Dieta lekkostrawna. Co jeść, aby złagodzić dolegliwości żołądkowo-jelitowe?

Weryfikacja

Autor: Dominika Wilk

Dieta lekkostrawna to jedyna słuszna droga (oprócz leków) do leczenia chorych narządów. Jest pomocna zwłaszcza, gdy mamy nadżerki w żołądku lub choroby zapalne jelit. Również, gdy cierpimy na przejściową niestrawność lub biegunkę wywołaną infekcją, warto przejść na lżejsze jedzenie, które uspokoi podrażniony układ pokarmowy.

Spis treści

1. Dla kogo jest dieta łatwostrawna?
2. Jakie są główne zasady diety lekkostrawnej?
3. Obróbka pokarmów w diecie lekkostrawnej
4. Jakie produkty szczególnie łagodzą układ pokarmowy?

Dieta lekkostrawna jest przeznaczona dla osób, które mają stałe lub przejściowe problemy trawienne i muszą ograniczyć typowo ciężkie pokarmy np. smażone, zawierające dużą ilość tłuszczu. Delikatniejsza dieta uspokaja podrażniony żołądek, wspiera leczenie wrzodów żołądka oraz wycisza stany zapalne w jelitach. Dzięki łatwostrawnemu jedzeniu układ pokarmowy jest odciążony, a to sprawia, że energię, którą poświęcałby na trawienie, może przeznaczyć na odnowę komórek lub błon śluzowych.

Dla kogo jest dieta łatwostrawna?

Dieta lekkostrawna jest przede wszystkim polecana osobom:

• z wrzodami żołądka,
• stanem zapalnym błony śluzowej żołądka lub przełyku,
• chorobami zapalnymi jelit (IBD) np. w chorobie Leśniowskiego-Crohna,
• przy biegunkach infekcyjnych,
• przy biegunkach podróżnych,
• cierpiących na refluks żołądkowo-przełykowy lub zgagę,
• przygotowujących się do operacji,
• cierpiących z powodu ciągłych wzdęć,
• z zespołem jelita drażliwego (IBS),
• potrzebujących odciążyć układ pokarmowy po przejedzeniu w dni świąteczne.

Jakie są główne zasady diety lekkostrawnej?

Wbrew pozorom dieta łatwostrawna to nie jedzenie sucharków, bułek, czy ryżu. Tak skomponowane menu nie dostarczyłoby żadnych wartości odżywczych, a przy tym szybko spowodowałoby zaparcia i ogólne osłabienie organizmu.

To przede wszystkim specjalny sposób przygotowania i obróbki pokarmów, który pozwala żołądkowi szybciej trawić pokarm, a jelitom lepiej wchłaniać składniki odżywcze.

To samo jedzenie np. kawałek fileta z kurczaka, może być jednocześnie jedzeniem lekkostrawnym, jak i ciężkostrawnym. Jeśli mięso ugotujemy, upieczemy, wówczas nasz żołądek włoży o wiele mniej pracy w jego trawienie niż wtedy, gdy je usmażymy lub podamy w panierce.

Smażony kurczak, zgodnie z założeniem, że tłuszcz znacznie spowalnia przerobienie pokarmu i wydłuża czas opuszczenia żołądka, nasili dyspepsję (niestrawność) i da spore wyzwanie naszemu układowi trawiennemu.

W diecie łatwostrawnej mamy więc przede wszystkim ograniczenie:

• potraw tłustych,
• z dużą ilością błonnika (dzienne spożycie błonnika nie powinno przekraczać 25 g),
• wzdymających, np. strączków,
• wędzonych,
• ostro przyprawionych,
• smażonych.

Obróbka pokarmów w diecie lekkostrawnej

Aby jedzenie było lekkostrawne, trzeba je poddać odpowiedniej obróbce. Oznacza to np., że owoców nie jemy ze skórą, tylko je obieramy. W diecie łatwostrawnej preferowane są soki i przeciery z owoców i warzyw zamiast całych produktów z błonnikiem. Aby ograniczyć ilość błonnika, usuwamy na przykład te części owoców, które je zawierają (np. białe skórki z pomarańczy).

Z owoców drobnostkowych takich jak np. truskawki, maliny, porzeczki, usuwamy pesteczki, dzięki przecieraniu ich przez sitko. Owoce, które wybieramy do spożycia na diecie lekkostrawnej, muszą być dojrzałe a warzywa młode.

Poza tym dusimy i gotujemy potrawy, a nie je smażymy. Wybieramy łatwiej przyswajalne tłuszcze np. odrobinę masła, czy zdrową oliwę z oliwek, a nie: margarynę, śmietanę, czy smalec. Staramy się rozgotowywać potrawy, a nie przygotowywać al. dente.

Jeśli wymaga tego nasz stan zdrowia, np. mamy bardzo podrażniony żołądek, blendujemy potrawy oraz dodatki do nich. Na przykład możemy zblendować kluski do zupy z dyni.

Jakie produkty szczególnie łagodzą układ pokarmowy?

Przestrzeganie zasad diety łatwostrawnej jest ważne dla zregenerowania błony śluzowej żołądka, czy jelit, oraz dla ich odciążenia, ale są jeszcze produkty, który same w sobie mogą podleczyć układ pokarmowy i podziałać na niego kojąco. Należą do nich przede wszystkim: siemię lniane, aloes, miód i rumianek.

Siemię lniane

Len jest rośliną o znanych właściwościach terapeutycznych. Jak dowodzą badania: pomaga łagodzić skutki menopauzy, zmniejsza poziom cholesterolu, jak również obniża ciśnienie tętnicze.

Dostarcza wielu cennych składników odżywczych np. witamin takich jak: B, PP, CC, minerałów typu: potas, magnez, wapń, cynk oraz żelazo, czy niezwykle cennych kwasów omega-3 oraz fitoestrogenów. Oprócz tego jest doskonałym surowcem do przyrządzania kleiku, który działa ochronnie na śluzówki układu pokarmowego.

Śluz zawarty w siemieniu lnianym powleka zarówno błonę śluzową gardła, przełyku, żołądka, dwunastnicy, jak i jelita grubego. Chroni w ten sposób odcinki przewodu pokarmowego przed drażniącymi produktami np. ziarenkami, drobinkami, czy kwaśnym sokiem z ogórka kiszonego.

U osób, które cierpią na nadżerki w żołądku, czyli ubytki błony śluzowej, działanie lnu jest niezwykle ważne. Pozwala bowiem ochronić żołądek przed podrażnieniem nie tylko przez pokarm, ale też np. przez leki, które akurat w danym momencie musi zażyć pacjent np. antybiotyki.

Funkcja powlekająca siemienia lnianego jest również istotna dla osób z wrzodami żołądka lub dwunastnicy, u których bardzo często dochodzi do nadmiernej produkcji kwasu solnego, który uszkadza błonę śluzową układu pokarmowego. Napar z siemienia zabezpiecza wtedy błonę śluzową przed destrukcją.

Podobne ochronne działanie ma len na jelito grube. Tam też dociera (choć w mniejszym stopniu) śluz pozyskany z siemienia lnianego i chroni przed uszkodzeniem przez drażniące substancje. Zmniejsza w ten sposób istniejący tam stan zapalny.

Aloes

Aloes to roślina znana i stosowana na całym świecie jako immunomodulator, lek wspomagający regenerację układu pokarmowego, czy też środek leczniczy stosowany przy chorobach skóry. Udowodnione właściwości lecznicze ma przede wszystkim Aloe Vera należący do rodziny aloesowatych.

Oprócz tego ceniony jest również aloes drzewiasty, czyli Aloes arborescens. Głównym składnikiem miąższu aloesu jest woda, która stanowi 96 % suchej masy. Pozostałe 4 % miąższu stanowi zaś prawdziwe bogactwo składników odżywczych oraz substancji mineralnych wspierających proces zdrowienia.

Przede wszystkim zawiera aż 18 aminokwasów, w tym 7 egzogennych. Aminokwasy są składnikami białek niezbędnymi do regeneracji organizmu, wspomagają np. proces zdrowienia. Poza tym w aloesie można znaleźć witaminy z grupy B np. B1, B2, B6, jak również kwas foliowy, cholinę, witaminę C, czy α-tokkoferol. Oprócz tego roślina ta zasobna jest w minerały takie jak: magnez, fosfor, potas, wapń, chlor, cynk, czy sód.

To, co korzystnie wpływa na stan podrażnionego układu pokarmowego, a jest składnikiem aloesu, to liczne enzymy, które wykazują działanie przeciwzapalne. Dzięki neutralizacji reaktywnych form tlenu, doprowadzają one organizm do równowagi, co jest pomocne np. przy stanach zapalnych jelit. Podobne, bo przeciwutleniające działanie, mają polifenole oraz znajdujące się w aloesie witamina E i C.

Istotny jest podkreślenia fakt, że przy ostrych chorobach zapalnych układu pokarmowego, należy uważać ze stosowaniem aloesu – w większych ilościach może mieć on silne działanie przeczyszczające podobnie jak np. senes, czy kora kruszyny.

Za to działanie odpowiadają przede wszystkim antraglikozydy, dlatego przy nabywaniu gotowych produktów z aloesu ze sklepu, warto sprawdzić na opakowaniu, jaką ilość aloniny lub podobnych tego typu związków zawierają np. na 50 ml (standardowa dawka do picia).

Rumianek

Rumianek lekarski należy do rodziny z roślin astrowatych. Picie naparu z jego kwiatów działa kojąco na układ pokarmowy, wycisza go i działa rozkurczowo. Z tego względu stosuje się go np. w przypadku bólu brzucha wywołanego kurczem jelit lub też przy wzdęciach. Działa też przeciwwrzodowo, co udowodnione zostało w badaniach Szelnyi i wsp.

Badacze ci przeprowadzili eksperyment na szczurach, u których wcześniej wywołali celowo wrzody żołądka. Podawali im ekstrakt z kwiatów rumianku lub też wyizolowaną z niego substancję o nazwie α-bisabolol.

Jak pokazały wyniki badań, zarówno ekstrakt jak i α-bisabolol spowodowały znaczne przyspieszenie gojenia się wrzodów. Inne badania, bo przeprowadzone przez Khayyal i wsp. pokazały, że alkoholowe wyciągi z rumianku mogą wspomagać odnowę błony śluzowej żołądka.

Miód

Dobroczynny wpływ miodu na żołądek wykorzystywany jest przede wszystkim przy zaburzeniach czynnościowych układu pokarmowego, kiedy to zła praca żołądka, czy jelit jest konsekwencją jakiejś stresującej sytuacji. Wówczas to miód doprowadza do rozkurczu ściśniętych mięśni, rozluźnia je, co powoduje zelżenie lub ustąpienie dolegliwości.

Oprócz tego stosuje się go przy niestrawności, której towarzyszą: zgaga, nieprzyjemny posmak w ustach, czy nadmierne odbijanie się.

W obu wyżej opisanych sytuacjach – zaburzeniach czynnościowych oraz niestrawności, najlepiej sprawdza się spożywanie miodu przed posiłkiem, w ilości 30 g, które rozpuszczone są w połowie szklanki z ciepłą wodą.

Dominika Wilk