Przyprawy rozgrzewające - jakie są ich właściwości?

Weryfikacja

Autor: Aleksandra Żyłowska-Mharrab

Herbata z pomarańczą i goździkami, szarlotka z cynamonem, suszony imbir do zupy dyniowej lub marchewkowej to klasyka jesiennych i zimowych dań. Nie bez przyczyny właśnie po takie przyprawy sięgasz. Zimowe, rozgrzewające przyprawy nie tylko dają wrażenie ciepła i przytulności, czy podkręcają smak potraw, ale chronią przed przeziębianiami i pomagają leczyć infekcje. Jakie przyprawy najlepiej rozgrzeją jesienią i zimą?

Spis treści

1. Cynamon
2. Imbir
3. Gałka muszkatołowa
4. Goździki
5. Pieprz czarny
6. Pieprz cayenne
7. Kumin
8. Kardamon

Zimowe, rozgrzewające przyprawy to nie tylko cynamon i goździki. Wybór jest dużo większy, a paleta dań wręcz nieograniczona. Jesienią i zimą warto postawić na zupy doprawiane przyprawami z listy poniżej i gorące napoje – napary, herbaty z goździkami lub imbirem, czekoladę lub kakao z gałką muszkatołową i koniecznie turecką kawę z kardamonem lub kawę po arabsku z mieszanką przypraw. Są one niezwykle aromatyczne i mają wiele właściwości leczniczych.

Cynamon

Cynamon to niezaprzeczalny król zimowych przypraw. Kojarzy się przede wszystkim z szarlotką, piernikami czy chlebkiem bananowym z zimowymi przyprawami. Ale cynamon można wykorzystać na wiele innych sposobów, nie tylko na słodko.

Jeśli przygotowujesz kawę w kawiarce, dosyp trochę cynamonu i innych przypraw, które lubisz. Możesz zainspirować się kawą po arabsku, do której obok cynamonu trafia anyż, goździki, kurkuma i oregano albo stworzyć własną, niepowtarzalną mieszankę.

Cynamon świetnie komponuje się też z daniami wytrawnymi na bazie dyni, pieczonymi warzywami, czy pilawem z kurczakiem.

Jak działa cynamon?

Cynamon ma bardzo przyjemny, słodko-pikantny, rozgrzewający aromat, który zawdzięcza kompozycji olejków eterycznych.

Olejki eteryczne stanowią od 1 do 4% kory cynamonu, a ich głównym składnikiem jest aldehyd cynamonowy. Aldehyd cynamonowy nie tylko zapewnia przyjemne doznania zapachowe, ale skutecznie zwalcza bakterie i grzyby. Dodatkowo wysokie stężenie antyoksydantów sprawia, że cynamon ma działanie przeciwzapalne.

Cynamon jest pomocny w leczeniu bakteryjnych i grzybiczych infekcji górnych dróg oddechowych, a dzięki swojemu aromatowi działa na ciało rozgrzewająco, co czyni z niego idealną przyprawę na zimę.

Imbir

Imbir to tradycyjny składnik wielu dań azjatyckich i jedna z pięciu najważniejszych przypraw kuchni krajów Maghrebu. Bez imbiru nie ma dobrego stir-fry ani marokańskiego tajine'u. Imbir dodaje potrawom charakterystycznej ostrości, innej niż ta pochodząca od pieprzu. Doskonale sprawdza się jako rozgrzewający dodatek do herbat, jako napar zalany wrzątkiem lub składnik napoju z sokiem z cytryny. Nie zapominajmy też o ciasteczkach imbirowych!

Jak działa imbir?

Imbir zawiera mieszankę olejków eterycznych, z których najsilniejsze właściwości lecznicze ma gingerol. Gingerol jest termogeniczkiem – nieznacznie zwiększa tempo spalania kalorii, ale to wystarcza, aby odczuć jego działanie rozgrzewające.

Imbir jest bardzo skuteczny w walce z RSV – powszechnym wirusem atakującym górne drogi oddechowe i powodującym przeziębienie. Działa też przeciwbakteryjnie. Może również pomagać zapobiegać grypie.

W sezonie jesienno-zimowym sproszkowany imbir można wykorzystać nie tylko do gotowania i napojów, ale jako naturalny substytut kropli na katar. Imbir wciągany jak tabaka udrażnia nos.

Czytaj też: Napar z imbiru

Gałka muszkatołowa

Gałka muszkatołowa wygląda jak twardy, owalny orzech. Do wykorzystania w kuchni trzeba ją zetrzeć na tarce. Gałka muszkatołowa jest kluczowym składnikiem sosu beszamelowego, curry, ajerkoniaku, grzanego wina i jest używana w mieszankach przypraw korzennych.

Gałka muszkatołowa świetnie pasuje do zielonych dań, np. tarty ze szpinakiem, czy zupy krem z brokułów. Przyprawa ta ma charakterystyczny ostry zapach i lekko słodki smak. Co powiesz na ciepłe mleko z miodem i szczyptą gałki muszkatołowej albo gorącą czekoladę z jej dodatkiem?

Jak działa gałka muszkatołowa?

Ostro-słodki smak i aromat gałka muszkatołowa zawdzięcza mieszance terpenów, które wraz z innymi składnikami aktywnymi odpowiadają za jej działanie prozdrowotne. Jesienią i zimą możesz wykorzystać działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne gałki muszkatołowej.

W końcu o niechciane infekcje bardzo łatwo przy wietrznej pogodzie i dużych zmianach temperatur. Gałka muszkatołowa ma jeszcze jedną właściwość, która może niezwykle się przydać w długie, ciemne wieczory. Wpływa pozytywnie na nastrój.

Co prawda, dotychczas dostępne są jedynie badania na zwierzętach, ale wynika z nich, że gałka muszkatołowa ma właściwości przeciwdepresyjne. Podobnie jak kakao. Być może właśnie znalazłeś swój nowy ulubiony napój na kiepski dzień i brak słońca?

Goździki

Goździki tak dobrze przyjęły się w polskiej kuchni, że aż trudno uwierzyć, iż pochodzą z dalekiej Indonezji. Goździki używane do gotowania to ususzone pąki drzewa goździkowego. Nadają się świetnie do herbaty, grzanego wina, kompotów, wypieków, a także dań wytrawnych – pieczonych mięs i bigosu ze śliwkami. Goździki można zalać wrzącą wodą i pozostawić pod przykryciem na 10 minut. Taki napar świetnie pobudzi i rozgrzeje zmarznięte ciało.

Jak działają goździki?

Goździki swój wyrazisty aromat i piekący smak zawdzięczają eugenolowi – związkowi z grupy terpenów o oleistej konsystencji i właściwościach antyoksydacyjnych. Ostry, korzenny smak i zapach goździków daje poczucie rozgrzewania od środka.

Składniki aktywne goździków działają przeciwbakteryjnie i antyoksydacyjnie, a ich lotne związki wspomagają oczyszczanie zatok i ułatwiają oddychanie przy zapchanym nosie. Inhalacje z goździków są jak najbardziej wskazane przy jesienno-zimowym katarze.

Pieprz czarny

Czarnego pieprzu nie trzeba nikomu przedstawiać. To tak elementarna przyprawa, że chyba żaden Polak nie wyobraża sobie bez niej życia. Czarny pieprz niekoniecznie kojarzy się z zimą, parującym kubkiem i ciepłymi skarpetami. A powinien!

Jak działa czarny pieprz?

Czy wiesz, że właściwości zdrowotne czarnego pieprzu są wspominane w medycynie ajurwedyjskiej? Te najkorzystniejsze zimą to działanie przeciwzapalne, dzięki któremu infekcje mogą być mniej dokuczliwe oraz zwiększające termogenezę i krążenie krwi, co odpowiada za efekt rozgrzewający. Czarny pieprz zawdzięcza te właściwości piperynie.

Pieprz cayenne

Pieprz cayenne, a właściwie sproszkowane papryczki cayenne nie tylko rozgrzeją w zimowe wieczory, ale wręcz rozpalą. Papryczki cayenne należą do tej samej rodziny co chili i pochodzą z Ameryki Południowej. Od tysięcy lat używane są w tradycyjnej medycynie ludowej. Bez cayenne nie ma kuchni meksykańskiej. Zna ją każdy, kto lubuje się w pikantnych daniach.

Jak działa cayenne?

Cayenne to jedna z najostrzejszych przypraw, która pobudza receptory bólu, wywołując uczucie pieczenia i ciepła. Cayenne zwiększa termogenezę oraz pobudza krążenie krwi, dzięki czemu jest doskonałą przyprawą rozgrzewającą na zimę. Pieprz cayenne zawiera kapsaicynę – jedną z nielicznych substancji o potwierdzonym działaniu przyspieszającym metabolizm. A szybszy metabolizm = więcej ciepła.

Czytaj też: Naturalne termogeniki, które przyspieszają spalanie tłuszczu

Kumin

Kumin (którego nie należy mylić z kminkiem, ma bowiem zupełnie inny smak) to niezbyt popularna w Polsce przyprawa. A szkoda! Smak kuminu określa się jako ziemisty, orzechowy, ostry i ciepły. I ten zapach! Świeży kumin pachnie niesamowicie mocno i pobudzająco.

Kumin pochodzi z obszarów nad wschodnią częścią Morza Śródziemnego – Azji Mniejszej i jest kluczową przyprawą kuchni wielu krajów arabskich na Bliskim Wschodzie i w Północnej Afryce.

Jak używać kuminu? Koniecznie dodaj go do domowego hummusu, przypraw jajka w każdej postaci (nie używaj już pieprzu), dań meksykańskich, falafela, a nawet węgierskiego gulaszu. Leczniczo można też pić napar z kuminu. Łyżeczkę nasion wystarczy zalać wrzątkiem i zostawić pod przykryciem na 10 minut.

Jak działa kumin?

Kumin jest zaliczany do przypraw rozgrzewających i przyspieszających metabolizm. Do tego wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, ułatwiające oddychanie i łagodzące chrypkę. Jeśli szukasz nowych, rozgrzewających smaków albo chcesz odbyć kulinarną podróż do krajów Orientu, nie wahaj się sięgać po kumin tej zimy.

Kardamon

Kardamon to trzecia najdroższa przyprawa na świecie. Ceną przewyższa go jedynie szafran i wanilia. Kardamon pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej, należy do tej samej rodziny co imbir. Jest składnikiem kuchni Indii i krajów Bliskiego Wschodu. Kardamon ma niesamowity smak – słodki, dymny, cytrynowo-miętowy i mentolowy.

Wystarczy tylko szczypta, aby poczuć w daniu jego aromat. Możesz dodać kardamon do tikka masala, curry, dań z kurczakiem, ryżu basmati oraz słodkich wypieków. Jesienią i zimą warto spróbować rozgrzewającej kawy z kardamonem po turecku albo tradycyjnych wypieków pochodzących z przepisów z krajów skandynawskich.

Jak działa kardamon?

Tradycyjne lecznicze właściwości kardamonu opisano ponad 4 tysiące lat temu w Ajurwedzie. Odpowiada za nie mieszanka składników olejku eterycznego, w których dominuje alfa-terpineol i myrcen. Olejki eteryczne kardamonu doskonale rozgrzewają ciało, a także pomagają walczyć z infekcjami bakteryjnymi.

Aleksandra Żyłowska-Mharrab