Amarantus: właściwości i przepisy
Amarantus - nazywany zbożem XXI wieku - należy do najstarszych roślin uprawnych świata. Przed odkryciem Ameryki, wraz z kukurydzą, fasolą i ziemniakami, stanowił podstawę pożywienia Inków, Majów i Azteków. Amarantus jest zbożem, które charakteryzuje się szczególnie wysokimi wartościami odżywczymi i zdrowotnymi.
Amarantus pod względem zawartości żelaza nie ma sobie równych. Zawiera go pięciokrotnie więcej niż szpinak czy pszenica. Jest niezwykle cennym źródłem białka – lepiej przyswajalnego niż z mleka czy soi, a przy tym niezawierającego glutenu. Wyróżnia się zawartością niezwykle drobnej frakcji skrobi, która jest pięć razy łatwiejsza do strawienia niż ta obecna w kukurydzy.
Spis treści
Amarantus - historia uprawy
Historia amarantusa zaczęła się ponad 5000 lat temu. Indianie uważali tę roślinę za świętą i uprawiali ją na szeroką skalę. Ze zmielonych nasion przyrządzali tortille i napoje, a młode liście i pędy wykorzystywali jako warzywo i przyprawę.
W czasach pokoju do amarantusowych wypieków dodawano miód, natomiast podczas wojny - krew jeńców, by dodawała męstwa. Prawdopodobnie te ostatnie praktyki sprawiły, że amarantus został w trakcie podbojów kolonialnych okrzyknięty przez hiszpańskich zakonników "diabelskim zielem". Pierwsi konkwistadorzy zniszczyli go niemal całkowicie, był dla nich bowiem symbolem pogaństwa – płonął na stosach wzdłuż andyjskich wierzchołków zupełnie jak ofiary inkwizycji. Wszędzie, gdzie obowiązywała religia chrześcijańska, zakazano jego uprawy.
Jak na ironię, kilka wieków po konkwistadorach odkrył go dla Europy mnich.
Amarantus - współczesna uprawa
Obecnie pola amarantusa, zwanego też szarłatem, można spotkać niemal we wszystkich zakątkach świata. Na większą skalę uprawia się go w Ameryce Północnej i Południowej, Azji Południowo-Wschodniej (Indie, Nepal, Himalaje, Cejlon) oraz w Afryce (Nigeria, Mozambik, Uganda). W Polsce ponad 90% upraw znajduje się na Lubelszczyźnie.
Zgodnie z klasyfikacją botaniczną szarłat nie jest zbożem, dlatego nazywany jest pseudozbożem. Większość z sześćdziesięciu jego gatunków to chwasty o niejadalnych nasionach i liściach. Najczęściej wykorzystywaną częścią amarantusa są nieco większe od maku jasnobrązowe nasiona.
Dla środowiska naturalnego niezwykle istotną cechą szarłatu jest to, że pochłania dwukrotnie więcej dwutlenku węgla niż inne rośliny. Masowa uprawa może więc okazać się zbawienna dla przeciwdziałania skutkom efektu cieplarnianego.
Czytaj też:
Amarantus - zastosowanie
W Polsce dostępne są: mąka, nasiona i popping, czyli prażone jak popcorn ziarna amarantusa.
- Mąka z szarłatu poprawia jakość wypieków, pozwala wyeliminować większość chemicznych dodatków, przedłuża okres trwałości, a ponadto nadaje wyśmienity orzechowy smak. Mąka z amarantusa może być też stosowana do wyrobu np. makaronów czy pieczywa oraz do sałatek i zup.
- Popping doskonale smakuje z jogurtem, kefirem lub mlekiem.
- Nasiona mogą być natomiast wykorzystywane jako składnik różnego rodzaju potraw gotowanych, duszonych oraz zapiekanek. Można z niego wytwarzać „amarantusowe masło”, majonez, a także mleko dla alergików.
W Indiach nasiona są smażone w cukrze jako laddos lub gotowane z ryżem, w Himalajach zmielonych nasion używa się do przygotowania naleśnikopodobnych chapattis, a Indianki - jak przed wiekami - przeżuwają liście amarantusa i podają niemowlętom jako pokarm. Dlatego warto zaprzyjaźnić się ze zbożem XXI wieku.
Artykuł ukazał się w miesięczniku "Zdrowie"
Czytaj też: Która kasza jest najzdrowsza?
Ziarna amarantusa są cennym źródłem łatwo przyswajalnego białka. Jako jedno z nielicznych białek roślinnych zawiera ono komplet aminokwasów egzogennych, m.in. lizynę, tryptofan i metioninę. Nasiona szarłatu są również bardzo bogate w jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe, zmniejszające ryzyko miażdżycy i innych chorób układu krążenia. Amarantus to też źródło wielu składników mineralnych, w tym łatwo przyswajalnego żelaza i wapnia oraz magnezu, fosforu i potasu. Zawiera witaminy z grupy B oraz antyoksydanty – witaminy A, C i E. Ze względu na dużą zawartość błonnika korzystnie wpływa na pracę jelit. Nasiona amarantusa zawierają spore ilości skwalenu – związku hamującego starzenie się komórek. Z powodzeniem mogą spożywać go osoby z miażdżycą, cukrzycą czy hiperlipidemią.
Wartości odżywcze i właściwości lecznicze amarantusa
Zobacz, co mówi o nich ekspert - Jacek Bilczyński, specjalista w zakresie żywienia i zdrowego trybu życia.
Sałatka ziemniaczana
Składniki1 kg ziemniaków, 2 cebule, 2 ogórki kiszone, 10 łyżek poppingu, 2 łyżki oliwy, 2 łyżki musztardy, 5 łyżek soku z cytryny, przyprawy (sól, pieprz)Sposób przygotowaniaCebulę pokrój w kostkę i wymieszaj z musztardą, sokiem z cytryny, solą, pieprzem i poppingiem. Ugotowane ziemniaki po ostudzeniu pokrój w plastry i wymieszaj z wcześniej przygotowanym sosem, a następnie dodaj oliwę i pokrojone w kostkę ogórki. Całość wymieszaj.
Jabłka pieczone z amarantusem
Składniki5 jabłek, filiżanka poppingu, 5 łyżek ziaren słonecznika, 4 łyżki miodu, 1 łyżeczka cynamonu, oliwa do posmarowania naczynia żaroodpornegoSposób przygotowaniaZ umytych i osuszonych jabłek usuń gniazda nasienne. Wymieszaj popping z ziarnami słonecznika, miodem i cynamonem. Napełnij jabłka farszem i ułóż w posmarowanym oliwą żaroodpornym naczyniu. Całość lekko podlej wodą. Piecz przez ok. 30 minut w temperaturze 200°C.
![Zmiany na ustach - krostki, grudki, pęcherzyki. 8 najczęstszych przyczyn [ZDJĘCIA]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-soBw-u4ou-qebe_zmiany-na-ustach-krostki-grudki-pecherzyki-8-najczestszych-przyczyn-zdjecia-320x213.jpg)
