza)	kakao, napoje alkoholowe, płynna czekolada
Inne		niektóre syropy lecznicze, tabletki (białko znajduje się polewach tabletkowych) i niektóre sztuczne słodziki (należy sprawdzić skład)

Źródło: Podstawy naukowe żywienia w szpitalach, pod. red. Jarosz M., wyd. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2001.