Rozmaryn: właściwości lecznicze i zastosowanie

2021-07-08 17:18

Rozmaryn jest najbardziej znany jako przyprawa. Jednak rozmaryn i pozyskiwany z niego olejek rozmarynowy od lat znajdują zastosowanie w medycynie naturalnej, ponieważ posiadają wiele właściwości leczniczych. Rozmaryn obniża poziom cukru we krwi, łagodzi bóle żołądka i wspomaga pracę wątroby, a olejek rozmarynowy zwalcza bakterie. Jakie jeszcze działanie ma rozmaryn?

Spis treści

Właściwości prozdrowotne rozmarynu
Wartości odżywcze rozmarynu
Rozmaryn na cukrzycę
Rozmaryn dla zdrowych oczu
Rozmaryn złagodzi bóle żołądka, uchroni przed wrzodami
Rozmaryn na kleszcze, komary i mole
Rozmaryn działa ochronnie na wątrobę
Rozmaryn na lepszą pamięć
Rozmaryn: kwas rozmarynowy zapobiega depresji
Rozmaryn: zastosowanie w kuchni

Rozmaryn to zioło, którego właściwości pierwsi docenili mieszkańcy obszarów śródziemnomorskich. Rozmaryn był uznawany przez nich nie tylko za roślinę leczniczą, lecz także za symbol miłości i wierności. Podczas ceremonii zaślubin panny młode często miały na głowie wianek z rozmarynu, a goście weselni otrzymywali gałązkę tej rośliny na znak miłości i lojalności.

Dawniej gałązki rozmarynowe wykorzystywano także, by odpędzić "złe duchy" oraz koszmary nocne - uważano, że gałązka umieszczona pod poduszką przeniesie spokojny sen. Z kolei w szpitalach francuskich palono rozmaryn razem z owocami jałowca, aby oczyścić powietrze i zapobiec szerzeniu się infekcji.

Rozmaryn, a zwłaszcza pozyskiwany z niego olejek rozmarynowy, wykazuje bowiem silne właściwości wiruso-, bakterio- i grzybobójcze. Poza tym rozmaryn i olejek rozmarynowy wzmacnia odporność, działa przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo, z powodzeniem może być stosowany u chorych na cukrzycę. To niejedyne właściwości rozmarynu.

Nazwa zioła pochodzi od łacińskiego słowa rosmarinus, co oznacza "rosa od morza" - rozmaryn rośnie bowiem często nad brzegiem morza.

Właściwości prozdrowotne rozmarynu

Rozmaryn ma szereg właściwości prozdrowotnych.

Dowiedziono, że rozmaryn:

działa przeciwzapalnie
ma właściwości wirusobójcze i grzybobójcze
działa antybakteryjnie
wzmacnia odporność
działa przeciwutleniająco
ma właściwości przeciwnowotworowe
chroni przed promieniowaniem UV
poprawia trawienie
łagodzi ból żołądka
ma działanie żółciopędne i żółciotwórcze
korzystnie wpływa na serce
przyspiesza odchudzanie
sprzyja wzrostowi włosów
pomaga leczyć ból mięśni i stawów
ma właściwości przeciwcukrzycowe
obniża poziom glukozy we krwi
działa ochronnie na wątrobę
wspiera procesy pamięciowe
ma działanie uspokajające
chroni przed zwyrodnieniem plamki żółtej.

Wartości odżywcze rozmarynu

Wartości odżywcze rozmarynu świeżego/suszonego (w 100 g)

Wartość energetyczna - 131/331 kcal
Białko ogółem - 3.31/4.88 g
Tłuszcz - 5.86/15.22 g
Węglowodany - 20.70/64.06 g
Błonnik - 14.1/42.6 g
Witamina C – 21.8/61.2 mg
Tiamina – 0.036/0.514 mg
Ryboflawina – 0.152/0.428 mg
Niacyna - 0.912/1.000 mg
Witamina B6 - 0.336/1.740 mg
Kwas foliowy - 109/307 µg
Witamina A – 2924/3128 IU
Wapń – 317/1280 mg
Żelazo - 6.65/29.25 mg
Magnez - 91/220 mg
Fosfor - 66/70 mg
Potas - 668/955 mg
Sód – 26/50 mg
Cynk - 0.93/3.23 mg

Źródło danych: USDA National Nutrient Database for Standard Reference

Rozmaryn na cukrzycę

Rozmaryn od dawna stosowany był w tradycyjnej medycynie ludowej w leczeniu hiperglikemii. Jego przeciwcukrzycowe właściwości potwierdzono w wielu badaniach naukowych. Wykazały one, że ekstrakt z rozmarynu przyczynia się do wzrostu poziomu insuliny i obniżenia poziomu glukozy we krwi.

Przypuszcza się, że rozmaryn chroni komórki β trzustki przed degradacją lub regeneruje je, dzięki czemu pozostają one aktywne i zdolne do produkcji insuliny.

W jednym z badań działanie przeciwcukrzycowe rozmarynu, stosowanego w stężeniach 100 i 200 mg/kg m.c., było silniejsze i utrzymywało się dłużej niż po podaniu leku przeciwcukrzycowego – glibenklamidu¹. Poza tym rozmaryn ma zdolność do obniżania aktywności jelitowej α-glukozydazy.

Inhibitory α-glukozydazy jelitowej spowalniają wchłanianie węglowodanów z jelita cienkiego, co skutkuje zmniejszeniem poposiłkowej glikemii i insulinemii. Rozmaryn chroni też przed stresem oksydacyjnym, który bierze udział w rozwoju powikłań cukrzycowych.

Polecany artykuł:

Olejek rozmarynowy: naturalny sposób na jesienną chandrę

Rozmaryn dla zdrowych oczu

Naukowcy z Sanford-Burnham Medical Research Institute (USA) na łamach pisma „Investigative Ophthalmology & Visual Science” przekonują, że rozmaryn ma pozytywny wpływ na zdrowie oczu. Zawarty w ziele kwas karnozowy może uchronić przed zwyrodnieniem plamki żółtej.

Najpierw badacze poddali komórki wyhodowane w laboratorium działaniu nadtlenku wodoru, by wywołać stres oksydacyjny, który przyczynia się do rozwoju chorób oczu, takich jak zwyrodnienie plamki żółtej czy retinopatia barwnikowa.

Komórki, którym zaaplikowano kwas karnozowy, zaczęły produkować enzymy przeciwutleniające, obniżające poziom reaktywnych form tlenu i związków azotu.² Następnie przeprowadzono badania na zwierzętach. U tych, którym podano wcześniej składnik rozmarynu, zewnętrzna warstwa jądrowa siatkówki pozostawała grubsza, co oznaczało, że fotoreceptory były chronione.

Rozmaryn złagodzi bóle żołądka, uchroni przed wrzodami

W medycynie naturalnej rozkurczające działanie rozmarynu wykorzystuje się w chorobach przewodu pokarmowego. Łagodzi on bóle żołądka, wspomaga leczenie chorób jelit i pęcherzyka żółciowego (ma działanie żółciopędne i żółciotwórcze). A dzięki obecności goryczki pobudza czynność wydzielniczą żołądka i poprawia trawienie.

Współczesne badania wykazały, że rozmaryn może także uchronić przed wrzodami żołądka. Naukowcy wykazali, że ekstrakt z rozmarynu chroni błonę śluzową żołądka przed uszkadzającym działaniem etanolu, indometacyny i rezerpiny. Wykazano również, że hydroalkoholowy ekstrakt z rozmarynu ochrania śluzówkę żołądka przed działaniem kwasu solnego i pepsyny.¹

Ekstrakty z rozmarynu działają również na Helicobacter pylori - bakterie, których obecność zwiększa ryzyko zapalenia żołądka typu B (mogącego prowadzić do powstania nowotworu i wrzodów).

Polecamy

Autor: Time S.A

Zbilansowane dieta to klucz do zdrowia i lepszego samopoczucia. Skorzystaj z JeszCoLubisz, innowacyjnego systemu dietetycznego online Poradnika Zdrowie. Wybieraj spośród tysięcy przepisów na zdrowe i smaczne dania z wykorzystaniem dobrodziejstw natury. Ciesz się indywidualnie dobranym menu, stałym kontaktem z dietetykiem i wieloma innymi funkcjonalnościami już dziś!

Dowiedz się więcej

Warto wiedzieć

Rozmaryn na kleszcze, komary i mole

Rozmaryn jest stosowany do odpędzania moli z ubrań. Gałązka rozmarynu wrzucona do ogniska odstraszy natrętne komary. To także sprawdzony sposób na kleszcze. Wystarczy zaparzyć niewielką ilość rozmarynu (jak zwykłą herbatę), a przestudzony napar przelać do atomizera i wymieszać z sokiem z cytryny. Taki spray powinien odstraszyć roznosicieli boreliozy.

Rozmaryn działa ochronnie na wątrobę

Dawniej w ziołolecznictwie rozmaryn polecano jako środek oczyszczający wątrobę. Współczesne badania wykazały, że rozmaryn nie tylko przyczynia się do detoksykacji, lecz także może ochronić komórki wątroby przed uszkodzeniami, wywoływanymi przez niektóre leki, m.in. azatioprynę. Jest to lek immunosupresyjny stosowany po przeszczepieniach narządów. W badaniach ekstrakt z rozmarynu wykazywał działanie ochronne również przy zastosowaniu innego związku hepatotoksycznego - czterochlorku węgla.

Rozmaryn stosowany zewnętrznie łagodzi bóle mięśniowe, reumatyczne i poprawia krążenie krwi w skórze. Pomocniczo jest stosowany w chorobach skóry na tle bakteryjnym

Rozmaryn na lepszą pamięć

Rozmaryn, a konkretnie ekstrakty zawierające przeciwutleniacze pochodzące z tego zioła, mogą wspomagać uczenie się i zapamiętywanie oraz redukować objawy łagodnych zaburzeń poznawczych, które zwiastują rozwój demencji - poinformowali naukowcy z Saint Louis University School of Medicine.³

Gryzonie, które były karmione rozmarynem, lepiej radziły sobie podczas trzech testów badających funkcje poznawcze. Przyjmowanie preparatów związane było również ze zmniejszeniem poziomu stresu oksydacyjnego w obszarach mózgu odpowiedzialnych za pamięć i uczenie się. Naukowcy zaznaczyli jednak, że badania zostały przeprowadzone na zwierzętach i nie wiadomo, czy rozmaryn może zadziałać podobnie u ludzi.

Rozmaryn: kwas rozmarynowy zapobiega depresji

Zawarty w rozmarynie kwas rozmarynowy zapobiega depresji, a jednocześnie niweluje stres i uspokaja. Jest on składnikiem wielu aptecznych leków uspokajających. Poza tym kwas rozmarynowy zwalcza wirusy, bakterie i grzyby, działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo, chroni przed szkodliwym wpływem promieniowania UV i wolnymi rodnikami. Posiada ponadto nieznaczne właściwości przeciwalergiczne.

Rozmaryn: zastosowanie w kuchni

Rozmaryn ma mocny, korzenny zapach i delikatnie gorzki smak. Najlepiej jest kupować świeże zioło, ponieważ podczas suszenia traci ono większość smaku i aromatu. Rozmaryn jest wykorzystywany w kuchni śródziemnomorskiej jako zioło wzbogacające smak - służy do przyprawiania drobiu, jagnięciny, ryb, dań ryżowych, warzyw i zup. Dodaje się go często do win i piw. Rozmaryn znalazł też inne praktyczne zastosowanie w kuchni - jego łodyga może posłużyć jako aromatyczna szpilka do szaszłyków.